■ بررسی حواشی مذاکرات دوره هفتم
■ آیا قانون اقدام راهبردی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات دور زده خواهد شد؟
نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام به ریاست مشترک علی باقری، رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران و انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و با حضور هیأت‌های ایران، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا عصر روز دوشنبه برگزار شد.
این نشست که نخستین حضور تیم دولت سیزدهم در این مذاکرات به حساب می‌آمد، از اهمیت زیادی برای طرفین برخوردار بود.
تغییر دولت در کشورمان، تغییر رویکرد ایران را در مذاکرات وین محتمل کرده است. با این‌حال تا تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم به ریاست باقری‌کنی، یکی از اصلی‌ترین مخالفان برجام، در مذاکرات وین رو‌به‌روی طرفین قرارداد برجام قرار نمی‌گرفت، خط‌مشی این دولت قابل پیش‌بینی نبود.
روزگذشته (یک روز پس از مذاکرات دور هفتم) مقامات ایرانی، سایر کشور‌های طرف برجام و مقامات ایالات‌متحده در واکنش به مذاکرات مذکور موضع‌گیری و اظهارنظر کردند. در ادامه گوشه‌ای از آنها را می‌خوانیم:
وزیر امور خارجه ایـــران: 6 دوره مذاکرات قبلی وین را نادیده نمی‌گیریم
وزیر امورخارجه کشورمان در تماس تلفنی با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد درباره مذاکرات هسته‌ای در وین با بیان اینکه تهران به همکاری‌های فنی با آژانس ادامه می‌دهد، گفت: علی‌رغم بدعهدی و بی‌عملی آمریکا و 3 کشور اروپایی، تهران با حسن‌نیت و جدیت وارد مذاکرات هسته‌ای وین شده است و در تلاش برای دستیابی به یک توافق خوب است.
حسین‌امیر عبداللهیان همچنین درخصوص برگزاری 6 دوره مذاکرات قبلی خاطرنشان کرد: ما این مذاکرات را نادیده نمی‌گیریم، اما به عنوان دولت جدید این حق را برای خود قائل هستیم که با ملاحظات خود مسائل مورد اختلاف را مرور و در مورد آن گفت‌وگو کنیم.
دبیرکل سازمان ملل‌متحد ضمن استقبال از آغاز مذاکرات و حمایت کامل خود از احیای کامل برجام، نسبت به حصول نتیجه مذاکرات ابراز امیدواری کرد.
آنتونیو گوترش درخواست ایران در مورد راستی‌آزمایی برای رفع تحریم‌ها را معقول دانست و تلاش همه طرف‌ها برای ایجاد اعتماد بین طرفین را ضروری اعلام کرد.
باقــری کنی:
جمع‌بندی ۶ دور مذاکرات قبلی یک پیش‌نویس است نه یک توافق
رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران با ۱+۴ گفت: آنچه از ۶ دور مذاکرات قبلی پیش روی ماست یک پیش‌نویس است نه یک توافق و پیش‌نویس محل مذاکره است.
باقری افزود: تا وقتی در مورد همه چیز توافق نشده باشد در مورد هیچ چیزی توافق نشده است.
نماینده روسیـــه در وین: آمریکا برای لغو تحریم‌های ناسازگار با برجام اعلام آمدگی کرده است
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین در صفحه توییترش در پاسخ به پرسش یکی از کاربران مبنی بر این که آیا آمریکا در لغو تمامی تحریم‌های ایران جدی است، نوشت: آمریکا آمادگی‌اش برای لغو تمامی تحریم‌های ناسازگار با برجام را در ازای بازگشت ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای تأیید می‌کند. اما در دیپلماسی دوجانبه این جزئیات هستند که دردسرسازند. لیست قطعی تحریم‌هایی که باید لغو شوند، موضوع مذاکرات است.
سخنگوی کــاخ سفید: هدف ما هنوز بازگشتی دوجانبه به پایبندی کامل به برجام است
سخنگوی کاخ سفید در یک کنفرانس خبری در پاسخ به پرسشی درباره دور هفتم مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین مبنی بر این که با توجه به بدبینی‌هایی که نسبت به دیپلماسی در این زمینه وجود دارد، دولت بایدن چقدر حاضر است پیش از روی آوردن به گزینه‌های دیگر به دولت ایران زمان بدهد، گفت: رویکرد ما در این زمینه، بی‌چون و چرا، دیپلماسی است، بنابراین، نمی‌خواهم یک بازه زمانی ارائه دهم که پایان آن چه زمانی خواهد بود، این چیزی است که قصد داریم آن را پیش ببریم.
جن ساکی در ادامه درباره مذاکرات گفت: درباره شایعات یا گزارش‌ها پیرامون چیزهایی که قرار است درباره‌شان مذاکره کنیم، مشخصاً قرار نیست من از این‌جا مذاکره کنم. اما هدف ما تغییری نکرده است. هدف ما هنوز بازگشتی دوجانبه به پایبندی کامل به برجام است. این در دسترس‌ترین گزینه برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران است و بستری فراهم می‌کند تا بتوانیم در آن به رفتار ثبات‌زدای ایران بپردازیم.
مــــورا: ادامه مذاکرات تا چهارشنبه در 2 کارگروه
معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا از ادامه مذاکرات تا امروز(چهارشنبه) در 2 کارگروه رفع تحریم‌ها و هسته‌ای خبر داد.
انریکه مورا در بخشی از سخنانش گفت: از این که به وین بازگشتیم خوشحالم. حس فوریتی برای بازگرداندن برجام به جایگاه خود وجود دارد، اما هیچ بازه زمانی مقطوعی برای آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: من نسبت به مذاکرات نه خوش‌بین و نه بدبین هستم. من دیدگاه مثبتی نسبت به این دارم که تمامی هیأت‌ها عزم خود برای تعامل را ابراز کردند.
چالش‌های پیش‌روی در این دوره از مذاکرات چیست؟
این مقامات ایرانی و خارجی علاوه در اظهارات خود پیرامون مذاکرات که پیش‌تر خواندیم، نکاتی را در مصاحبات خود گفتند که می‌توان گفت کلیدواژه‌های مذاکرات دوره هفتم به حساب می‌آید.
انریکه مورا در مصاحبه خود اشاره کرده بود که ایران همواره بر لغو تمامی تحریم‌ها اصرار دارد.
این همان مسأله‌ای است که در دوران مذاکرات دولت دوازدهم نیز، پس از تصویب قانون اقدام راهبردی مجلس، به عنوان یکی از چالش مذاکرات وین از سوی برخی مقامات ایرانی و طرفین برجام مطرح می‌شد.
گفتنی است که در قانون اقدام راهبردی مجلس یازدهم که اواخر سال گذشته تصویب شد، لغو تمامی تحریم‌ها علیه کشورمان را به عنوان یکی از شروط بازگشت ایران به تعهدات ذیل برجام مطرح کرده است. این درحالی است که مذاکرات برجام پیرامون مسائل هسته‌ای ایران و تحریم‌های مربوط به آن است.
چندی پیش یکی از دبیران احزاب اصولگرا در گفت‌وگوبا خبرنگار ما اعلام کرده بود که این قانون مجلس برای جلوگیری از برخی شتاب‌زدگی‌های دولت دوازدهم در مذاکرات بوده است. البته برخی از دولتمردان دولت قبل نیز این ادعا را مطرح کرده بودند که مجلس یازدهم در مخالفت مذاکرات دولت دوازدهم با طرفین برجام این قانون را وضع کرده است. یکی از مصادیقی که نسبت به رویکرد دولت سیزدهم در مذاکرات در هاله‌ای از ابهام بود، همین مسأله است. اینکه آیا مجلس یازدهم و دولت سیزدهم همواره بر رفع تمامی تحریم‌ها تأکید خواهند کرد؟
البته نمایندگان مجلس و دولتمردان در این مدت در اظهارات خود بر این مسأله تأکید کرده‌اند. حجت‌الاسلام احد آزادیخواه، نماینده مردم ملایر در مجلس روز قبل از مذاکرات دوره هفتم در مصاحبه‌ای گفته بود که نخستین موضوع مهم برای ما این است که طرف مذاکره‌کننده صداقت خود را در عمل ثابت کند، اثبات صداقت نیز اتفاق نمی‌افتد مگر با برداشتن تمام تحریم‌های ناجوانمردانه‌ای که یک‌جانبه از سوی آمریکا اعمال شده است.
جالینا پورتر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در کنفرانس خبری خود روزگذشته در واکنش به این مسأله گفته بود که بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام بهترین انتخاب است. البته، اگر ایران بیشتر مطالبه کند و حاضر به ارائه چیزهای کمتری باشد، این مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید.
نماینده رزن در مجلس: طرف مقابل باید به منافع ما احترام بگذارد
در این رابطه با حسن لطفی، نماینده مردم رزن و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
در قانون اقدام راهبردی مجلس صحبت از لغو تمامی تحریم‌ها شده است، این درحالی است که در برجام در رابطه با تحریم‌های هسته‌ای علیه کشورمان است. آیا این مسأله مذاکرات دولت سیزدهم را تحت‌شعاع قرار نخواهد داد؟
بحثی که در توافقات بین‌المللی مطرح است، این است که منافع هر دو طرف باید دیده شود. از این‌رو اگر چند کشور با یک کشور قرارداد می‌بندند، حال در هر حوزه‌ای، باید منافع طرفین دیده شده و تأمین شود. متأسفانه کشورهایی عضو برنامه جامعه مشترک هستند(برجام)، که برخی از منافع ملی ایران را نادیده می‌گیرند. از این‌رو مجلس در دفاع از منافع ملی کشورمان قانون «اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها» را تصویب کرده است.
آیا مجلس بر سر این قانون تجدیدنظر نخواهد کرد؟
خیر، مجلس دوباره در رابطه با این قانون تجدیدنظر نخواهد کرد. مجلس در این قانون تأکید کرده که منافع ملی کشورمان دیده شود، و منافع ملی ایران زمانی تأمین می‌شود که کشور‌های طرف برجام به حقوق ما احترام بگذارند. اگر آنها به حقوق ما احترام بگذارند، مسلماً قانون مجلس(قانون اقدام راهبردی) منافاتی با این قرارداد بین‌المللی ندارد و اگر این احترام در مذاکرات وجود نداشته باشد من فکر نمی‌کنم که بتوانیم به جمع‌بندی برسیم.
برخی از تحریم‌ها همچون تحریم‌های حقوق بشری، در ارتباط با اجرای برخی از قوانین اسلامی در کشورمان است، که به نوعی خط قرمز نظام بوده و غیرقابل مذاکره است. چگونه مجلس با تصویب قانون اقدام راهبردی انتظار لغو این‌گونه تحریم‌ها را در مذاکرات هسته‌ای دارد؟
قانون اقدام راهبردی انقدر هم سفت و سخت نیست.
پس شما می‌فرمایید که در رابطه با واژه «تمامی تحریم‌های» قید شده در قانون اقدام راهبردی مجلس، دایره مشخصی برای آن تعیین نشده است؟
خیر، به‌طور مثال ایران 80 میلیارد دلار از چند کشور طلب دارد و آنها غیرقانونی پول ما را نگه داشته‌اند. مجلس می‌گوید که باید پول مربوط به ایران را آزاد کنید، این حق قانونی ما است. اما این کشور‌ها به دلیل ترس و فشار‌های آمریکا پول‌های کشورمان را آزاد نمی‌کنند و این مسأله اصلاً ارتباطی با تحریم‌ها ندارد. این‌ها می‌خواهند کشور ما را تحت فشار قرار دهند و در طول تاریخ کشور ما سابقه نداشته که ما زور یکطرفه را پذیرفته باشیم. به‌طور مثال همین کشور عراق پول ما را نمی‌دهد. باید پرسید چرا پول ما را نمی‌دهند. البته ایران از حق خود هرگز کوتاه نخواهد آمد.
گفته می‌شود که برخی از این کشور‌ها که با ایران هم مراوده دارند همچون عراق، به علت قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه کارگروه اقدام مالی(FATF) نمی‌توانند پول کشورمان را بدهند و این مسأله ارتباطی با تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان ندارد؟
این کشور‌ها اگر طلب ما را بدهند که در لیست سیاه کارگروه اقدام مالی قرار نمی‌گیرند.
مسأله، موانع بر سر راه مراودات بانکی با ایران است؟
بله این مسأله درست است که سیستم بانکی ما در شرایط فعلی با یکدیگر همخوانی ندارد، اما آنها می‌توانند این مسأله را از طریق قرارداد‌های بانکی حل کنند. این کشور‌ها برای بلوکه کردن پول ایران هیچ منطقی ندارند و تنها دلیل این مسأله فشار‌های آمریکا بر این کشور‌ها است.
شما به مذاکرات خوش‌بین هستید؟
من فکر می‌کنم که اگر آنها به منافع و حقوق ملی ما توجه کنند، مشکلی از سمت ایران در این مذاکرات وجود نخواهد داشت.
به نظر شما تا قبل از نوروز 1401 مذاکرات به نتیجه خواهد رسید؟
نه، بعید می‌دانم. ممکن است که آنها به برنامه‌های قبلی خود پا فشاری کنند و این مسأله کار را سخت‌تر خواهد کرد.
