بخشنامه ۸ بندی سازمان زندان‌ها محورهای تحولی در رابطه با زندانیان به خصوص زنان زندانی دارد، اما باید دید ظرفیت زندان‌های سراسر کشور تا چه اندازه آماده اجرای این بخشنامه است.
به گزارش مهر، آنطور که آمارها می‌گویند حدود ۴ درصد از جمعیت زندان‌های کشور را زنان تشکیل می‌دهند که ۶۴ درصد آنها متأهل و تعدادی از آنان نیز مادر هستند.
در همین رابطه همواره بر موضوع زندانیان زن و وضعیت خاص آنها در زندان‌ها تأکید شده است که این موضوع در تازه‌ترین بخشنامه سازمان زندان‌ها هم به چشم می‌خورد. در چند روز گذشته سازمان زندان‌ها در راستای رویکردهای تحولی در این مجموعه، بخشنامه‌ای را صادر کرده است که متضمن تقویت حقوق زندانیان و بازداشت شدگان و رعایت جنبه‌های اسلامی، اخلاقی و انسانی در برخورد با آنان است. آنطور که رئیس سازمان زندان‌ها خطاب به زندان‌های سراسر کشور ابلاغ کرده است قرار است تحولاتی در رابطه با وضعیت تمامی زندانیان به خصوص با طبقه‌بندی زندانیان فراهم شود.در رابطه با زندانیان زن هم طبق این بخشنامه قرار است تسهیلات خاصی برای زندانیان زن در نظر گرفته شود.
رژیم غذایی خاص برای مادران زندانی
در بند دوم از این بخشنامه که جزو مبسوط‌ترین و جامع‌ترین بخش‌های آن است به موضوع رعایت کرامت انسانی متهمان و محکومان داخل زندان پرداخته و قرار است در راستای این بند تسهیلات ویژه‌ای برای برخی از زندانیان در نظر گرفته شود.
در بخشنامه اخیر سازمان زندان‌ها، ضمن تأکید بر رعایت عدالت در شیوه و نحوه توزیع و نوع غذا برای متهمان، تسهیلاتی برای زنان باردار، مادران و زندانیان بیمار در نظر گرفته شده، به گونه‌ای که مسئولان زندان را مکلف ساخته زندانیان بیمار، زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار بگیرند.
در این بند ضمن تأکید بر رعایت عدالت در شیوه و نحوه توزیع و نوع غذا برای متهمان، تسهیلاتی برای زنان باردار، مادران و زندانیان بیمار در نظر گرفته شده، به گونه‌ای که مسئولان زندان را مکلف ساخته زندانیان بیمار، زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار بگیرند.
همچنین تصریح شده که مادران زندانی می‌توانند فرزند شیرخوار خود را تا سن 2سالگی در زندان نگهداری کنند و افزایش مدت مذکور تا سقف 6 سال با رعایت ضوابط مربوط امکانپذیر است.
زندان، مکلف به تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه آنان است و رئیس زندان با همکاری سازمان‌های ذی‌صلاح باید تمهیدات لازم را برای دایر کردن مهدکودک در زندان فراهم کند تا اطفال ۲ تا ۶ سال با رضایت مادر یا در صورت اقتضای مصلحت طفل در آنجا تحت آموزش متناسب قرار گیرند.
ممنوعیت زندان انفرادی برای زنان باردار
در ادامه ابلاغیه مزبور تصریح شده است: جداسازی یا نگهداری جداگانه در یک اتاق تک نفره (انفرادی) برای زنان باردار و زنان همراه فرزند، ممنوع می‌باشد و همچنین برابر بند «ث» ماده ۶ قانون جرم سیاسی مصوب سال 1395 بازداشت و حبس به صورت انفرادی متهمان جرائم سیاسی ممنوع بوده به جز در مواردی که مقام قضائی بیم تبانی بدهد یا آن را برای تکمیل تحقیقات لازم بداند که در هر حال مدت آن نباید از ۱۵روز بیشتر شود.
ممنوعیت اجبار استفاده از پوشش چادر برای زنان
این ابلاغیه در ادامه نیز تسهیلاتی برای بانوان و محکومان جرائم سیاسی و مطبوعاتی قائل شده و تصریح کرده است: در موارد اعزام به خارج از زندان، الزام زنان به استفاده از چادر و یا الزام متهمان جرائم سیاسی و مطبوعاتی، متهمان جرایم مالی (حقوقی) و افراد زیر 18 سال تمام شمسی به پوشیدن لباس متحدالشکل زندان، ممنوع است.
ضمانت اجرایی بخشنامه چیست
اگرچه بندهایی از بخشنامه در چند روز گذشته سازمان زندان‌ها در نوع خود قابل تقدیر است چراکه در صورت اجرا تحولاتی را در پی خواهد داشت، اما پرسش اصلی در رابطه با ضمانت اجرایی این بخشنامه است. به عنوان مثال در بندهایی از بخشنامه بر شرایط برخی زندانیان زن اشاره شده که بسیاری از آنها نیازمند تأمین بار مالی برای اجرای آنها است.
همچنین سازمان زندان‌ها که همواره انتقادهایی در مورد کمبود بودجه داشت حالا مواردی را در قالب این بخشنامه لازم‌الاجرا می‌داند که حداقل اجرای بخش‌هایی از آنها نیازمند تأمین بودجه است.
علاوه بر این بر گسترش مهدهای کودک در زندان‌ها تأکید شده است که این مسأله در حالی است که در برخی از استان‌ها هنوز پروژه مهدکودک در زندان تکمیل نشده است.
محسنی اژه‌ای: زندان زنان توسط زنان اداره شود
محسنی اژه‌ای ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در دیدار با اعضای فراکسیون زنان مجلس تأکیدات ویژه‌ای در رابطه با زندانیان زن داشت.
در آن دیدار رئیس قوه قضائیه بر اولویت فراهم‌سازی زمینه ارائه خدمات به زنان توسط زنان تأکید کرد و گفت: اگر زندان زنان به‌گونه‌ای مستقل شود که همه امور آن توسط زنان اداره شود، مسائل قضائی مربوط به زنان آسان‌تر انجام می‌شود.
اگرچه محسنی اژه‌ای بر این موضوع تأکید داشت، اما این مسأله در بخشنامه اخیر دیده نشده است.
