حدود یک ماه تا حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی جهانی شدن پرونده «منظر شهری هگمتانه تا همدان» باقیست اما هنوز موانعی بر سر راه آن است که برطرف نشده و باید زودتر رفع شود.
یکی از این یادگاران محوطه هگمتانه است اثری منحصر به فرد و از ارثیه‌های تاریخ در دیار الوند که با گذشت بیش از ۳ هزار سال هنوز مستحکم و استوار بر زمین تکیه زده و تاریخ را برایمان زنده می‌کند.
هگمتانه سالهاست ساز جهانی شدن کوک کرده و هنوز در اندیشه آن است، سال‌ها انتظار کشیدیم این عرصه باستانی که در گوشه‌ای از شهرمان خاک می‌خورد روزی زبانزد جهانیان شود اما هر بار بهانه‌ای برایش تراشیدند، یکبار از روکش عرصه کاوش شده آن سخن گفتند و یکبار به دستکاری‌هایی که در عرصه صورت گرفته، اشاره کردند و اینگونه شد که سالهاست منتظریم و کاری از پیش نرفت.
در خلال پیگیری‌هایی که مسئولان داشتند سرانجام قرار شد، تپه هگمتانه صرفا تنها ثبت جهانی نشود بلکه هگمتانه و بخش از بافت واجد ارزش همدان از جمله بازار، میدان امام و مقداری از خیابان‌های رینگ یک (خصوصاً به سمت هگمتانه) در قالب پرونده‌ای به نام "منظر شهری هگمتانه تا همدان"مطرح شود.
سرانجام کار تکمیل پرونده آغاز شد و وزارت میراث فرهنگی به ویژه معاونت میراث فرهنگی و اداره‌کل میراث در همدان طی 2 سال پرونده را پیش بردند و با جلسات و بازدید و کارشناسی‌های متفاوت پرونده تکمیل شد.
بهمن ماه سال ۱۴۰۱ بود که پرونده "منظر شهری هگمتانه تا همدان" به یونسکو ارسال شد و بالاخره بعد از سال‌ها هگمتانه قدیم و جدید رفتند تا نام جهانی بر پیشانی آنها حک شود.
مدیرکل میراث فرهنگی همدان در گفتگو با فارس با بیان اینکه پرونده ثبت جهانی در حال تکمیل مستندات و ارسال به یونسکو است گفت: بعد از مرحله ارسال پرونده به دنبال فرایندهای اجرایی کار خواهیم رفت و جلسات آن با شهرداری نیز برگزار می‌شود تا با همکاری دستگاه‌های مرتبط کار را پیش ببریم و مهیای حضور ارزیابان یونسکو شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان با اشاره به اینکه تیرماه ۱۴۰۲ ارزیابان یونسکو در همدان حضور خواهند یافت تصریح کرد: اقداماتی که باید برای آماده‌سازی شهر صورت گیرد، برنامه‌ریزی شده و اینکه چه نقاطی نیاز به مرمت و بازسازی و جداره‌سازی دارد، مشخص است که پس از تکمیل پرونده با جدیت پیگیری می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه اعتبار این مسئله پیش‌بینی شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد یادآور شد: بخشی از کار را شهرداری و شورای شهر بر عهده دارند که با همکاری آنها پیش خواهد رفت.
علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز ضمن اعلام ارسال پرونده به یونسکو گفت: پرونده ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» گستره‌ای از محوطه باستانی هگمتانه، میدان مرکزی شهر، بازار تاریخی همدان، آرامگاه بوعلی و خیابان‌های تاریخی این محدوده را شامل می‌شود.
وی عنوان کرد: امیدواریم ثبت جهانی این پرونده با مشارکت همه مسؤولان محلی، شهروندان و ساکنان شهر تاریخی همدان در آینده نزدیک محقق شود.
با وجود اینکه از سال‌های قبل تپه باستانی هگمتانه برای جهانی شدن دورخیز کرده بود اما پس از بررسی‌های مکرر مشخص شد پرونده موانع زیادی برای جهانی شدن دارد که قبل از حضور ارزیابان در همدان باید آنها رفع شود.
یکی از موانع جهانی شدن حذف آسفالتی بود که از پنج سال پیش بر حریم هگمتانه جا خوش کرد؛ سال ۹۶ آزادسازی حریم تپه باستانی هگمتانه به یک دغدغه برای اهالی میراث فرهنگی تبدیل شد، طرح تبدیل ۶ رینگ مرکزی همدان با مرکزیت میدان امام(ره) به پیاده‌راه و ادامه آن تا نزدیکی محوطه تاریخی هگمتانه، به علت مستقر بودن آهن‌فروشان در خیابان اکباتان، مشکلاتی برای این افراد به وجود آورد زیرا دسترسی کسبه به بازار آهنگران محدود می‌شد. بر همین اساس کسبه به علت نداشتن مسیر ماشین‌رو به استانداری و فرمانداری معترض شدند، تا اینکه یک مسیر از داخل سایت تاریخی هگمتانه برای عبور آنها باز شد.
اما مسیری که برای کسبه آهن‌فروش انتخاب شد، بخشی از عرصه ۴۰ هکتاری هگمتانه بود در حالی که این بخش از محوطه هگمتانه هنوز کاوش نشده بود.
به هر حال مسئولان و دست اندرکاران میراث فرهنگی و شهرداری همدان به تصمیم خود ادامه دادند و بالاخره راه عبوری از هگمتانه آسفالت و مسیری برای عبور خودروها فراهم شد.
اما طولی نکشید که همین آسفالت به یک خلل جدی در پرونده ثبت جهانی مبدل شد و باید از داخل عرصه حذف می‌شد، بنابراین دوباره جلسات و رایزنی‌ها شروع شد تا اینکه استاندار فروردین ماه سال جاری اولتیماتوم ۴۵ روزه را برای حذف موانع ثبت جهانی به ویژه حذف سواره از عرصه هگمتانه را داد که کارها تسریع باشد اما هنوز خیلی از موانع سر جای خود است.
تیرماه، موعد حضور ارزیابان یونسکو در همدان
تخریب طبقات مازاد ساختمان حوزه هنری، اصلاح خط آسمان ساختمان سینما قدس، آغاز عملیات اجرایی مرمت جداره میدان امام(ره)، جمع‌آوری الحاقات، زوائد، تابلوها و ساماندهی تأسیسات سرمایش و گرمایش از جداره‌های عرصه ثبت جهانی شامل بازار، خیابان‌های اکباتان و بوعلی، میدان امام(ره) و...، آغار عملیات اجرایی مرمت و احیای پروژه راسته گلشن تا گندمی‌ها، ساماندهی تأسیسات موجود در عرصه ثبت جهانی، ساماندهی طبقات فوقانی کاروانسراها و برگزاری جلسات با هیأت امنای از دیگر موانعی است که باید قبل از حضور ارزیابان اصلاح و ساماندهی شود.
یکی از موانع که ارتفاع دوطبقه‌ای ساختمان حوزه هنری است، با همکاری حوزه هنری به زودی رفع می‌شود.گفته می‌شود به علت ترافیک، تعطیلات خردادماه برای حذف طبقات اضافی ساختمان حوزه هنری انتخاب شده که امیدواریم این موضوع به تعویق نیفتد و حداقل یکی از موانع رفع شود.
اما شهرداری هنوز کار ساماندهی جداره‌ها و شرکت‌های خدمت‌رسان کار اصلاح تأسیسات را آغاز نکرده‌اند که باید طبق تاکید استاندار و فرصت کمی که تا حضور ارزیابان مانده، کار را سریع پیش ببرند.
هر چند در این میان همکاری کسبه و بازار در فراهم شدن فضای اصلاح و ساماندهی بسیار اهمیت دارد و باید آماده‌سازی جامعه محلی آغاز شود تا بتوان موارد بعدی را نیز شروع کرد.
