در روزهایی که آمار ازدواج در جامعه روبه کاهش است و کارشناسان از بالا رفتن آمار طلاق به دلایل اقتصادی و اجتماعی ابراز نگرانی میکنند، روز گذشته انتشار پوستری از سوی یک موسسه با عنوان برگزاری کارگاه آموزشی «مهارتهای ارتباطی خانوادههای چند همسری» در شبکههای اجتماعی با بازخوردهای بسیاری مواجه شد.
در متن این پوستر که تاریخ برگزاری کارگاه آموزشی را ۱۷ آبان و بدون اشاره به محل برگزاری آن، عنوان کرده بود، مباحثی همچون ضرورت احیای فرهنگ چندهمسری، الزامات تشکیل خانواده چند همسری، احکام فقهی خانوادههای چندهمسری، مهارتهای ارتباطی خانوادههای چندهمسری در دو ساعت آموزش داده میَشود در توضیح این موسسه آمده است: با توجه به ابعاد بحران تجرد دختران و زنان سرپرست خانواده در کشور و وجود تبلیغ این مهم، طبق مصوبه هیأت امنا موسسه، برگزاری دورهها بدون هزینه خواهد بود.
بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی انتشار این پوستر را برخلاف واقعیت دانستند. زمانیکه به صفحه این موسسه در اینستاگرام سر زدیم شاهد آن بودیم که این موسسه در آبان ماه سال گذشته نیز فراخوان برگزاری این کارگاه را در شهر اصفهان داده بود، اما خیلی سریع پوستر برگزاری آن کارگاه را از صفحه خود حذف کرد.
از سوی دیگر در وبسایت این موسسه هیچ گونه شماره تماس و آدرسی وجود ندارد و تنها فیلمها و عکسها از سخنرانیهایی در رابطه با ترویج فرزندآوری و چند همسری در آن دیده میشود.این اتفاق باعث شد تا معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده نسبت به آن واکنش نشان دهد و در پاسخ به این سوال که چرا به جای کمک به دولت و سایر نهادهای ذی ربط در تسهیل کردن امر ازدواج برای جوانان، عدهای در حال تبلیغ چندهمسری هستند، به ایرنا بگوید.
متاسفانه دیدگاههای سلیقهای
اعمال میشود
معصومه ابتکار همچنین در این مصاحبه گفت: نظر صریح مقام معظم رهبری درباره چندهمسری کاملا مشخص است ایشان فرمودند که حتی شوخی آن نباید انجام شود و مردی که یک همسر رسمی و قانونی دارد و با آن زندگی میکند نباید چنین موضوعی را مطرح کند زیرا خانم را نسبت به ادامه زندگی دلسرد میکند. پس از آن بود که معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز به میدان حواشی این کارگاه وارد شد و در گفتوگو با ایسنا با بیان این که در حال حاضر اولویت کشور ازدواج جوانان است، گفت: از کسانی که میخواهند در خصوص ترویج ازدواج دوم فرهنگسازی یا کمک کنند، خواهش میکنم که این هزینه را به خیرین ازدواج بدهند تا جوانان کشور که دچار موانع اساسی در امر ازدواج هستند، مشکلاتشان حل شود.
محمدمهدی تندگویان با بیان این که در حال حاضر ازدواج جوانان و شکلگیری آن جزو اولویتهای اصلی کشور است، گفت: این در حالی است که آمار ازدواج اول برای جوانان نیز نهتنها در حال کاهش است بلکه به دنبال مشکلات موجود شاهد افزایش سن ازدواج آنها نیز هستیم.
وی با اشاره به گسترش برخی از تبلیغات در فضای مجازی برای ترویج ازدواج دوم افزود: بنابراین وقتی با مشکل اساسیتری روبهرو هستیم، مطرح کردن این موضوع نمیتواند جزو اولویتهای ما قرار بگیرد. از سوی دیگر کشور ما کشوری نیست که از لحاظ ساختار جنسیتی دچار مشکل باشد و نیاز داشته باشیم تا موضوع ازدواج دختران یا زنان دچار تجرد قطعی را مطرح کنیم.
وی با اشاره به این که در حال حاضر در کشور بین جمعیت زنان و مردان تناسب برقرار است و در مرحله بحران نیستیم تا این موضوع را مطرح کنیم، اظهار کرد: اگر هم قرار است این اتفاق ترویج شود، بهتر است در مورد ازدواج مجدد برای کسانی که توانایی این را دارند که با زن سرپرست خانواری که سن بالایی دارد و گرفتار نگهداری فرزندانش است، ترویج شود. همچنین این ازدواج باید مشروط بر رعایت تمام حقوق همسر اول و با رضایت قانونی و ثبت شده وی باشد اما این موضوع برای بانوان و دخترانی که در آستانه ازدواج اول قرار دارند صدق نمیکند و توصیه نیز نمیشود؛ چراکه این موضوع به بافت جمعیتی کشور برای ازدواج پسران جوان آسیب میرساند.
تندگویان با تاکید بر این که اولویت ما در حال حاضر ازدواج جوانان است، ادامه داد: شرایط فعلی فرهنگ ما چنین موضوعاتی را نمیپذیرد و ترویج چنین موضوعاتی نیز جوابگو نیست. جامعه فعلی ما با موضوعات مختلف فرهنگی، مسائل اقتصادی و آسیبهای اجتماعی موجود این فرهنگ را نمیپذیرد. هنوز نتوانستهایم برای موضوع ازدواج ساماندهی مناسبی داشته باشیم که حالا بخواهیم روی مدلهای مختلف ازدواج بحث کنیم.
وی ادامه داد: از کسانی که میخواهند در خصوص ترویج ازدواج دوم فرهنگسازی یا کمک کنند، خواهش میکنم که این هزینه را به خیرین ازدواج بدهند تا جوانان کشور که دچار موانع اساسی در امر ازدواج هستند، مشکلاتشان حل شود. باید در مورد این موضوعات مدیریت منابع فرهنگی داشته باشیم و بر این اساس اولویت ما فرهنگسازی برای ازدواج جوانان است و این هزینهها باید روی این موضوع متمرکز شود تا آمار ازدواج جوانان افزایش یابد.
با این حال تبليغات درباره موضوع «چند همسري» به اين پوستر ختم نميشود و در سالهاي اخير بسياري از مسئولان و فعالان حوزه زنان از سياستهاي صدا و سيما در اين رابطه انتقاد کردهاند و همچنان مسئولان نسبت به این اتفاق واکنش نشان میدهند بر همین اساس رئیس کارگروه خانواده در معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری گفت: افرادی که چندهمسری را تبلیغ میکنند، تیشه به ریشه خانواده در ایران میزنند، آنها باید به این موضوع توجه داشته باشند که این مقوله در فرهنگ ما قابل قبول نبوده، نیست و نخواهد بود. عالیه شکربیگی در گفتوگو با ایلنا درباره ترویج چند همسری و برگزاری کارگاههایی در این خصوص گفت: ما در جامعه تنها با یک نگرش مواجه نیستیم و برای هر موضوعی چندگانگی وجود دارد و شاهد تصمیمگیری واحدی نیستیم. در مسئلهای مانند چندهمسری هم طبیعی است، نگرشهای متفاوتی وجود داشته باشد. البته چندهمسری برگرفته از فرهنگ مردم ایران نیست و از فرهنگ اعراب گرفته شده است.
وی ادامه داد: در کشورهای عربی مانند عربستان میبینیم که هر یک از مردان دارای ۳ الی ۴ همسر هستند و زنان نیز در کنار هم مسالمتآمیز زندگی میکنند و این موضوع در عرف جامعه آنان پذیرفته شده است، اما موضوع چندهمسری در فرهنگ، عرف و قانون جامعه ما تعریف نشده است. بحثی هم تحت عنوان ازدواج موقت وجود دارد که آقایان بنا به دلایلی میتوانند، اقدام به ازدواج موقت کنند، اگرچه درباره این موضوع هم اما و اگرهای بسیاری وجود دارد و به راحتی قانون و عرف جامعه اجازه ازدواج موقت نمیدهد.
يک فعال حقوق زنان نیز در این خصوص به همدانپیام، گفت: انتشار اين پوستر و برنامههايي که صداوسيما در رابطه با موضوع چند همسري ميسازد يک موضوع کاملا شوخي است و نبايد آن را جدي گرفت، چون جامعه ما فعلا سخت تن به ازدواج ميدهند، چه برسد به موضوع چند همسري ورود پيدا کند. مریم تبریبا بیان اینکه روانشناسي اجتماعي بر روي چند همسري احساس کاملا منفي دارد و فقط يک تعداد خاص از جامعه که قشر صاحب قدرت و ثروت هستند، ميتوانند چند همسر داشته باشند، در حالي که قشر ضعيف کمتر تن به ازدواج ميدهد. از سوي ديگر مرد يا زني که به واسطه عشق ازدواج ميکند، بر اساس کدام منطق ميتواند عشقش را با فرد ديگري تقسيم نمايد.
وی افزود: ما در جامعهاي هستيم که فلان مسئول ميگويد مدرسه مناسب براي فرزندم پيدا نکرديم، رفتيم مدرسه غير انتفاعي ساختيم و حالا آمار منتشر شده نشان ميدهد که بسياري از مسئولان مدرسه غيرانتفاعي شهريه چند ده ميليوني دارند. هر زمان که جامعه با مشکلي روبهرو بوده دلواپسان موضوع زنان را مطرح ميکنند تا ذهنها به اين سمت کشيده شود، يک روز بحث ورود آنها به استاديوم را مطرح ميکنند و يک روز موضوع چند همسريو ... همه اينها براي دور کردن ذهن جامعه از مشکلاتشان است.
یک جامعه شناس نیز در این خصوص به خبرنگار ما گفت: سوال اينجاست که آيا در شرايط حال جامعه ايراني با آمار بيکاري و طلاق و جواناني که دچار فقر عاطفي هستند،آيا پرداختن به موضوع چندهمسري واجب است،درحالي که جوانان براي ازدواج اول هم دچار مشکلات متعدد بسياري هستند و براي ترويج ازدواج اين امر مقدس در دين اسلام به نظر بايد روش عاقلانه و با تدبير تري را در پيش گرفت. علیرضا فاخر با بیان اینکه چندهمسري مردان موضوعي بوده که در اسلام هم وجود دارد در بين آمريکائيان و زماني هم در کره وجود داشته است، افزود: دين، شرع و قانون ما هم تا حدي ازدواج چندهمسري را براي مردان مجاز شمرده به شرطي که با رضايت همسر اول و تمکن مالي مرد باشد.
وی چندهمسري را خشونت روحي، رواني و جسمي براي زن دانست و تصريح کرد: ضرر اجتماعي اين نوع ازدواج بيشتر است چرا که بنيان و نظام خانواده را از هم ميپاشد. بر اساس تحقيقاتي که در زندان داشتهايم درصد بيشتري از افراد مجرم يا کساني که به آسيبهاي اجتماعي روي آوردند از چنين خانوادههايي بودند. این اتفاق در بین هنرمندان نیز با انتقادات شدیدی روبهرو شد تا جایی که بیشتر آنها با تندی نسبت به این مطلب در صفحات مجازی خود واکنش نشان دادند و برگزارکنندگان این کارگاه را افرادی بیسواد نسبت به موضوعات اجتماعی و علوم روانشناسی خواندند.