طی هفته جاری، پس از ورود قیمت دلار در بازار آزاد به کانال 30 هزار تومان (قیمت دلار در صرافی ملی نزدیک به نرخ 27هزار و 800 تومان در نوسان بوده است)، پیشبینی سرنوشت قیمت ارز تا پایان سالجاری و همچنین تا پایان دولت سیزدهم، مورد توجه قرار گرفته است.
در این میان، مجله اکونومیست در ارزیابی شاخصهای کلان اقتصادی ایران، روند قیمت دلار آمریکا را در یکی،2سال آینده نزولی دانسته و قیمت این ارز را در سال 2023 حدود 18هزار و 500 تومان پیشبینی کرده است.
این مجله معروف اقتصادی معتقد است که توافق محدودی بر سر برنامه هستهای ایران در مذاکرات وین انجام خواهد شد و پس از آن شاهد کاهش قیمت دلار و سایر ارزهای خارجی خواهیم بود.
با این وجود، جریان منتقد برجام علاوه بر انتقاد از دولت سابق مبنی بر گره زدن اقتصاد کشور به نتیجه مذاکرات، بیشتر مشکلات و یا مشکل اصلی اقتصاد کشور را بر اثر سوءمدیریت اعلام میکند و نه تحریمهای وضع شده علیه کشورمان.
با توجه به اعتقاد اصولگرایان مبنی بر کم تأثیر بودن مذاکرات بر اقتصاد، و دخیل بودن عوامل مدیریتی در مشکلات اقتصادی، رئیسجمهوری با رد هیجانی شدن بازار ارز نسبت به مذاکرات وین (افزایش قیمت ارز)، اعلام کرده است که عدهای در تلاشند که همزمان با مذاکرات، نرخ ارز را بالا برده و اقتصاد را به مذاکرات گره بزنند، تا خواسته خود را به مردم تحمیل کنند.
سید ابراهیم رئیسی همچنین در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت دستور داد که دستگاههای مسئول همزمان با نظارت و کنترل بر بازار، با شناسایی دقیق عوامل مداخلهگر و بیثباتکننده بازار ارز، با جدیت به مسئولیتهای خود در این زمینه عمل کنند.
با اینحال نسبت به تغییرات چشمگیر برخی از شاخصهای اقتصادی کشورمان پس از انعقاد برجام تا زمان رویکار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده و خروج یکجانبه وی از این قرارداد بینالمللی، میتوان گفت که رفع تحریمها تأثیر بهسزایی بر اقتصاد کشورمان خواهد گذاشت و این مسأله در گزارش مجله اکونومیست نیز برای پیشبینی اقتصادی ایران مورد توجه قرار داشته است.
*آیا سرنوشت برجام در جلسه امروز مشخص میشود؟
از آنجایی که در دهه گذشته همواره مذاکرات تیم دولت روحانی و برجام مورد انتقاد اصولگرایان بوده، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم نوع برخورد اصولگرایان در رابطه با مذاکرات احیای برجام مورد تردید قرار گرفت.
در مذاکرات هفته گذشته، تیم مذاکرهکننده ایرانی 2 پیشنهاد را برای رفع تحریمها و برنامه هستهای کشورمان به طرفهای مقابل ارائه داد، که البته با واکنش منفی از سوی کشورهای غربی همراه شده است. مقامات این کشورها اعلام کردهاند که پیشنهادهای تیم ایرانی فراتر از برجام بوده، حال که ایران حاضر به پذیرش تعهدات بیش از برجام نیست.
با اینحال برخی بر این باورند که درخواستهای حداکثری ایران، برای بالا بردن قدرت چانهزنی بوده و طی جلسات آتی درخواستهای طرفین مذاکرات تلطیف پیدا کرده و به توافق نزدیک خواهند شد.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان نزدیک به دولت قبل و جریان اصلاحات، بر این ادعا هستند که اصولگرایان در زمان روحانی نیز میخواستند احیای برجام را به نام خود بزنند و اکنون از مواضع خود کوتاه خواهند آمد.
مجتبی ذوالنور، نماینده اصولگرای مجلس یازدهم (وی یکی از منتقدان برجام بوده و جزو نمایندگانی است که بهصورت نمادین برجام را در صحن مجلس آتش زدند) روز گذشته با بیان اینکه اراده جمهوری اسلامی ایران این است که با احیای برجام به نفع ملت، حقوق جمهوری اسلامی ایران محقق شود، اظهار کرد: «پیشبینی ما این است که اگر طرف مقابل و به ویژه آمریکاییها اراده داشته باشند و آمریکاییها اخلالی ایجاد نکنند مذاکرات به نتیجه خواهد رسید چراکه اراده جمهوری اسلامی ایران این است که مذاکرات به نفع مردم شکل گرفته و برجام احیا شود. اینکه میگویم برجام احیا شود یعنی ما هیچ مذاکرهای با آنها نداریم، بلکه بحث ما نقد کردن چک جمهوری اسلامی در برجام است.»
اینکه موضع اصولگرایان در رابطه با برجام چیست و یا اینکه مذاکرات در زمان جریان اصلاحات به چه شکلی پیش میرفت، بیش از اینکه مسأله قابل تأملی برای مردم کشورمان باشد، رنگ و بوی نزاع و طرفکشیهای سیاسی-حزبی دارد.
میتوان گفت که بهبود شرایط اقتصادی کشور بیش از هر چیزی در شرایط فعلی در زندگی مردم احساس نیاز میشود و رفع تحریمهای ظالمانه علیه کشورمان تأثیر مثبتی بر اقتصاد و معیشت مردم خواهد گذاشت. اینکه دولت فعلی بر اهمیت مدیریت اجرایی برای رفع مشکلات اقتصادی تأکید دارد، تنها بار مسئولیت این دولت را بیشتر میکند، اما تأکید بر مدیریت جایگزینی برای رفع تحریمها در اذهان عمومی نمیتواند باشد.
گفتنی است که در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات وین، دور زدن تحریمها به مراتب نسبت به شرایط فعلی سختتر خواهد شد.
فارغ از همه این مسائل برای به دست آمدن توافق خوب و رفع تحریمهای ظالمانه علیه کشورمان ابراز امیدواری میکنیم.