امروز (پنجشنبه) آخرین جلسه مذاکرات احیای برجام در سال 2021 میلادی، برگزار میشود. گفتنی است که دور هشتم مذاکرات وین از دوشنبه آغاز شده و امروز آخرین جلسات آن برگزار میشود. با اینحال پس از تعطیلات روزهای پایانی سال 2021، مذاکرات از روز دوشنبه هفته آینده ادامه پیدا خواهد کرد.
طبق اظهارات برخی از مقامات مذاکرهکننده علت این وقفه در مذاکرات تعطیلی هتل کوبورگ (محل برگزاری مذاکرات وین) به مناسبت سال نو تنفس خواهد بود.
طبق گفته مقامات ایرانی علاوه بر بررسی محتوایی و جزیی 2 موضوع چگونگی رفع تحریمها از سوی آمریکا و 3 کشور اروپایی و اقدامات هستهای ایران، پیادهسازی و طراحی ساز و کار اجرای 2 موضوع تضمین دوباره خارج نشدن آمریکا از برجام و راستیآزمایی از رفع تحریمها که به شکلی مبنایی مورد پذیرش همه طرفها، به ویژه آمریکا قرار گرفته است، در روند گفتوگوهای دور هشتم مورد بحث قرار گرفت.
در دور هفتم مذاکرات وین که نخستین دور مذاکراتی تیم مذاکرهکننده ایرانی منتخب دولت سیزدهم به حساب میآمد، اختلاف نظری میان طرفین مذاکرهکننده به وجود آمده بود و آن هم پیشنویسی بود که در دور ششم مذاکرات (تیم مذاکرهکننده ایرانی منتخب دولت حسن روحانی) به آن دست یافته بودند. در این میان تیم مذاکرهکننده ایرانی 2پیشنهاد برای رفع تحریمها و اقدامات هستهای کشورمان به طرفین مذاکرهکننده ارائه داده بود. اختلافنظر بر سر این مسأله بود که طرفین غربی بر این ادعا بودند که تیم مذاکرهکننده ایرانی، پیشنویس را موردنظر قرار نداده، این در حالی بود که مقامات ایرانی با وجود برخی انتقادهایی که عملکرد تیم مذاکرهکننده ایرانی قبل داشتند، اظهار میکردند که پیشنویس را موردنظر قرار دادهاند.
یکی دیگر از مصادیقی که از دور هفتم تاکنون کشورهای غربی آن را محوریت اظهارات خود قرار دادهاند، تعجیل در مذاکرات و ادعا بر فرصت کم برای حصول نتیجه مذاکرات است. گفتنی است که این کشورها بر این ادعا هستند که تا گریز هستهای کشورمان چند هفته بیشتر فرصت باقی نمانده است.
با اینحال گفتنی است که جو آغاز مذاکرات دور هشتم به نسبت دوره هفتم این مذاکرات، مثبتتر ارزیابی میشد. شاهد این بودیم که روز گذشته و سومین روز مذاکرات دور هشتم، با وجود حذف برخی مواضع به خصوص بر سر مسأله تعجیل در مذاکرات، روند و جو مثبت مذاکرات احیای برجام مورد تأیید برخی از مقامات طرفین مذاکرات قرار گرفت.
ایالات متحده: پیشرفتهایی در وین حاصل شده است
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری خود در جمع خبرنگاران گفت: تاکنون پیشرفتهایی در مذاکرات وین در هفته اخیر حاصل شده، اما در مقایسه با شتاب فعالیتهای هستهای ایران بسیار ناچیز است.
ند پرایس افزود: در پایان دور هفتم، ما با درک مشترک از متنی که به عنوان مبنایی برای مذاکرات در مورد مسائل هستهای خواهد بود، این مذاکرات را ترک کردیم. ما هم اینک در حال ارزیابی این موضوع هستیم که آیا ایرانیها با دستور کار جدید برای مسائل یا با همان راهحلهای اولیه که قبلاً ارائه شده بود، به این مذاکرات بازگشتهاند.
وی تأکید کرد: تا به امروز وضعیت بنیادی تغییر نکرده است. ایران در بهترین حالت، گفتوگوها را کش میدهد، از طرف دیگر، به تشدید (پیشرفتهای) برنامه هستهای خود نیز شتاب میبخشد. ما خیلی واضح گفتهایم که این کارایی ندارد. ایران باید در زمینه برنامه هستهایاش خویشتنداری و در وین از خود فوریت نشان دهد.
روسیه: شانس دستیابی به توافق در وین بسیار بالاست
نماینده دائم روسیه نزد سازمانهای بینالمللی در وین در گفتوگو با فارین پالیسی گفت: چین و روسیه ایران را متقاعد کردند که از برخی مواضع و خواستههای حداکثری خود عقبنشینی کند. ازجمله اصرار این کشور بر اینکه مذاکرات فقط بر تحریمها متمرکز باشد، نه موضوع هستهای.
میخائیل اولیانوف همچنین ادامه داد: ایرانیها موافقت کردند که مذاکرات را بر اساس پیشنویسی که در بهار گذشته توسط دولت قبلی ایران تنظیم شده بود، آغاز کنند. من نمیتوانم تضمین کنم که توافق حاصل میشود، اما معتقدم که شانس بسیار زیاد است زیرا پیشنیاز اصلی موفقیت در حالحاضر وجود دارد. همه کشورها، همه شرکتکنندگان، ازجمله ایران و ایالات متحده، به دنبال بازگرداندن توافق هستهای هستند.
وی درباره فضاسازیهای اخیر مقامات آمریکایی مبنی بر اینکه زمان در مذاکرات وین در حال از دست رفتن است و رایزنیها باید هرچه زودتر به نتیجه برسد، گفت: این احساس فوریت کمی اغراقآمیز است. بله، فوریت وجود دارد، اما اجازه دهید کمی محتاط باشیم. بیایید ضربالاجلهای مصنوعی و ساختگی تعیین نکنیم.
نماینده روسیه در مذاکرات وین در پاسخ به برخی ادعاها مبنی بر وقتکشی ایران در مذاکرات به منظور توسعه برنامه هستهایاش، خاطرنشان کرد: اکنون زمان تهدید ایران به اعمال فشار بیشتر نیست. حتی اگر ایرانیها حجم قابلتوجهی مواد هستهای تولید کنند، خب چه میشود. این مواد بدون کلاهک قابل استفاده نیست و ایران نیز چنین کلاهکی ندارد.