اهداف پژوهش
انسان به عنوان اشرف‌مخلوقات و جانشین خداوند بر روی زمین، حق دارد از نعمت‌های الهی استفاده کند؛ اما این استفاده نباید آنچنان باشد که حق دیگران در بهره‌برداری از این نعمت الهی در خطر قرار گیرد.
به عبارت دیگر، انسان همانگونه که حق استفاده و بهرهمندی از محیط‌زیست سالم را دارد، مسئولیت درست استفاده کردن از آن را نیز برعهده دارد. با نگاهی به وضعیت فعلی محیط‌زیست، درمییابیم که انسان‌ها در بهره‌برداری از طبیعت و محیط‌زیست به مسئولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکردهاند. شاهد این سخن، بحران عظیمی است که محیط‌زیست دچار آن شده است. تخریب و نابودی روزافزون جنگل‌ها و مراتع، نابودی گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، آلودگی آب، خاک و هوا، استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی، ورود مواد نفتی و آلایندههای دیگر مانند فاضلاب کارخانهها و مجتمع‌های صنعتی به رودخانه‌ها و دریاها، آسیب دیدن لایه ازن، باران‌های اسیدی، مصرف روزافزون سوخت‌های فسیلی، استفاده بیرویه از سموم دفع آفات نباتی و دهها عامل آلودهکننده دیگر که نام بردن از آنها فقط بر تلخ‌کامی و ناراحتی انسان میافزاید گویای این واقعیت مهم است که بشر در داد و ستد خود با محیط‌زیست، راه خطرناک و مهلکی را در پیش گرفته که نتیجه آن چیزی جز به خطر افتادن سلامت و حیات انسان و دیگر موجودات نخواهد بود.
چکیده‌ای از تحقیق
همه محیط‌هایی که در آنها زندگی جریان دارد محیط‌زیست نامیده می‌شود به عنوان مثال استخر آب، یک شهر، اقیانوس و کویر همگی انواعی از محیط‌زیست به حساب می‌آیند.
در محیط‌زیستی عوامل غیرزنده مانند خاک، آب، گازها و... به همراه جانداران وجود دارند. موجودات زنده با هم و با محیط غیرزنده خود ارتباطی متقابل برقرار می‌سازند. این ارتباط‌ها برای بقای محیط‌زیست بسیار لازمند.
کارشناسان محیط‌زیست هنگام بررسی، مناطق زیستی را موردمطالعه قرار می‌دهند. هر منطقه زیستی شامل موجودات زنده ویژه عوامل غیرزنده است اکوسیستم نام دارد و دانشی که به بررسی اکوسیستم‌ها می‌پردازد اکولوژی نامیده می‌شود.
محیط‌زیست در یک تعریف کلی عبارتست از مجموعه شرایط بیرونی که در طول عمر یا زندگی یک موجود زنده، مانند انسان بر او اثر می‌گذارد. به این ترتیب نورخورشید، آب، هوا، اقلیم، گیاهان، جانوران و سایر موجودات بی‌جان و جاندار که بر روی سیاره زمین وجود دارند و با یکدیگر در ارتباط دوسویه هستند، محیط‌زیست انسان را تشکیل می‌دهند، البته از محیط‌زیست تعریف‌های گوناگونی وجود دارد که از آنها چشم‌پوشی می‌نماییم. محیط‌زیست و منابع موجود در آن، در واقع محل زندگی و تأمین‌کننده اصلی‌ترین نیازهای انسان به شمارمی‌آید. با وجود این در سال‌های گذشته، با رشد فزاینده جمعیت و پیشرفت‌های تکنولوژیکی، روند بهره‌برداری از منابع موجود در زمین نیز بیشتر شده است و در یک کلام محیط‌زیست انسان دستخوش تخریب و آلودگی قرارگرفته است.
تعریف محیط‌زیست
محیط‌زیست عبارت ترکیبی از دانش‌های متفاوت در علم است که شامل مجموعه‌ای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط‌زیست و غیرزیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت‌های او مرتبط می‌شود و می‌توان محیط‌زیست را مجموعه‌ای از عوامل طبیعی کره‌زمین همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و...، که انسان را احاطه می‌کنند خلاصه کرد.
رقابت
در رقابت یک موجود به چیزهایی که موردنیاز موجود زنده دیگر نیز هست احتیاج پیدا می‌کند. مثلاً جانوران بین یافتن غذا و لانه‌سازی و... با هم رقابت می‌کنند. در عمل رقابت گاهی دو رقیب با یکدیگر با خبر نیستند. بعضی از رقابت‌ها میان جانداران یک گونه و برخی دیگر در بین جاندارانی که از گونه‌های متفاوت است صورت می‌گیرد. موضوع موردرقابت اغلب جانوران غذاست.
همزیستی
همزیستی یعنی زندگی کردن با یکدیگر و با هم زیستن، اما در اکولوژی منظور از همزیستی هر نوع ارتباط نزدیک میان دو نوع موجود زنده است صورت‌هایی از همزیستی عبارتند از:
هم سفرگی
در این نوع همزیستی یکی از افراد، نه سود می‌برند و نه زیان و دیگری سود می‌برد. مانند رابطه چسبیدن ماهی بادکش‌دار، بدن کوسه‌ماهی که ماهی بادکش‌دار در این رابطه سود می‌برد.
همیاری
در این نوع همزیستی 2 موجود زنده هر 2 از یکدیگر بهره می‌برند- همیاری ممکن است داوطلبانه و یا اجباری باشد. همیاری گل‌سنگها اجباری است و قارچی که در ساختمان گل‌سنگ به کار رفته بدون جلبک سبز قادر به ادامه حیات است همیاری شته و مورچه حالت اجباری است.
زندگی انگلی
در این نوع همزیستی یک موجود (انگل) سود می‌برند و موجود دیگر (میزبان) زیان.
زندگی صیادی
مستقیم‌ترین رابطه غذایی هنگامی وجود دارد که جاندار دیگر را بخورد. هر مصرف‌کننده‌ای که جانداری دیگر را بکشد و بخورد یک صیاد است و جانداری که خورده شود صید نام دارد.
عوامل غیرزنده اکوسیستم گرما
بیشتر از اشعه مادون قرمز بخشی از نور خورشید به دست می‌آید و در فعالیت‌های موجودات زنده نیز انرژی به صورت گرما آزاد می‌شود.
- دما
- نور
- گازها
- آب
- موادشیمیایی
به 2 صورت کانی و آلی در اکوسیستم‌ها وجود دارد مواد آلی ناشی از تجزیه موجودات زنده، در اکوسیستم‌های مختلف مورداستفاده جانداران قرار می‌گیرد.
مواد کانی نیز به ترکیبات مختلف مثل نمک خوراکی یا کلریدسدیم که در غذای آدمی مهم است و یا کودهای شیمیایی که در حاصلخیزی خاک اهمیت دارد می‌باشد.
آلودگی محیط‌زیست
آلودگی محیط‌زیست از منابع گوناگون صورت می‌گیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فناوری و ازدیاد روزافزون جمعیت ، در حال‌حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبه‌رو شده است که زندگی ساکنان کره‌زمین را تهدید می‌کند. به طوری که در هر کشور حفاظت محیط‌زیست موردتوجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست‌محیطی به گونه‌ای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.
برفی که در نروژ می‌بارد مواد آلاینده‌ای به همراه دارد که منشأ آن از انگلستان و آلمان است. یا باران اسیدی در کانادا نتیجه مواد آلاینده‌ای است که منشأ آنها از ایالات‌متحده است. در آتن گاهی مجبور می‌شوند به علت آلودگی شدید هوا کارخانجات را تعطیل و رفت‌وآمد خودروها را محدود کنند. شهرهای دیگر دنیا مانند مکزیکوسیتی، رم و تهران نیز با مشکل آلودگی هوا دست به گریبانند. آلودگی دریاها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها و جنگل‌ها نیز نیز موضوع بحث جدی می‌باشند.
آلودگی محیط‌زیست و لایه ازن
یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر موجب نگرانی دانشمندان شده، مسأله تهی شدن لایه ازن و ایجاد حفره در این لایه در قطب جنوب است. لایه ازن در فاصله ۱۶ تا ۴۸ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و کره زمین را در برابر تابش فرابنفش نور خورشید محافظت می‌کند. هرگاه از مقدار لایه ازن ، ۱۰درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می‌رسد تا ۲۰درصد افزایش می‌یابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان می‌شود و به گیاهان صدمه می‌زند. مولکولهای کلروفلوئور کربن‌ها در از بین بردن لایه ازن مؤثرند، از این ترکیبات به‌طور گسترده در دستگاه‌های سردکننده و افشانه‌ها استفاده می‌شود.
آلودگی هوا و تأثیر آن بر محیط‌زیست
بسیاری از مناطق شهری با پدیده آلودگی هوا روبه‌رو هستند که در جریان آن، سطوح نسبتاً بالایی از ازن در سطح زمین که جزء نامطلوبی از هوا در ارتفاعات کم است، در نتیجه واکنش نور القایی آلاینده‌ها تولید می‌شود. این پدیده را مه دود نور شیمیایی می‌نامند و گاهی از آن به عنوان “لایه ازن در مکانی نادرست” از نظر تشابه آن با مسأله تهی شدن ازن استراتسفر یاد می‌کنند .
باران اسیدی
یکی از جدید‌ترین مشکلات زیست‌محیطی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبه‌رو هستند، باران اسیدی است. این واژه انواع پدیده‌ها، از جمله مه اسیدی و برف اسیدی که تمام آنها با نزول مقدار قابل ملاحظه اسید از آسمان مطابقت دارد را می‌پوشاند. باران اسیدی دارای انواع نتایج زیان‌بار بوم‌شناختی است وجود اسید در هوا نیز احتمالاً بر روی سلامتی انسان اثر دارد. پدیده باران اسیدی در سال‌های آخر دهه ۱۸۰۰ در بریتانیا کشف شد، اما پس از آن تا دهه ۱۹۶۰ به دست فراموشی سپرده شد. باران اسیدی به نزولات جوی که قدرت اسیدی آن به‌طور قابل‌توجهی بیش از باران طبیعی(یعنی آلوده نشده)، که خود به علت حل شدن دی‌اکسید کربن هوا در آن و تشکیل اسید کربونیک به طور ملایم اسیدی است، باشد، اطلاق می‌شود.
مواد شیمیایی آلی سمی
واژه موادشیمیایی از طرف رسانه‌های گروهی برای توصیف اجسامی به کار می‌رود که عموماً در طبیعت یافت نمی‌شوند، ولی توسط شیمیدانان از اجسام ساده‌تر سنتز شده‌اند. اکثریت موادشیمیایی سنتزی که مصرف تجارتی دارند، ترکیبات آلی هستند و برای بیشتر آنها از نفت به عنوان منبع اولیه کربن در این ترکیب‌ها استفاده شده است. کربن با کلر ترکیب‌های زیادی را تشکیل می‌دهد که به علت سمی بودن آنها برای بعضی گیاهان و حشرات، بسیاری از این قبیل ترکیب‌ها کاربرد گسترده‌ای به عنوان آفت‌کش یافته‌اند. ترکیبات آلی کلردار دیگر به طور گسترده‌ای در صنایع پلاستیک و الکترونیک به کار برده شده‌اند.
شکستن پیوند کربن به کلر به‌طور مشخص دشوار است و حضور کلر همچنین واکنش‌پذیری سایر پیوندها را در مولکولهای آلی کم می‌کند. همین خاصیت به این معنی است که با وارد شدن ترکیب‌های آلی کلردار به محیط‌زیست، تخریب آنها به کندی صورت می‌گیرد و بیشتر تمایل به جمع شدن دارند و به این علت به معضل بزرگ محیط‌زیست محیطی تبدیل شده‌اند. اجسام آلی سمی که به طور عمده مورداستفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: انواع آفت کش‌ها ، حشره‌کش‌های سنتی، حشره‌کش‌های آلی کلردار، ددت، توکسافن‌ها، کاربامات، حشره کش‌های آلی فسفات‌دار، علف‌کش‌ها و...
- آلودگی آب‌ها
-حفظ حیات‌وحش
- حفاظت ازجنگلات و منابع‌طبیعی.
- نصب پوسترهای تبلیغاتی
تعیین مکان مشخص برای زباله
-تولید انرژی و آثار محیطی آن
نتایج پژوهش
حفظ محیط‌زیست، پاسخ به یکی از نیازهای امروز جامعه برای نگهداری بیشتر از محیط‌زیست و رعایت حقوق عمومی است و تخریب محیط‌زیست معلول نابرابری‌های اجتماعی و استفادههای غلط از طبیعت و یکی از عوامل تضییع حقوق انسانهاست.
با نگاهی به متون دینی می‌توان دریافت که محیط‌زیست و توجه به تأمین سلامت آن و حرکت در جهت دستیابی به محیط سالم، از حقوق اساسی بشر است؛ همانگونه که تخریب محیط‌زیست در اثر نشناختن حقوق بشر است.
تخریب و نابودی روز افزون جنگل‌ها و مراتع، نابودی گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، آلودگی آب، خاک و هوا، استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی، ورود مواد نفتی و آلایندههای دیگر از این قبیل مشکلات هستند.
عنوان یا پرسش پژوهش
اندکی تأمل و تفکر در آمارهایی که همه روزه در مورد وضعیت محیط‌زیست بیان می‌شود، کافی است تا انسان خود را بر لب پرتگاهی احساس کند که ساخته و پرداخته خود اوست.
بر همین اساس پرسش‌هایی در ذهن آدمی پیش می‌آید:
چه چیزهایی موجب به خطر افتادن محیط‌زیست ما انسان‌ها شده است؟
آیا برای کاهش خطرات آلودگی محیط‌زیست کارهایی انجام گرفته؟
محیط‌زیست چه نقشی در زندگی ما انسان‌ها دارد؟
چه چیزهایی موجب آلودگی محیط‌زیست شده‌اند؟
آیا خودروها موجب آلودگی محیط‌زیست شده‌اند؟
آیا آلودگی محیط‌زیست تأثیری در گرم شدن زمین داشته است؟
راه‌های پیشگیری از آلودگی محیط‌زیست چیست؟
توسعه روزافزون شهرنشینی چه ضررهایی بر محیط‌زیست ایجاد کرده؟
