بعد از آنکه آمریکا معافیتهای تحریمی از همکاری هستهای ایران با روسیه در زمینه تولید رادیوایزوتوپهای پایدار را لغو کرد مسکو نیز همکاری هستهای خود در زمینه تولید رادیوایزتوپهای پایدار را قطع کرد.
شرکت روس اتم در اطلاعیهای اعلام کرد، به دلیل موضوع غنیسازی اورانیوم در فردو پروژه تبدیل کاربری این تاسیسات را در حال حاضر متوقف کرده است.
در اطلاعیه روس اتم آمده است: غنیسازی اورانیوم و تولید ایزوتوپهای پایدار نمیتواند در یک مکان یکسان انجام شود. از این رو، اجرای پروژه مربوطه در حال حاضر از نظر فنی غیر ممکن است و از سرگیری این پروژه نیازمند این است که فعالیت دو آبشاری که در آنها غنیسازی اورانیوم انجام می گیرد، متوقف و برچیده شوند و به علاوه محیط و تجهیزات اطراف آنها به طور کامل پاکسازی شود.
به گزارش ایسنا، جمهوری اسلامی ایران ۱۴ آبان در راستای اجرای تصمیم خود برای کاهش تعهدات برجامیاش، تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم به سانتریفیوژهای فعال در فردو را آغاز کرد.
شرکت روس اتم در چهار سال گذشته عملا هیچ اقدام رو به جلو و قابل توجهی انجام نداده است.
بسیاری بر این تصور بودند پروژه سنگین و پرهزینه و دردسر بازطراحی راکتور اراک با چینیها با توجه به سنگاندازیهای آمریکا و کشورهای اروپایی کند پیش رود و با مشکل مواجه شود اما بر خلاف تصور و به گفته مقامات ایرانی و چینی روند پیشرفت در این پروژه به مراتب بیشتر و بهتر از پروژه رادیوایزوتوپهاست که روسها مسئول آن هستند.
شرکت روس اتم در یک بخش از اطلاعیه خود عنوان کرده که تولید ایزوتوپ پایدار و غنیسازی اورانیوم در یک مکان و در کنار هم امکان ندارد و در بخش دیگر نه تنها خواستار توقف فعالیت غنیسازی در این سایت میشود که حتی دستور برچیدن سانتریفیوژها را هم صادر میکند!
این اقدام غیرمنتظره روسیه در توقف پروژه ایزوتوپهای پایدار در حالی است که مقامات روسیه بعد از آغاز غنیسازی در سایت فردو و در ادامه لغو معافیت تحریمی آمریکا از این پروژه، ضمن حمایت از اقدام ایران در گام چهارم تاکید کردند که اقدام آمریکا در لغو معافیت تاثیری در روند کار نخواهد داشت.
یکی از مهمترین اهداف کشورهای ۱+۵ در مذاکرات هستهای این بود که سایت فردو را به طور کلی تعطیل کنند اما با اصرار و مقاومت ایران این هدف محقق نشد. با این حال تغییر کاربری این سایت در دستور کار و موافقت ایران قرار گرفت.
طبیعی است با شروع فعالیت غنیسازی در فردو هدف فوق دیگر محقق نشود از این رو توقف فعالیت به خاطر مسایل "فنی" از این منظر قابل فهم است که اساسا وقتی قرار است سالن اصلی فردو برای سانتریفیوژهای با قابلیت تولید ایزوتوپ پایدار در نظر گرفته شود انجام غنیسازی مانع این اقدام است و باید گفت اهداف و اصول این پروژه با غنی سازی در فردو به طور کلی بیمعنا شده است. اگر روسها به دنبال اجرای این پروژه به هر نحوی بودند میتوانستند در بیانیه خود از ایران بخواهند محل دیگری را برای اجرای این پروژه در نظر بگیرد اما چون قرار است سایت فردو (زیرزمین) با این پروژه تغییر کاربری دهد، طرح این پیشنهاد توجیهی ندارد.
شاید بتوان گفت روسیه با این اقدام، اولین گام رسمی خود را برای خروج از برجام و در واکنش به اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامیاش برداشته است.
