«فروختن گیاه معجزهآسای رازیانه در گونی آن هم با قیمتی کم و بدون نام و نشانی از شهرستان رزن به دیگر کشورها یعنی یک جای کارمان اساسی میلنگد و باید فکری برای این محصول و البته چرخهای اقتصاد کشاورزی داشته باشیم»؛ این جملات بخشی از یادداشت شکیبا کولیوند کارشناس ارشد پژوهش اجتماعی برای بازار است که در ادامه میخوانید.
شکیبا کولیوند؛ بازار: رزن یکی از شهرستانهای استان همدان است که ۷۵ درصد مردمان آن در روستاها ساکن هستند؛ در تشریح مزیتها و قابلیتهای مربوط به بخش کشاورزی این شهرستان میتوان به مواردی چون برخورداری از نیروی انسانی، نزدیکی به مراکز صنعتی کشور و قطبهای صنعتی قزوین، زنجان، ساوه، تهران و همدان، استقرار شهرستان در یکی از دروازههای ورودی به استان، قابلیتهای کشاورزی همراه با تولید قابل توجه برخی محصولات، دامپروری، برخورداری از توان تولید گیاهان دارویی، ذخیرهسازی آب در مناطق گونلو از طریق ساخت سدهای کوچک، برخورداری شهرستان از ذخایر ژنتیکی گیاهی مهم و قرارگیری در یکی از مسیرهای ارتباطی با پایتخت کشور و ... اشاره کرد.
طبق برآوردهای به عمل آمده ۹۵ درصد رازیانه کشور در شهرستان رزن کشت و این شهرستان بهعنوان قطب تولید رازیانه مطرح است؛ اما حال در این بین پرسشی مطرح میشود که آیا این محصول کشاورزی توانسته کمکی به اقتصاد، توسعه و اشتغال و حتی گردشگری این شهرستان داشته باشد؟
گیاه رازیانه با هدف پرورش گیاهان کمآببر و با نیاز آبی پایین در این شهرستان کشت میشود، بهصورتیکه کشت این محصول سبب اصلاح ساختار خاک شده و در تناوب با غلات (گندم و جو) بهعنوان گیاه دارویی و صنعتی استفاده میشود؛ یعنی علاوهبر تمامی موارد مذکور میتواند راهی برای مقابله با کمآبی و البته بی آبیهای آینده نیز باشد.
رازیانه گیاهی دارویی است که از آن میتوان بهصورت دمنوش، عرقیجات، روغن، قرص و کپسول، کرم و صابون و دیگر محصولات استفاده کرد، این روزها شهرستان رزن در استان همدان چشم انتظار برندسازی و واحدهای فراوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی است و بهراستی که طبق گفته فرماندار این شهرستان نباید اجازه دهیم رازیانه شهرستان رزن در هند و پاکستان بستهبندی شود.
فروختن این گیاه معجزهآسا بهصورت خام و در گونی آن هم با قیمتی بدون ارزشافزوده و نام و نشانی از شهرستان رزن به دیگر کشورها، یعنی یک جای کارمان اساسی میلنگد و باید فکری برای این محصول و البته چرخهای اقتصاد کشاورزی داشته باشیم؛ فکری از جنس برنامهریزی برای پا گرفتن واحدهای سورت و بستهبندی، فرآوری و قدم نهادن در مسیر صنایع تبدیلی و تکمیلی این محصول.
خام فروشی یا همان صادرات خام محصولات کشاورزی در حقیقت خروج منابع کشور آن هم بی آنکه نامی از کشورمان باشد را رقم میزند و این فرایند یعنی منابع خود را با قیمت بسیار ارزان به فروش رسانده و به دیگران سود رساندهایم!
آنچه بارها عنوان شده و بار دیگر برای حفظ ارزش افزوده رازیانه مورد تأکید قرار میگیرد، لزوم توجه به ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است؛ زیرا کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی بهعنوان حلقه مفقوده بخش کشاورزی این روزها دستان کشاورزان را از کسب سود محصولات تولیدی خالی کرده است.
سیاستی با در پیش گرفتن چرخه تولید یک محصول میتواند در کنار راهاندازی شهرک تحقیقات و فرآوری رازیانه و البته ایجاد بازارچههای خرید، نخستین و البته گامهایی مهم در مسیر اقتصاد مقاومتی، رونق و جهش تولید باشد؛ زیرا خامفروشی این گیاه معجزهآسای دارویی بهمعنای نرسیدن به سود، از دست دادن ارزش افزوده و کاهش توان صادراتی و در نتیجه ناتوانی در ایجاد اشتغال پایدار در این شهرستان است.
پرواضح است که با قدم نهادن در مسیر چرخه تولید یک محصول میتوان از کشت بذر رازیانه تا تبدیل آن به یک صابون یا روغن رازیانه و درنهایت، بستهبندی و صادرات آن نهتنها چرخهای اقتصاد منطقه را به حرکت درآورد و ارزشافزوده ایجاد کرد، بلکه نام و نشان همدان را در قالب یک برند در سطح ملی و بینالمللی معرفی کرد.
این مسیر میتواند حتی به گردشگری روستایی و گردشگری کشاورزی در این منطقه منجر شود و درنهایت، اشتغال پایدار در سایه گردشگری پایدار را به ارمغان آورد.
موانع صادراتی و کمرنگ شدن حمایت از تولید محصولات کشاورزی از یکسو و شیوع ویروس کرونا از سویی دیگر و عدم اجازه صادرات محصولاتی که پروتکلهای بهداشتی را رعایت نمیکنند به ما این امر را گوشزد کرد که نباید برندسازی، بستهبندی و توجه به نام و نشان و استانداردهای لازم را پشت گوش بیندازیم.
موانع صادراتی و کمرنگ شدن حمایت از تولید محصولات کشاورزی از یکسو و شیوع ویروس کرونا از سویی دیگر و عدم اجازه صادرات محصولاتی که پروتکلهای بهداشتی را رعایت نمیکنند، به ما این امر را گوشزد کرد که نباید برندسازی، بستهبندی و توجه به نام و نشان و استانداردهای لازم را پشت گوش بیندازیم؛ پیش روی در مسیری که در آن برندسازی و بستهبندیهای همراه با پروتکلهای بهداشتی وجود داشته باشد، گامی است که حتی در دوران شیوع کرونا نیز میتواند صادرات را بههمراه داشته باشد.
در پایان این نوشتار، گفتنی است؛ در سال جهش تولید که با شیوع ویروس کرونا عجین شد قدم نهادن در زمینه ایجاد چرخ تولید محصولات درباره این گیاه دارویی، قدرت آن را دارد که چرخ اقتصاد این شهرستان را به نحو مناسبی به حرکت درآورد و ارمغان آن را به وضوح در اشتغالزایی و درآمدزایی نشان دهد اما همه این موارد، نیازمند همتهای مسئولانه و دلسوزانهای است که با برنامهریزیهای بلندمدت و تسهیل سرمایهگذاری در این زمینه، مانع از خامفروشی و فروش رازیانه شوند.