مشاغل خانگی در دهه‌های اخیر به‌عنوان یکی از ابزارهای مؤثر برای توسعه اقتصادی و اجتماعی در سراسر جهان مطرح شده‌اند. حتی در کشورهای پیشرفته‌ای مانند ایالات متحده، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به سمت تقویت این حوزه سوق پیدا کرده است. نتیجه فعالیت خانواده‌ها در این مشاغل در کاهش بیکاری، افزایش مشارکت اقتصادی خانواده‌ها و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، گویای تأثیر عمیق مشاغل خانگی بر ساختار اجتماعی و اقتصادی است.
استان همدان با برخورداری از منابع طبیعی، ظرفیت‌های کشاورزی و پیشینه‌ای غنی در صنایع دستی، می‌تواند پیشگام در توسعه مشاغل خانگی در کشور باشد. این نوع مشاغل، علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، به توانمندسازی زنان و جوانان کمک کرده و به بهبود معیشت خانوارها منجر می‌شود. مشاغل خانگی نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تولید، افزایش درآمد و استقلال مالی ایفا می‌کنند.
تأثیر اجتماعی و فرهنگی مشاغل خانگی نیز غیرقابل انکار است. این مشاغل سبب تقویت فرهنگ کارآفرینی، انسجام خانواده و حفظ ارزش‌های سنتی می‌شوند. در همدان، که از دیرباز به عنوان مهد هنرهای دستی مانند سفالگری، گلیم‌بافی و چرم‌دوزی شناخته شده است، توسعه مشاغل خانگی می‌تواند به احیای این هنرها و انتقال آنها به نسل‌های آینده کمک کند. علاوه بر این، اعتماد به نفس افراد، به‌ویژه زنان، با انجام این نوع مشاغل افزایش می‌یابد و سبب رشد فردی و اجتماعی می‌شود.
اما توسعه مشاغل خانگی با چالش‌هایی نیز مواجه است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به پیچیدگی فرایند دریافت مجوز، کمبود زیرساخت‌های بازاریابی و نبود آموزش‌های تخصصی اشاره کرد.
به گفته معاون اقتصادی استاندار همدان، برای غلبه بر این موانع باید برنامه‌ریزی منسجم و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی انجام شود.
مجتبی حسینی پیش از این، بر اهمیت ایجاد نمایشگاه‌های دائمی و تقویت شبکه‌های بازاریابی برای افزایش دسترسی تولیدکنندگان به بازارهای گسترده‌تر تأکید کرده و گفته است: انسجام‌بخشی و تقویت حمایت‌های نهادی از فعالان این حوزه ضروری است.
وی با تأکید بر اینکه توسعه اقتصادی مستلزم پایه بودن تصمیمات و حمایت از تولید است، خواستار تعامل سازنده میان نهادهای دولتی و بخش خصوصی شده تا بستر مناسبی برای بازارچه‌های محلی فراهم شود.
برای توسعه موفق مشاغل خانگی در همدان، تمرکز بر صنایعی که با ویژگی‌های بومی و اقلیمی استان هماهنگ هستند، ضروری است. تولیدات صنایع دستی، فرآوری محصولات کشاورزی مانند خشکبار و بسته‌بندی مواد غذایی و حتی مشاغل دیجیتال می‌توانند بیشترین بازدهی را داشته باشند. برنامه‌ریزی‌های آموزشی باید شامل مدیریت مالی، بازاریابی و استفاده از فناوری‌های نوین باشد تا افراد بتوانند در این زمینه‌ها مهارت لازم را کسب کنند.
خانواده‌ها نیز نقش کلیدی در توسعه این مشاغل ایفا می‌کنند. با افزایش آگاهی و استفاده از تجربیات موفق، می‌توانند فرصت‌های موجود را به بهترین نحو به‌کار گیرند. بهره‌گیری از تسهیلات دولتی و حمایت‌های مالی، مانند وام‌های کم‌بهره، و ایجاد تعاونی‌های خانوادگی می‌تواند زمینه موفقیت بیشتری را فراهم کند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان همدان، پیش از این، اشاره کرده است که تسهیلات مالی با بهره ۴ درصد تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان برای افراد مستقل و ۶۰۰ میلیون تومان برای پشتیبانان گروهی در نظر گرفته شده است.
وهب مختاران اعلام کرده است: بیش از ۱۵ هزار و ۵۰۰ مجوز مشاغل خانگی صادر شده و این فعالیت‌ها ستون اساسی اقتصاد خانواده به حساب می‌آیند.
راهکارهای رفع موانع شامل تسهیل فرایند صدور مجوز و کاهش فرآیندهای اداری، ارائه آموزش‌های تخصصی و ایجاد بازارهای محلی برای فروش مستقیم محصولات است. استان همدان می‌تواند با برگزاری نمایشگاه‌های فصلی و دائمی برای جذب مشتریان بیشتر و افزایش فروش، تشکیل کارگاه‌های آموزشی و حمایت از طرح‌های نوآورانه، نقش به‌سزایی در توسعه مشاغل خانگی ایفا کند. از سوی دیگر، اختصاص بودجه برای تبلیغات، به‌ویژه در فضای دیجیتال، می‌تواند بازارچه‌ها را به بخش بزرگ‌تری از جامعه معرفی کند.
بازارچه‌های محلی امید مشاغل خانگی
بازارچه‌های محلی در همدان فقط محلی برای عرضه کالا نیستند؛ آنها نمادی از تلاش و پشتکار خانواده‌ها برای بهبود زندگی‌شان هستند که باید گسترش بیابند. این بازارچه‌ها نشان می‌دهند که چگونه اقتصاد خرد می‌تواند به موتور محرکه‌ای برای توسعه پایدار تبدیل شود. اگر حمایت‌های لازم از سوی مسئولان ادامه پیدا کند، می‌توان امیدوار بود که بازارچه‌های محلی در همدان الگویی موفق برای دیگر نقاط کشور شوند.
این بازارچه‌ها فقط مکان‌هایی برای خرید و فروش نیستند؛ آنها مکانی برای رؤیاپردازی و ساخت آینده‌ای بهتر برای خانواده‌های همدانی هستند. شاید با نگاهی دقیق‌تر به غرفه‌ها و افرادی که پشت آنها ایستاده‌اند، بتوانیم ارزش واقعی این فضاها را بهتر درک کنیم.
