همدانپیام-سعید وجدانی وحید: سامانه کاتب یک پلتفرم دیجیتالی است که توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به منظور ارائه انواع خدمات ثبتی به صورت آنلاین و در هر ساعت از شبانهروز طراحی شده است. این سامانه از طریق وبسایت، اپلیکیشن موبایل، و کدهای دستوری (USSD) به شهروندان و کسبوکارها خدمات مختلفی را ارائه میدهد.
سازمان ثبت اسناد و املاک با هدف دستیابی به «سازمان ثبت هوشمند»، پروژههای متعددی را طراحی و به اجرا گذاشت تا بتواند خدمات خود را به صورت کاملاً الکترونیکی و بدون نیاز به حضور فیزیکی کاربران ارائه دهد.
با توجه به نیازهای روزافزون جامعه به خدمات سریع، دقیق و امن، این سازمان در برنامه تحول دیجیتال خود به دنبال ایجاد سیستمی بود که نه تنها پاسخگوی این نیازها باشد، بلکه بتواند به عنوان یک الگو برای دیگر نهادهای دولتی و خصوصی نیز عمل کند. هدف اصلی این برنامه، کاهش مراجعات حضوری، افزایش شفافیت، بهبود امنیت و سهولت در دسترسی به خدمات ثبتی بود.
خدمات ارائه شده توسط سامانه کاتب
سکوی «کاتب» مجموعهای از خدمات دیجیتال ثبتی را ارائه میدهد، از جمله:
• دسترسی به سامانه املاک و کاداستر
• سامانه ثبت الکترونیک اسناد
• سامانه ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری
• سامانه مالکیت معنوی
• سامانه اجرا اسناد رسمی
• مشاهده، اشتراکگذاری و اصالتسنجی اسناد
• خدمات ارزش افزوده
راهاندازی سامانه کاتب، گام مهمی در اجرای قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول محسوب میشود. این قانون که با هدف مقابله با معاملات غیررسمی و اسناد عادی تصویب شده، تأکید دارد که تمامی نقلوانتقالات اموال غیرمنقول باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شوند تا از بروز دعاوی حقوقی، جعل اسناد و مشکلات ناشی از ابهام در مالکیت جلوگیری شود.
ثبت اطلاعات معاملات اموال غیرمنقول، شفافیت در معاملات، جلوگیری از جعل و تخلفات، تسهیل فرآیندها از اهداف ایجاد سامانه کاتب ذکر شدهاند.
• چشمانداز آینده سامانه کاتب
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به دنبال اتصال سامانه کاتب به نهادهای مختلفی مانند شهرداریها، بانکها و سازمانهای مالیاتی است همچنین، طرحهایی برای بهرهبرداری از این سامانه توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور در دست بررسی قرار دارد.
با تکمیل فرآیندها و تقویت زیرساختها، انتظار میرود که این سامانه نقشی برجستهتر در شفافیت معاملات و کاهش تخلفات حقوقی ایفا کند.
• تفاوت سامانه کاتب با خودنویس
سامانه خودنویس یکی از سامانههای فعال است که در دهه ۸۰ راهاندازی شده است. این سامانه امکان ورود طرفین معامله برای ثبت قرارداد و دریافت کد رهگیری رایگان را به کاربران خود میدهد و به همین دلیل به سامانه ثبت اجاره رایگان معروف شده است. در خودنویس عامه مردم میتوانند قراردادی را ثبت کنند. در صورتی که برای جلوگیری از مشکلات حقوقی بهتر است تمام مسئولیت عقد یک قرارداد ملکی بر عهده مشاور املاک آموزش دیده و دارای پروانه کسب باشد که در صورت الزام بتواند به تمامی مراجع قانونی پاسخگو باشد.
اما وقتی تمام افراد جامعه بتوانند قرارداد ملکی بنویسند، مشکلات حقوقی زیاد خواهد شد. علاوه بر این، هرکسی میتواند تبدیل به دلال مسکن نیز شود و به این ترتیب مشکلات بازار مسکن افزایش پیدا میکند. به همین دلایل سازمان ثبت و اسناد کشور با راهاندازی سامانه کاتب مسیری شفاف را برای انجام اینگونه معاملات میسر کرده است و به همین سبب فقط به مشاوران املاک با شناسه صنفی امکان ثبت قرارداد به صورت پیشنویس داده میشود.
