برای استقبال از شبکههای اجتماعی که در دنیای مجازی وجود دارد میتوان دلایل مختلفی را مطرح کرد و البته طبیعی است که این یک ابزار رسانهای در دنیا است که اهمیت زیادی دارد.
در تمام دنیا افراد با آخرین فناوری ارتباطی کار میکنند و وقت میگذرانند چون یک فضای گسترده است و یکی از لوازم خاص تحولات تکنولوژی است. اما در کشورهایی که محدودیتهایی برای حضور در عرصه عمومی وجود دارد و به راحتی مردم نمیتوانند در فضای عمومی حضور داشته باشند تجلی در عرصه مجازی بیشتر است.
در ایران مردم از روابط رودرو لذت میبرند و در روابط خصوصی و دوستانه درگیرند اما الان که این روابط کمتر شده است، مردم شاید علایق خود را به دیگران از طریق فضای مجازی نشان میدهند. تا چند وقت پیش جوانان برای دور هم بودن پاتوقهایی در کافیشاپها وکافینتها داشتند که متأسفانه با آن هم برخورد شد و نهایتاً به نظر میرسد چارهای نیست جز اینکه دایره روابط به شبکههای مجازی محدود شود.
در مورد رسانههای جمعی مانند تلویزیون هم، متأسفانه در حال حاضر دو جریان درتلویزیون ما وجود دارد؛ یکی همان جریانی که در تمام تلویزیونهای دنیا وجود دارد و یک جریان معمول است که مخاطب منفعل است. اما در فضای مجازی این موضوع کاملاً برعکس است؛ ما لحظه به لحظه دیدگاهها و نظراتمان را در وایبر، واتس آپ و هر چیزی که وجود دارد مطرح میکنیم و پاسخ میگیریم. انسان در این تعاملها احساس مؤثربودن دارد و خودی پیدا میکند و از همین لذت میبرد.
در جریان دوم متأسفانه تلویزیون ما نمیتواند جوانان ما را مخاطب خود قرار دهد چون برنامهای ندارد و حتی برای میانسالان هم جاذبهای ندارد.
جوانان ما امروز بیشتر علاقه به تعامل دارند، اما چون در عرصه واقعی محدودیت دارند از دنیای مجازی اخبار را دنبال میکنند. در دنیای مجازی با هم در ارتباط هستند و این ارتباط دوسویه است برای همین افراد تصور همفکری و همدردی دارند. درواقع دنیای مجازی سبب همافزایی میشود و همین موجب جذابیت آن شده است. در جامعه ما متأسفانه برنامهریزی فرهنگی عمدتاً در راستای یک گروه خاص و کوچک انجام میشود و تمام افراد را با دیدگاهها، فرهنگها و اقوام دربر نمیگیرد. متأسفانه رسانههایی داریم که عموماً افراد را در یک شکل میبیند و تفاوت قائل نیست، اما تفاوتها در جامعه وجود دارد و رسانههایی که تفاوت را بازتاب داشته باشند و افراد را پیوند بدهند جاذبه پیدا میکنند و تأثیرگذار هستند.
رسانههای مجازی منشأ تحولات فرهنگی هم خواهند بود و با وجودی که در رسانههای عمومی میلیاردها تومان برای درج یک خبر هزینه میشود اما در این رسانهها بدون هیچ هزینهای اخبار منتشر میشود، مردم پیگیری میکنند و در تعامل هستند؛ بنابراین با پول و قدرت نمیتوان فرهنگ را انتقال دارد یا افراد را جذب کرد که متأسفانه در این زمینه هم نگاه منفی وجود دارد، تصور ما این است که عدهای برنامهریزی میکنند تا جوانان جذب شبکههای اجتماعی شوند اما این نگاه غلط به جامعه و نپذیرفتن واقعیتهاست.
سعید معیدفر جامعهشناس