یکی از ماهرترین و با انگیزهترین هنرمندان همدان تحت عنوان برند شهباز، چرمدوزی را به عنوان نخستین رشته ثبت شده هنری که زیر مجموعه صنایعدستی است پرورش و رشد داده و حضور در نمایشگاه ملی صنایعدستی را یک تجربه ویژه برای خود میداند.
در میان گفتوشنودهای اخیر با هنرمندان مختلف در حاشیه نمایشگاه ملی صنایعدستی، یکی از بیشترین مباحثی که جلب توجه میکند جایگاه، قدمت و ارزش هنرهای گوناگون در سرزمین ایران است. اکثریت این هنرها ریشهای عمیق در تاریخ و فرهنگ ایران عزیزمان داشته که با گره خوردن به هویت اصیل ایرانی و دستان پرتوان هنرمندان کشورمان همچنان حفظ شده و به یادگار مانده است.
یکی از معروفترین و با قدمتترین هنرهای ایرانی چرمدوزی و دباغی پوست است که سابقهای بالغ بر هزار سال دارد. دباغی(تبدیل پوست حیوانات به چرم) و تجارت چرم در گذشتههای بسیار دور و حتی قبل از حمله مغولها به ایران رواج داشته، این هنر پس از گذشت سالیان متمادی نیز همچنان در بین ایرانیان مرسوم و ماندگار شده است تا جایی که امروز میبینیم چرمدوزی به عنوان سراجی سنتی در میان شهرهای گوناگون کشور وجود دارد.
به طور کلی میتوان چرمسازی سنتی را سراجی نامید که در نهایت به تولید انواع کیف، کفش، کمربند، زیورآلات، زین اسب و.... تبدیل میشود. در قدیم به شخصی که به این کار مشغول بوده سراج میگفتند. سراج به وسیله ابزارهایی مثل مشته، سمبه و... چرمدوزی میکرده است. جالب است بدانید که حتی امروزه نیز در کنار تولیدات محصولات چرمی با استفاده از صنایع پیشرفته، از چرم برای تولید صنایعدستی نیز استفاده میشود که این امر نشانگر ذوق و استعداد ویژه هنرمندانی است که به ساخت و تولید انواع گوناگونی از محصولات چرمی نظیر جلدسازی، کیف و کفش، ساخت زیورآلات و... مشغول هستند.
خاستگاه هنر چرمدوزی شهرهایی نظیر همدان، یزد و تبریز است که سپس هنرمندان دیگر شهرهای ایران نیز به این هنر روی آوردهاند.
چرمدوزی به عنوان یکی از رشتههای جالب توجه پای خود را به میدان فرهنگ و تاریخ کهن شهر همدان باز کرده است. مصطفی هدایتی دلربا از ماهرترین و باانگیزهترین هنرمندان همدان است که تحت عنوان برند شهباز، چرمدوزی را به عنوان نخستین رشته ثبت شده هنری که زیر مجموعه صنایعدستی پرورش و رشد داده است. غرفه هنری او در نمایشگاه ملی صنایعدستی سبب شد که به گفتوگو با او بپردازیم. در ادامه مخاطبان را به خواندن این گفتوشنود دعوت میکنیم.
چرمدوزی، هنری خاص
۱۶سال است که به طور جدی وارد حوزه هنری به خصوص هنر چرمدوزی شدم اما باید بگویم که از کودکی به کارهای هنری علاقهمند بودم. همزمان با تحصیل در دانشگاه کارهای هنری را دنبال میکردم و در کلاسهای آموزشی مراکز فنی وحرفهای نیز شرکت داشتم. ۱۴نفر در مجموعه ما فعالیت میکنند که فرآیند تبدیل پوست خام به چرم و چرم به محصول صنایعدستی را به طورکامل خودمان انجام میدهیم و برند ما بیش از ۶۰ سال سابقه فعالیت دارد و بزودی در بحث بازاریابی ۶ همکار نیز به مجموعه ما اضافه خواهند شد.
هر هنری تخصص خاص خودش را میخواهد
در مجموعه تولیدی چرم خودمان در ابتدا اقدام به خرید پوست حیواناتی نظیر بز، گوسفند، گاو و...از دامداران کرده و با سپری کردن مراحل دباغی آن را به چرم قابل استفاده تبدیل میکنیم، پس از خریداری چرم هنرمندان همکار اقدام به طرح اولیه، الگوسازی، برش و دوخت میکنند البته باید به این نکته توجه کنیم که کار با چرم آنقدرها سخت نیست چون چرم ظرافت و لطافت خاص خودش را دارد اما برای هر هنری چه چرمدوزی باشد و چه هنرهای دیگر باید تخصص و مهارتهای کافی را داشت و آموزشهای لازم را گذراند.
چرم به علت دوام زیاد، قابلیت نسوز بودن و تجزیهپذیر بودن در محیط زیست قابلیت استفاده چه در صنایع بزرگ تولیدی و چه برای تولیدات صنایعدستی را دارد و از این بابت به لحاظ اینکه صرفه اقتصادی زیادی را نیز به تولید کننده میدهد قابل توجه است.
حضور گردشگر در استان سبب رونق صنایعدستی است
همدان از نظر رویدادهای گردشگری و جذب گردشگر و توریست در سالهای اخیر خوب ظاهر شده ولی همچنان نیاز به تبلیغ برای جذب بیشتر گردشگر در استان همدان است. ما هنرمندان دوست داریم برای شهر و مردم خودمان کار کنیم و این جذب گردشگر سبب فروش بیشتر ما از محصولاتمان خواهد شد و حضور گردشگر در استان سبب رونق صنایعدستی است.
خوشبختانه رابطه اکثر هنرمندان با معاونت صنایعدستی استان همدان خوب است و مشکلی هم اگر باشد رفع میشود و این حضور در نمایشگاه نیز حاصل همین ارتباط خوب است تا تلاش شود برندها و هنرمندان برتر در اینگونه نمایشگاهها بیشتر دیده شوند و هنرمندان دیگر استان نیز به فراخور در نمایشگاههای دیگر هنر خود را نمایش داده و فروش بهتری داشته باشند .
جدا از مباحث تولیدی و آموزشی یکی از کار ویژههای هنر هر هنرمندی این است که در نمایشگاههای گوناگون شهری، کشوری و بینالمللی شرکت کند. خوشبختانه شرکت در نمایشگاه ملی صنایعدستی تهران فرصت خوب و ویژهای برای من و همسرم بود، همدان در این نمایشگاه بسیار عالی ظاهر شد و در غرفهآرایی، مکان سالن، تنوع رشتههای حاضر و حضور برندها اتفاقات خوبی در این نمایشگاه رخ داد و استقبال خوبی را نیز شاهد بودیم.
حضور در این نمایشگاه یک کلاس به طور کامل آموزشی بود که هنرمندان با نحوه بازاریابی، اصول قیمت گذاری و قوانین مذاکره آشنا شدند.
برندی برای دنیا!
درست است که بسیاری از مشکلات میتواند هنرمندان را دلسرد کند اما بیشتر هنرمندان و خود من برای هنر و استعداد خود ارزش زیادی قائل هستیم و آن را به عنوان یک هدف بزرگ در نظر داریم. سعی دارم محصولات تولیدی را نه فقط به عنوان یک برند مطرح برای تمام کشورم که حتی به دنیا به گونهای توسعه بدهم که بدون هیچ تردیدی و با اعتماد کامل از این برند خرید کنند و به عنوان حرف آخر باید بگویم قولهای مسئولان زمانی برای هنرمندان مفید واقع میشود که به آن عمل کنند.
خیلی از هنرمندان حتی حاضرند مسئولان حمایت نکنند اما حداقل صدای آنان را بشنوند و سبب دلسردی کار هنرمندان نشوند.