آوازه و شهرت سارها به خاطر پرواز دستهجمعی آنها و شکلهایی است که به واسطه این پرواز به وجود میآورند هر سال آبان ماه که میشود صدای هلهله سارها در یک منطقه مشخص (محوطه آرامگاه بوعلیسینا ) همدان در گوش شهر میپیچد.
امسال نیز همچون سالهای گذشته این میهمانان مهاجر راهی همدان شدند و چند روزی استسارها دست جمعی بر فرار آرامگاه بوعلی سینا به پرواز در آمدهاند .
اما این پرندگان کوچک جثه برای شهروندان همدانی در خیابان بوعلی کمکم به یک معضل از تعبیر بسیاری از شهروندان تبدیل شدهاند معضلی که حاصل سر و صدا و بوی ناخوشایند آنها است.
کافی است کمی وقت بگذارید و از یک گوشه و کناری رفت وآمد شهروندان را نظارهگر باشید درست در خیابان بوعلی بالا مقابل شهرداری همدان قطع یقین شهروندانی را میبینید که برای فرار از فضله سارها در این مسیر با راه تنفس گرفته شده و چسبیده به دیوار حرکت میکنند گاهی بیشتر شهروندان که به این منطقه میرسند ترجیح میدهند راه خود را کج کنند و از مسیر دیگری راهی شوند.
این پرندگان کوچک با آن جثه 20سانتی وقتی دست به دست میدهند هلهله عجیبی در این مسیر بر پا میکنند که شنیدن آن داستانی جدا میخواهد روزها اغلب سارها سمت اداره مالیات و دارایی هستند و شبها سمت ساختمان شهرداری میروند.
آنچه از سارها برای همدانیها ناخوشایند است بوی تعفن صبحگاهان ناشی از فضولات دفع شده آنها است که فرصتی برای رفت وآمد مردم نگذاشته است.
معاشرت از مردم تا خودرو
داستان معاشرت سارها به مردم شهر ختم نمیشود آنها سایبانی از فضولات را بر سر خودروهای پارک شده در 2طرف خیابان هم هدیه میکنند فضولاتی که گاهی سب میشود مردم عطای پارک خودرو در حاشیه خیابان را به لقای آن ببخشند .
داستان این گذر شهری به اینجا هم ختم نمیشود. چند ساعتی از روز گذشته جایی برای پارک مقابل شهرداری نیست اما عصرها آنهایی که از حضور این پرندگان در این نقطه از شهر همدان و خطر فضولات آنها بیاطلاع هستند با خیال راحت همانجا پارک می کنند و خوشحال از آن که در این ترافیک هم جایی برای پارک پیدا کردهاند.
اما این قصه فقط فصل نامطبوع ندارد آنچه پارادوکس عجیبی بین خوب و بد بودن این میهمانان ناخوانده در همدان ایجاد میکند تماشا و ثبت عکس از پروازسارهایی است که عصرها برای شبگذرانی به این نقطه از شهر همدان میآیند. این پرواز دست جمعی بر فراز آسمان در سالهای اخیر حتی برای گردشگرانی که در این فصل در همدان هستند هم حائز اهمیت است به خصوص گردشگران و عکاسان علاقمند به پرنده نگری و طبیعت که آنها را به نظاره کردن یک پرواز هنرمندانه و دستهجمعی از سارهای همیشه مسافر در همدان فرا میخواند است .
شستوشوی معابر
شهرداری همدان در سالهای گذشته با روشهایی سعی کرد از حضور این پرندگان در این نقطه از شهر همدان جلوگیری کند تا به گله شهروندان رسیدگی کند در این زمینه از دستگاه جدید تولید کننده صدای پرندگان شکاری در این محدوده همزمان با حضور این پرندگان استفاده کرد که البته این مهم جواب نداد چون این پرندگان به صورت دستهجمعی پرواز و بر فراز درخت دیگری فرود میآمدند.
مدیر خدمات شهری شهرداری همدان در گفتوگو با همدان پیام در این زمینه درباره نحوه مدیریت فضای آلوده شده فضله این پرندگان هم اظهار کرد: برای مدیریت فضای آلوده این منطقه خیابان را شستوشو میدهیم در شب تا روزها مردم شرایط بهتری را داشته باشند.
مرتضی رضایی با اشاره بر اینکه این پرندگان لانه نمیسازند و شبگذرانی خود بر برفراز درختان بلند برای در امان ماندن از پرندگان شکاری انجام میدهند، افزود: این پرندگان دائمی در همدان نمیمانند و مدتی دیگر همدان را به سمت مناطق گرمسیر کشور ترک خواهند کرد. برای پاکسازی محیط هم روز صبح با یک تانکر معبر شستوشو میشود تا بوی تعفن ایجاد شود از بین برود.
لانه سازی در طبیعت
یک فعال محیط زیست نیز گفت: سار پرندهای سیاه رنگ و کوچکتر از کبوتر و بزرگتر از گنجشک است که در اواسط پاییز به همدان مهاجرت و فقط در زمان تولیدمثل فضایی برای پرورش جوجههایش لانه میسازد و برای سیر کردن جوجهها به دلیل دانهخوار و حشرهخوار بودن در مزارع سر میکند.
سینا مهراوی با یاد آوری اینکه در فصل رسیدن برخی میوهها ممکن است نوکی هم به این میوه برای سیر کردن خود بزند، افزود: فقط گاهی بر اثر کمبود مواد غذایی ممکن است برای تغذیه سراغ دانههای کاشته در مزارع برود یا سایر محصولات دانهدار را بخورد. این پرندگان در بالای درختان بلند سر میکنند. و مهاجرت و زندگی آنها گلهای است. بیشتر آسیبی که به سارها وار میشود هم ناشی از سمپاشی مزارع است. سار ها حدود 7 ماه در همه نقاط استان حضور دارند.
ابتکارات شهرداری رم برای ترساندن سارها
یک تجربه جهانی را با هم مرور کنیم؛ در سالهای اخیر رسانهها به این موضوع پرداختند که مهاجرت هزاران سار از شمال اروپا به مناطق جنوبی این قاره برای مردم پایتخت نشین ایتالیا دردسرساز شده و مقامات شهری را بر آن داشته تا برای آسایش مردم کاری انجام دهند.
خبرگزاری فرانسه در این زمینه حتی نوشت، در حال حاضر پیمانکاران سازمانهای شهری رم ایتالیا بلندگو به دست در منطقه مورد علاقه سارها میچرخند و با صداهای بلند و عجیب این پرندگان را میترسانند. با غروب خورشید در رم، چند نفر با لباسهای سفید و بلندگو در مرکز شهر حرکت کرده و ترکیب چند صدای بلند ار بلندگو را پخش میکنند تا پرندگان را بترسانند و به پرواز وادارند. سارها پس از شنیدن صدای بلند پخش شده از بلندگوها انگار به یکدیگر هشدار میدهند که اینجا مکانی خطرناک است و باید از اینجا دور شد.
من هرگز در زندگیام چنین چیزی ندیدهام
یک گردشگر طبیعت گرد در همدان در گفتوگو با همدان پیام نیز در این باره گفت: بین اکتبر و فوریه (آبان- بهمن) هر سال میلیونها سار همان گونه که از شمال اروپا به ایتالیا از سرزمینهای شمالی ایران هم به همدان مهاجرت میکنند تا از سرمای سخت شمال زمستان در امان باشند.
میلاد شایانی عنوان کرد: رقص هماهنگ سارها بر فراز آرامگاه بوعلی سینا و اماکن ویژه عابران پیاده در این شهر چند صد ساله دیده میشود و من هر از گاهی برای عکاسی آبان ماه راهی همدان میشوم .
شایانی در حالی که گوشی خود را بیرون میآورد تا رقص جادویی سارها را ثبت کند، میگوید: من هرگز در زندگیام چنین چیزی ندیدهام. این فوقالعاده است.
وی که اطلاعات خوبی از سارها دارد، میگوید: این پرندگان برای استراحت روی درختان مینشینند و مدفوع آنها سنگ فرش و خودروهای شهروندان را کثیف میکند.
این موضوع مقامات شهری را گاهی حتی در ایتالیا و شهرهای دیگر وادار میکند تا هر سال پرندگان را بترسانند اما این راهکار نمیتواند کارامد باشد .
نور، گرما و صدا
آنچه در مستندات پرنده نگری در دسترس است این است که این پرندگان براق تیره پَر که اندازه هر کدامشانبه طور تقریبی 20 سانتیمتر است روز را برای پیدا کردن غذا در مناطق روستایی میگذرانند و شبها برای خواب به شهر باز میگردند. در شهر دما بالاتر است و نور به آنها کمک میکند که راه خود را پیدا کنند. از طرفی نور سبب میشود پرندگان قدرت بیشتری در برابر شکارچیان داشته باشند. به صورت طبیعی این پرندگان شبها روی شاخهها به هم میچسبند و خوابگاههای جمعی در درختان ایجاد میکنند.
طبیعتگردان و پرنده نگرها اصرار دارد که سارها ناقل بیماری نیستند اما فضولات آنها معابر شهری همدان را لغزنده میکند و بوی بسیار بدی هم دارد. این موضوعات برای شهروندان رانندگان و مدیران شهری در آبان ماه هر سال همدان دردسرساز است.
یک پرنده نگر توصیه کرد بهتر است مقامات شهری از نور و صدا برای تعقیب پرندگان و خارج کردن آنها از شهر استفاده نکنند، بلکه تلاش کنند تا آنها را به گروههای کوچکتر و قابل کنترل تقسیم کنند.
اما چه بخواهیم چه نخواهیم سارها میهمانان ناخوانده همدان بوده هستند و خواهند بود پس خوب است مدیران شهری برای میزبانی و تحمل بهتر شرایط مردم کمی علمیتر و کنترل شدهتر تصمیمگیری کنند .
