آسمان تجارت منطقه آتلانتیک در سایه طوفانی تیره قرار گرفته است.
هفته گذشته مقامات دولت آمریکا اعلام کردند بر گروهی از کالاهای اروپایی که در بازارهای آمریکا عرضه می‌شوند - از شکلات گرفته تا پارچه - تعرفه‌های جدید وضع خواهند کرد، اقدامی که تازه‌ترین تنش تجاری میان غول‌های اقتصادی دنیا خواهد بود. این تنش‌ها عمدتا به‌دلیل اختلافات بر سر اعطای یارانه به غول‌های هواپیماساز طرفین بوده است. در این‌باره دونالد ترامپ که به‌شدت تحت فشار‌های اقتصادی ناشی از ویروس «کووید-۱۹» قرار گرفته، تهدید کرده است ۱/ ۳ میلیارد دلار از محصولات وارداتی اروپا به کشورش را هدف تعرفه‌های تنبیهی قرار خواهد داد.
البته این مناقشه در سال ۲۰۰۴ آغاز شده است، زمانی که آمریکا، 4 کشور انگلیس، فرانسه، آلمان و اسپانیا را به ارائه یارانه‌های غیرقانونی و هدایایی برای حمایت از تولید طیفی از محصولات ایرباس متهم کرد.
از سوی دیگر طبق گزارش منتشرشده از فارس، همین هفته پیش اتحادیه اروپا از قرار دادن نام آمریکا در زمره کشورهای امن خودداری کرد به این معنی که آمریکایی‌هایی که عازم اروپا هستند به‌دلیل شیوع گسترده کرونا در ایالات متحده در کشورهای اروپایی چندان مورد استقبال قرار نخواهند گرفت.
با این‌حال شاهد آن هستیم که ترامپ در 3 سال گذشته بارها به اتحادیه اروپا و سیاست کشورهای اروپایی حمله کرده است، ناتو را مورد انتقاد قرار داده و از رهبران اروپایی و سیاست‌های آنها نیز مدام انتقاد کرده است.
طبق گزارش منتشر شده از ایرنا، کمیسر امور تجاری اتحادیه اروپا دوشنبه همین هفته به کمیته تجاری پارلمان اروپا گفت که واشنگتن 2 بار پیشنهاد اتحادیه اروپا برای حل این مناقشه را رد کرده است.
فیل هوگان در ادامه افزود: می‌خواهم تضمین دهم که درصورت دست نیافتن به نتیجه مورد انتظار از آمریکا درباره به سرانجام رساندن این مناقشه، ما آماده اقدام قاطعانه و محکمی در اتحادیه اروپا هستیم.
در این میان به‌نظر می‌رسد مذاکرات تجاری میان انگلیس (که دیگر عضوی از اتحادیه اروپا نیست) و آمریکا نیز به بن بست خورده است. در یک حمله لفظی بی‌سابقه لیز تیروس، وزیر تجارت بریتانیا، آمریکا را به خوب بازی کردن در امضای توافق تجاری آزاد با تعرفه‌هایی پایین متهم کرد.
آیا اتحادیه اروپایی توان ایفای نقش مستقل دارد؟
آمریکا در دوران نوین به‌دنبال اهدافی همچون وابسته کردن نظامی- امنیتی قاره اروپا به خود بوده است. بخشی از این هدف اصلی وابسته کردن کامل بلوک مالی، تجاری و اقتصادی اروپا به آمریکا به‌واسطه افزایش سطح چسبندگی‌های امنیتی است؛ از این حیث ایجاد شکاف و تشدید تنش میان اروپا و دیگر اعضای قدرتمند جامعه بین‌المللی به‌منظور منزوی‌سازی و افزایش و تشدید سطح وابستگی‌های امنیتی و حتی فراتر از آن ایجاد افتراق و انشقاق در شاکله جامعه چندوجهی و توسعه‌یافته اروپا، با هدف تضعیف مجموعه نهادهای یکپارچه و منسجم آن، بخش لاینفک سیاست‌های آمریکا در قبال اتحادیه اروپا بوده است.
از این رو اگرچه کشورهای اروپایی در سالیان پس از جنگ جهانی دوم به سمت توسعه‌یافتگی یا ایجاد نهادهای مستقل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مانند شورای اروپایی، شورای اتحادیه اروپایی، کمیسیون اروپا، دادگاه اروپا، پارلمان اروپا، بانک مرکزی اروپا و دیوان محاسبات، پیش رفته‌اند، هیچ‌گاه ذیل سیاست‌های آمریکا به‌ویژه در سایه پیمان ناتو نتوانسته‌اند نیاز‌های امنیتی خود را برای ارائه نقش مستقل و ایفای وظیفه ملی بازیابی و تکمیل کنند.
در موضوع برجام توافقی که پس از ۱۲ سال گفت‌وگو میان ایران و جامعه جهانی منعقد شد، اتحادیه اروپا به‌ویژه تروئیکا برخلاف همه دیدگاه‌های متضاد و متنوع، پس از خروج دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از این توافق، نتوانست از عهده وظایف ذاتی و تعهدات خود در قبال ایران بر بیاید.
اروپا درحال فاصله گرفتن از آمریکا و چرخش به سمت چین است
شبکه خبری CNN در تحلیل شدت‌گرفتن اختلافات اروپا با آمریکا در گزارشی نوشت، برای بیش از 70 سال اتحاد میان آمریکا و اروپا به‌عنوان یک اصل مستحکم برای ثبات در اروپا و همچنین در خدمت نظم غربی تحت رهبری ایالات متحده بوده است. اما در سال 2020 به‌نظر می‌رسد روابط میان ۲ سوی اقیانوس آتلانتیک درحال دگردیسی است.
مشخص است که این روزها واشنگتن علاقه چندانی به اروپا ندارد و همچنین آشکار است که کشورهای اروپایی نیز به‌دنبال استقلال بیشتر از آمریکا هستند. این امر به‌ویژه برای 27 کشور عضو اتحادیه اروپا کاملا صادق است.
براساس این گزارش، یکی از راه‌هایی که بروکسل فکر می‌کند می‌تواند خودش را از آمریکا جدا کند تعامل بیشتر با چین به‌عنوان یک شریک استراتژیک و اقتصادی است. کاهش اتکا به ابرقدرت جهان با ایجاد توازن در روابط خود با دیگران.
در پایان این گزارش تحلیلی آمده است که ناظران سیاسی اتحاد اروپا و آمریکا تصدیق می‌کنند که در ۴ سال گذشته مسأله تشدید اختلافات به لبه پرتگاه رسیده است و اگر ترامپ بتواند «جو بایدن» را در انتخابات ریاست جمهوری شکست دهد وضع بدتر هم خواهد شد. ترامپ، اتحادیه اروپا و به‌ویژه آلمان را یک رقیب اقتصادی می‌داند که به این معناست اگر دور دوم پیروز شود تنش‌ها بیشتر خواهد شد.
خروج ایالات متحده از پشت پرده تصمیمات اروپا
همان‌طور که شاهد آن هستیم ایالات متحده آمریکا در چند سال اخیر در عرصه‌های مختف سیاسی و اقتصادی دچار تنزل شده است. یکی از مسائلی که درباره سیاست‌های رئیس جمهور فعلی این کشور به‌نظر می‌رسد این است که ایالات متحده با شیب نسبتاً تندی به سمت انزوا و در عرصه‌ها بین‌المللی پیش می‌روند.
از سوی دیگر تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران سیاسی خبر از توازن قوا و یا حتی پیشی‌گرفتن چین از ایالات متحده به‌عنوان ابرقدرت عرصه بین‌الملل است.
در سال‌های اخیر کشورمان با برقراری و عقد معاهده برجام با کشورهای ابرقدرت در جهان، در جایگاه حقوقی همواره توانسته است از سیاست‌ها و عملکرد خود دفاع کرده و مقبولیت لازم را به‌دست آورد. از این رو همین مسأله موجب افزایش سطح هماهنگی‌ها و همکاری‌ها میان ایران و کشور‌هایی همچون چین و روسیه شده است.
از سوی دیگر اروپایی که در گذشته در برابر کشورمان هم‌سوی جدانشدنی با ایالات متحده بود، شاهد آن هستیم که با وجود ناتوانی اجرای تعهدات خود در برخی مواضع بین‌المللی از همسو شدن با سیاست‌های این کشور اجتناب می‌ورزد.
اتحاد و حمایت شکل‌گرفته میان ایران، روسیه و چین از یک سو، و دور شدن و اختلاف میان اروپا و آمریکا از سوی دیگر می‌توان گفت موجب آغاز فرایندی شده است که در سال‌های آینده نقشه قدرت در جهان را به شکل واضحی تغییر دهد.
از این رو اتحادیه کشورهای اروپایی همان‌طور که در گزارش شبکه خبری CNN خواندیم فرصت را غنیمت شمرده و پس از پایان جنگ جهانی دوم تا به امروز خود را از زیر فشار محدودیت‌های متحد قدیمی خود(آمریکا) برهاند. از این رو شاید بتوان تغییر موضع اتحادیه اروپا در قبال آمریکا را آخرین مرحله برای تغییر قدرت حاکمه در دنیای امروز دانست.
البته با وجود اینکه اروپا تمایل خود را برای اتخاد آزادانه تصمیمات بین‌المللی نشان داده‌است، باید گفت که نسبت به عمق وابستگی اتحادیه کشورهای اروپا به ایالات متحده در طول ده‌های گذشته تحقق این امر را برای کشورهای اتحاد قاره سبز بسیار دشوار کرده است.
