انریکه مورا معاون و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در چارچوب سیگنالهای چند روز اخیر ایران مبنی بر آمادگی برای بازگشت به مذاکرات وین برای رفع تحریمها در مدت کوتاه به تهران سفر میکند.
گمانهزنیهای زیادی وجود دارد که ایران اواخر مهرماه یا اوایل آبانماه، آماده آغاز دور جدید گفتوگوها در وین است و سفر مورا در چارچوب هماهنگیهای بیشتر انجام میشود.
اراده و عزم سیاسی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هستهای را میتوان جدی ارزیابیکرد. اروپا مدعی است برجام میتواند مانع از دستیابی ایران به سلاح نامتعارف شود. در این چارچوب، برجام توافق مهم در چارچوب نظام عدم اشاعه محسوب شده و اروپاییها، آن را دستاورد بزرگی برای خود میدانند که بدون جنگ و درگیری به آن دست یافتهاند.
دیپلماسی «بده بستان» است
در رابطه با مقاومتهای اتحادیه اروپا مقابل سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ -رئیسجمهوری سابق آمریکا- در موضوع توافق هستهای باید گفت که هرچند اروپاییها نتوانستند به بسیاری از تعهداتشان در برجام عمل کنند، اما حداکثر تلاش خود را انجام دادند که توافق هستهای از نظر سیاسی حفظ شود و در همین چارچوب 3 بار مقابل تلاش دولت ترامپ علیه برجام در شورای امنیت سازمانملل متحد ایستادند.
با اینحال اتحادیه اروپا به تعهدات خود پایبند نبود، ایران 3 سال است که اعلام کرده که اروپاییها نتوانستند به تعهداتشان عمل کنند. این موضوع جدیدی نیست، اما باید متوجه باشیم که اقتصاد اروپا به آمریکا گره خورده و اروپاییها به تنهایی قادر به ایفای نقش در این چارچوب نیستند. به گزارش ایرنا، گفتوگوهای وین میتواند نقش مهمی برای رفع تحریمها داشته باشد، باید این نکته را هم مدنظر قراردهیم که مذاکرات و دیپلماسی، «بده بستان» است. در مذاکرات منتهی به توافق برجام از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ بارها طرفین به مرز توافق میرسیدند، اما به دلیل برخی اختلافات و زیادهخواهیها، مذاکرات به مرز فروپاشی نزدیک میشد تا آنکه طرفین توانستند به توافق مرضیالطرفین رسیده و از برخی خواستههای خود عدول کنند.
طرفین با دستورکار مشخص و اراده معطوف به نتیجه به وین بازگردند
شرایط امروز نسبت به سال ۲۰۱۵ که ایران و ۱+۵ توانستند به توافق برجام دست یابند، تغییر کرده است. تلاش برای رفع تمامی تحریمها نشان داده که این موضوع با سنگلاخها و چالشهای جدی روبهروست؛ کما اینکه مقاومت ایران نشان داد آمریکا نمیتواند به تمامی خواستههای خود از جمله گره زدن مسائل منطقهای به برجام برسد.
طرفین باید با دستورکار مشخص و اراده معطوف به نتیجه به مذاکرات وین بازگردند، راهکارهایی برای موضوعاتی که آمریکا حاضر به رفع ۱۰۰درصدی تحریمهای آن نیست، وجود دارد که میتوان در قالب دیپلماسی و گفتوگو به آن دست یافت مهم این است که رویکرد و اراده ما مبتنی بر درک شرایط، امنیت ملی و معیشت مردم باشد.
زمانی تصمیمات ما در چارچوب 3 اصل «عزت، حکمت و مصلحت» خواهد بود که ما محدودیتها، ظرفیتها و فرصتهای خود را بشناسیم و با علم به آن و در نظر گرفتن آنها عمل کنیم وگرنه درصورتی که بدون توجه به محدودیتها، ظرفیتها و فرصتها عمل کنیم ممکن است شرایط وخیمتر شده و گفتوگوها به نتیجه نرسد.
انتظار ایران از اروپا، اعمال فشار به آمریکا برای رفع تحریمهاست
درباره انتظارات ایران از اتحادیه اروپا هم باید گفت که اروپاییها نقش واسطه را در گفتوگوهای وین دارند چراکه ایران هیچ گفتوگوی مستقیمی با آمریکا ندارد. انتظار ایران از اروپا، اعمال فشار بیشتر بر آمریکا برای رفع تحریمها و انجام تعهدات براساس برجام است اما ۶دور گفتوگوها در وین نشان داد که دست اروپا برای فشار به آمریکا آنچنان هم باز نیست.
انعطاف از سوی تمامی طرفین ضروری است، ما هماکنون در شرایط ابهام قرارداریم چراکه پس از توقف حدوداً 3 ماهه گفتوگوها در وین، دستورکار طرفین هنوز مشخص نیست و معلوم نیست آمریکا خواسته ایران را برای رفع تمامی تحریمها بپذیرد، اما ادامه شرایط موجود هم به سود هیچ کس نیست.
از سوی دیگر روسها نشان دادند که در پی مذاکره برای احیای توافق هستهای هستند و در این چارچوب، از رفع تحریمها علیه ایران حمایت میکنند.
روسها این موضوع را چندین بار مطرح کرده و در جریان سفر وزیر امورخارجه ایران به مسکو، لاوروف تأکیدکرد که روسیه خواهان ادامه مذاکرات در همان چارچوب ۶ دور قبلی گفتوگوها است، اما پکن مواضع مبهمی را درباره مذاکرات وین در پیش گرفته و نشان دادهاند که با توجه به تنششان با آمریکا خواهان ورود به عرصه رویارویی جدیدی با ایالات متحده نیستند.