وقتی از خانه خارج میشوید امکان ندارد داروخانهای در مقابل شما نباشد و چه بسا در مناطق و محلههایی تعداد داروخانهها بیشتر از نیاز همان منطقه و محله باشد. اما این یک واقعیت است که شاهد وفور داروخانههای تازه تأسیس شده در شهرهای بزرگ و کلانشهرها هستیم.
بررسی میدانی و تحلیلی درباره افزایش تعداد داروخانهها سبب افزایش تبعیض در دسترسی مردم به دارو در مناطق مختلف شهر شده است. رشد بیرویه داروخانهها در سطح شهر و نبود دارو تبدیل به معضلی جدید شده است؛ بهطوریکه داروخانه هست، اما دارویی نیست.
از طرفی داروخانههای تازه تأسیس هم با ویترینهای پررنگ و لعابی که به زیبایی چیده شدهاند تبدیل به فروشگاههای لوازم آرایشی و بهداشتی شدهاند تا ماهیت داروخانهای داشته باشند.
همچنین ابلاغ آئیننامه تأسیس، ارائه خدمات و اداره داروخانهها که در تاریخ 8/3/1400 به امضای وزیر بهداشت وقت رسید، با انتقاد شدید داروسازان و دستاندرکاران این حرفه مواجه شد. زیرا، گفته میشود با این آئیننامه، در عمل حدنصابهای جمعیتی و فاصلهای برای تأسیس داروخانهها حذف شده و متقاضیان در هر زمان (با فراهم کردن چند شاخص ساختمانی در داروخانه) قادر به تأسیس در هر مکانی حتی دیوار به دیوار با داروخانه دایر هستند.
تسهیل صدور مجوز داروخانه قرار بود به تقسیم عادلانه داروخانهها در شهرها بهویژه مناطق محروم و کمبرخوردار و با اشتغال بیشتر داروسازان جوان همراه شود، اما بررسیها نشان میدهد که با گذشت 3سال از ابلاغ این آئیننامه نهتنها دست مناطق محروم همچنان خالی مانده بلکه برخی صاحبان مجوزهای جدید در خیابانهای پر رفت وآمد اقدام به ایجاد داروخانه میکنند. بهطور مثال در همین شهر خودمان از ایستگاه عباسآباد تا انتهای مهدیه که شاید یک خیابان کمتر از یک کیلومتری باشد 6داروخانه فعال دارد.
وارد یکی از داروخانههای بزرگ که در یکی از خیابانهای اصلی شهر قرار دارد، میشویم، قفسههای چندطبقه که از انواع موادشوینده، شامپوهای مختلف گرفته تا انواع لوازم آرایش و ضدآفتابهایی با برندهای مختلف نظر مارا به خود جلب میکند، پشت هر یک میز، یک فروشنده ایستاده است که در حال بازاریابی و توضیح دادن درباره کارایی هریک از لوازم آرایشی به مشتریان حاضر توضیح میدهند،آنقدر که سعی دارند محصولات آرایشی و بهداشتی را بفروشند تمایلی به فروش دارو را ندارند.
برخی از داروخانهها آنقدر که فضای زیادی به لوازم آرایشی و بهداشتی اختصاص دادهاند که گویی به فروشگاه لوازم آرایش بهداشتی اختصاص یافته است تا داروخانه؟!
برخی از کارشناسان دارویی براین باور هستند صدور بیرویه مجوز تأسیس داروخانه در یک سال اخیر سبب شده داروخانهها برای اینکه ورشکسته نشوند، سراغ فروش لوازم آرایشی و بهداشتی و مکملها بروند وهمین است هر چند متر در یک خیابان، یک داروخانه وجود دارد.
با نگاه نموداری متوجه میشویم که در سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، بیشترین مجوز تأسیس داروخانه در کشور صادر شده است؛ به طوری که در سال ۱۴۰۰ هر ماه ۱۲۶ مجوز، در ۱۴۰۱ هر ماه ۲۷۸ مجوز و در سال ۱۴۰۲ نیز هر ماه ۲۵۹ مجوز تأسیس داروخانه در کشور صادر شده است.
این درحالی است که سید حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو کشور درباره نحوه دریافت مجوز برای تأسیس داروخانه گفته است: واجدین شرایط برای دریافت مجوز تأسیس داروخانهها باید دارای صلاحیت باشند که وزارت بهداشت آن را تعیین میکند، باید جایگاه مؤسس و سرمایهگذاری داروخانه تعریف شود؛ در گذشته آئیننامه داروخانهها صراحت داشت افرادی که میخواهند داروخانه تأسیس کنند، باید صلاحیتهایی داشته باشند که این موارد را وزارت بهداشت تعیین میکند.
براساس اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان غذا و دارو استان، همدان در سال 1400 نزدیک به 221داروخانه شبانهروزی روزانه وجود داشته است که اکنون به 307داروخانه رسیده است که در آن سال تعداد داروخانه شبانهروزی 40 عدد بوده اما اکنون به 53 داروخانه رسیده است.
معاون غذا و دارو دانشگاه علومپزشکی همدان از در پاسخ به پرسش خبرنگار همدانپیام که آیا افزایش تعداد داروخانهها در سطح شهر توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟ بیان کرد: در آئیننامه قبلی، در ابتدا برای تأسیس یک داروخانه جمعیت شهر و امتیازاتی که هر فرد داشت را در نظر میگرفتند اینکه در کدام منطقه و قسمت از شهر میتوانست داروخانه تأسیس کند که همین موضوع سبب شد بسیاری از افراد به دلیل فراهم نبودن شرایط در نوبت بمانند و یا از تأسیس داروخانه صرفنظر کنند درحالی که علیرغم اینکه بیشاز هزار دانشجو داروساز در دانشکدههای داروسازی پذیرش داریم به نوعی سبب دلسرد شدن این افراد از ادامه تحصیل دادن آنها شده بود.
قدرتا... رستمی افزود: از همینرو با توجه به اینکه یک دانشجو داروسازی پس از گذشت 5الی 6سال وارد بازار کار میشود، از همینرو برای اینکه کارآفرینی برای داروسازهای جوان ایجاد کنیم وزارت بهداشت مجبور شد آئیننامه جدیدی را ابلاغ کند، من به عنوان یک کارشناس دارو معتقدم این در نهایت سود چندانی به سیستم خدمات دارو درمانی نمیرساند.
وی با اشاره به اینکه خوشبختانه در کشور ما، داروخانه نخستین و مهمترین جایگاهی است که یک داروساز میتواند در آنجا فعالیت کند، یادآور شد: یکی از اصلیترین اهداف ما اشتغالزایی برای داروسازان بود که بتوانیم به جایگاه اشتغال را برای آنها ایجاد کنیم اما به دلیل وجود یکسری محدودیتها سبب شد که تغییری در داروخانهها توسط داروسازان به وجود آید.
رستمی با بیان اینکه در 2سال اخیر 13 داروخانه شبانه روزی در سطح استان تأسیس شده است، خاطرنشان کرد: به رشته داروسازی میتوان از چند جنبه نگاه کرد، یکی موضوع اشتغالزایی آن است که به نوعی برای داروسازان جوان به وجود امده و از منظر دیگر آیا توانستیم محلهایی را به تأسیس داروخانهها اختصاص دهیم که آحاد مردم بتوانند دسترسی آسانی به دارو داشته باشند.
معاون غذا و دارو دانشگاه علومپزشکی همدان ادامه داد: اما در یک جاهایی ممکن است تعداد زیاد داروخانه علاوه بر مزایا، معایبی هم داشته باشد که مردم کمتر برای تهیه یک دارو صف طولانی را تحمل کنند، دوم اینکه در گسترش این داروخانه هر کسی با کمترین اتلاف وقت، دارو خود را تهیه کند.
وی بیان کرد: اما ممکن است با ازدیاد داروخانهها، کمبود دارو خود را بیشتر نشان دهد، زیراوقتی تعداد داروخانه زیاد میشود مجبور هستند که داروها را به تمام داروخانههای موجود ارسال کنند در این حالت ممکن است از بین آنها هرکسی برای اطرافیان خود داروی مورد نظر را ذخیره کند سبب میشود که به نوعی محدودیت برای در دسترس قرار گرفتن دارو ایجاد شود.
رستمی در بخش دیگری از سخنانش گفت: هر کارخانه تولید دارو، یک بازه مصرفی را برای هر دارو در نظر میگیرد، بنابراین هرچقدر تعداد داروخانهها زیاد شود یک نوع مصرف کاذب برای کارخانههای تولید کننده ایجاد میشود در این حالت است که دپوها نیز افزایش مییابد و درنهایت بر اثر این عوامل مقدار قابل توجهی از نظر اعداد و ارقام از تاریخ انقضا داروها میگذرد که به دنبال نیز سرمایه کشور نیز ازبین خواهد رفت.
وی با اشاره به اینکه زمانی که تعداد داروخانهها زیادی میشود، فروش داروخانهها کم میشود و به خودی خود اقتصاد داروخانه را تحتالشعاع قرار میدهد، اما در حال حاضر با ازدیاد داروخانهها بسیاری از آنها حتی ممکن است فروش ثابت را هم نداشته باشند و اقتصاد آنها دچار مشکل شود و برای اینکه جلوی ضرر و زیان را بگیرند وارد رقابتهای ناسالم میشوند.
معاون غذا و دارو دانشگاه علومپزشکی همدان با تأکید به اینکه کمبود دارویی در همه جای کشور وجود دارد و فقط مختص به یک استان یا شهر نیست، بیان کرد: در چند سال اخیر کمبودهای دارویی کاهش یافته است، زیرا که برخی از این کمبودها مربوط به یک برند خاص مربوط به دارو میباشد که این برمیگردد به همان کارخانه تولید کننده دارو، تجویز پزشک و سابقه تأثیرات مثبتی که دارو بر روند درمان بیمار داشته است که اگر دارو خارجی باشد بهطور مسلم تولیدکننده دارو مربوط به کل جهان میشود و ممکن است توانایی تولید را برای کل کشور نداشته باشد و از همه مهمتر اینکه توزیع یک دارو آن هم با برند خاص باتوجه به میزان سهمیهای که برای هریک از شهرها در نظر گرفتهاند که برحسب نیاز شهر و تحت نظر سازمان غذا و دارو توزیع میشود.
وی در پایان یادآور شد: به اطلاع همشهریهای میرسانم، برای دریافت راهنمایی کمبودهای دارویی اگر باتلفن همراه خودتماس میگیرید، باشماره 190 باپیش شماره 081 سپس باکد 3 واحد دارو و کد1 واحدکمبود دارویی تماس حاصل فرمایید تابه کارشناس دارویی برای دریافت راهنمایی درخصوص کمبودهای دارویی متصل شوید،(درغیراینصورت ممکن است اشتباه به اپراتور تهران متصل شوید وراهنمایی درست را دریافت نکنید.