امام محمد باقر (ع) پنجمین آفتابى است كه بر افق امامت، جاودانه درخشید.زندگیش سراسر دانش و ارزش بود، از این رو باقر العلوم نامیده شد. به گزارش باشگاه خبرنگاران؛خصلت آفتاب است كه همواره گام بر فرق ظلمت مینهد و در لحظههاى تاریك، بر افق زمان می روید تا ارزشهاى مهجور و نهان شده در سیاهى جهل و جور را، دوباره جان بخشد و آشكار سازد.او نیز در عصر حاكمیت جور اندیشه هاى دینى امت اسلام، تولد یافت تا پیام آور معرفت و احیاگر اسلام ناب محمدى (ص) باشد.
ولادت امام محمد باقر (ع)
حضرت ابو جعفر، باقر العلوم، در شهر مدینه تولد یافت.و بر اساس نظریه بیشتر مورخان و كتابهاى روایى، تولد آن گرامى در سال 57 هجرى بوده است. (1) این نقل، با روایاتى كه نشان مىدهد امام باقر (ع) به هنگام شهادت جد خویش ـ حسین بن على (ع) ـ در سرزمین طف حضور داشته و سه سال از عمرش مىگذشته است هماهنگى دارد. (2)
در روز و ماه ولادت آن حضرت نیز نقلهاى مختلفى یاد شده است:
سوم صفر 57 هجری ،پنجم صفر 57 هجرى، جمعه اول رجب 57 هجرى، دوشنبه یا سه شنبه اول رجب 57 هجرى
بیشتر محققان با ترجیح نظریه نخست، یعنى سوم صفر آن را پذیرفتهاند.
تبار والاى امام باقر (ع)
امام محمد باقر (ع) از جانب پدر و نیز مادر، به شجره پاكیزه نبوت منتهى مىشود.او نخستین مولودى است كه در خاندان علویان از التقاى دو بحر امامت (نسل حسن بن على و حسین بن على (ع) تولد یافت.
مادر گرامى امام باقر (ع) نخستین علویهاى است كه افتخار یافت فرزندى علوى به دنیا آورد براى وى كنیههایى چون ام الحسن و ام عبده آوردهاند، اما مشهورترین آنها، همان ام عبدا... است.
در پاكى و صداقت، چنان نمونه بود كه صدیقهاش لقب دادند.
امام باقر (ع) مادر بزرگوار خویش را چنین توصیف كرده است:
نام و كنیه امام محمد باقر (ع)
نام آن حضرت محمد است.این نامى است كه رسول خدا (ص) از دیر زمان براى وى برگزیده بود .
جابر بن عبد ا... انصارى یار دیرین پیامبر (ص) افتخار دارد كه سلام رسول خدا را به امام باقر (ع) ابلاغ كرده است.از بیان او ـ كه به تفصیل خواهد آمد ـ استفاده مىشود كه نامگذارى امام باقر (ع) به وسیله پیامبر اكرم (ص) صورت گرفته است.كنیه آن گرامى ابو جعفر است و جز این كنیهاى براى وى نقل نكردهاند.
القاب امام محمد باقر (ع)
براى امام باقر (ع) این القاب یاد شده است:
باقر.این لقب مشهورترین القاب آن حضرت بشمار مىآید و بیشتر منابع بدان تصریح كردهاند.
در بیان فلسفه تعیین این لقب براى وى، آمده است:
شكافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی هاى دانش بود وبه دلیل گستردگى معارف و اطلاعاتى كه در اختیار داشت، باقر نامیده شد.
از طرفی نتیجه سجدههاى بسیار، پیشانیش فراخ گشته بود واحكام را از متن قوانین كلى، استنباط و استخراج می كرد.
ـ شاكر، هادى، امین ـ شبیه، به جهت شباهت آن حضرت به رسول خدا (ص)
شهادت آن حضرت
سرانجام در هفتم ذيحجه سال 114 هجری در سن 57 سالگی در مدينه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست. پيکر مقدسش را در قبرستان بقيع - کنار پدر بزرگوارش - به خاک سپردند.