نگاه رئیسی به غرب و برجام

آیا مذاکرات وین پیش از دولت رئیسی به نتیجه می‌رسد؟

 8 سال پیش در چنین روز‌هایی حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی با وعده انجام مذاکرات با سایر کشور‌ها بخصوص کشور‌های غربی و ایالات متحده، توانست بر سایر رقبای خود پیشی گرفته و ریاست دولت یازدهم را به دست گیرد.
وی مدعی بود که تحریم‌های وضع شده در دولت قبل(دولت نهم و دهم محمود احمدی‌نژاد) و قبل‌تر از آن را رفع کرده و این مسأله موجب رفع موانع تعاملات اقتصادی کشورمان خواهد بود و مشکلات اقتصادی کشور را از این طریق حل خواهد کرد.  
مذاکرات در سال 94 به نتیجه رسید و تیر ماه 94 برجام میان ایران و 1+5 منعقد شد. روحانی در انتخابات 96 نیز با تکرار و ادامه وعده‌های انتخابات 92 توانست آیت‌ا... سید ابراهیم رئیسی را نیز در عرصه رقابت انتخاباتی شکست دهد. این درحالی بود که برخی از افراد و کاندیداهای دیگر در انتخابات 96، با تعمیم دادن نوع دیدگاه سیاست‌خارجی رئیسی به احمدی‌نژاد و کابینه‌ وی، اظهار می‌کردند که در صورت روی کار آمدن یک دولت اصولگرا اتفاقات نامبارک در عرصه بین‌الملل که در زمان دولت نهم و دهم پیش آمده بود تکرار خواهد شد. می‌توان گفت که یکی از دلایل دوقطبیِ پیش آمده در انتخابات گذشته که با وجود افزایش میزان مشارکت مردمی زمینه‌ساز تشدید برخی از اختلافات حزبی-سیاسی در کشورمان بود، همین مسأله تمایل به مذاکرات غرب و یا مخالفت با آن و تمایل با مذاکرات با سایر کشور‌ها از جمله روسیه و چین بود.
حال 4 سال از این موضوع می‌گذرد. در 4سال اخیر برجام بار‌ها به مرز نابودی کشانده شد، خروج دونالد ترامپ از برجام در سال 97، وضع تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان توسط دولت وقت ایالات متحده و فشار و انتقاد‌های دامنه‌دار جریان مخالف دولت با برجام، نفس‌های برجام را به شمارش انداخته بود. البته در این میان نیز ایالات متحده با همکاری رژیم صهیونیستی اسرائیل و عربستان به اقدامات و درگیری‌های نظامی در مقابل کشورمان‌ هم دست زدند که البته هر بار با پاسخ قاطع روبه‌رو شدند. با این حال پس از شکست ترامپ در مقابل جوبایدن در انتخاباتی که آن هم به یک رقابت دوقطبی تبدیل شده بود، راه تنفس برجام را باز کرد.
بعد از عید1400 و با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری و وجود برخی از طرح‌ها و قوانینی که موجب سخت‌تر شدن بازگشت آمریکا به برجام از سوی مخالفان هر دو کشور(جمهوری‌خواهان در سنای آمریکا و اصولگرایان مجلس یازدهم) شده بود، مذاکرات وین به جهت رفع تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام ادامه‌دار شده است.
با این حال همانطور که پیش‌‌بینی می‌شد این مذاکرات به آسانی دنبال نشده و با موانع جدی‌ای روبه‌رو بوده است. در چند هفته اخیر برخی از مقامات حاضر در نشست‌های وین ادعا کرده‌اند که پایان مذاکرات و نتیجه‌ آن نزدیک است، اما تاکنون این اتفاق میسر نشده است.
این در حالی است که سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امورخارجه در کنفرانس خبری خود در اوایل هفته و پس از مذاکرات اخیر وین در پاسخ به پرسشی بار دیگر بیان کرده بود که "هیچ بعید نیست که دور بعد دور پایانی مذاکرات وین باشد".
البته عباس عراقچی رئیس هیأت ایرانی شرکت‌کننده در مذاکرات وین در رابطه با جلسه اخیر گفته بود که"بخش دشوار گفت‌وگوها در وین هنوز باقی است".
با این حال مسأله‌ای که در چند روز ‌گذشته مورد توجه رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفته پیروزی رئیسی در انتخابات 28 خرداد ماه و گمانه‌زنی از موضع وی در قبال برجام، تعامل با کشور‌های غربی و همچنین تأثیر این مسأله بر مذاکرات وین بوده است.  
تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری دولت سیزدهم در کشورمان، از آنجایی که احتمال پیروزی رئیسی در انتخابات در محتمل‌ترین‌ حالت ممکن بود، کارشناسان و تحلیلگران سیاسی به نقد این مسأله می‌پرداختند و حتی برخی از آنها ادعا می‌کردند که مذاکرات وین می‌بایست تا پیش از اتمام دولت فعلی در ایران به نتیجه رسیده و موکول شدن مذاکرات به دولت آینده(دولت رئیسی) را به صلاح برجام و طرف‌های آن نمی‌دانستند.
اوایل هفته جاری رئیس‌جمهور منتخب دولت سیزدهم در  نخستین نشست خبری خود به عنوان رئیس قوه‌مجریه در برابر خبرنگاران از رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفت. اظهارات رئیسی در پاسخ به پرسش‌های این خبرنگاران در رابطه با نگاه وی به برجام، آمریکا و مذاکرات وین، در چند روز اخیر واکنش‌های زیادی را به دنبال داشته و مورد توجه قرار گرفته است. وی در این نسشت در رابطه با احتمال دیدار با بایدن پاسخ داده بود: "خیر". بخشی دیگر از اظهارات رئیس‌‌الساداتی(رئیسی) در رابطه با برجام و مذاکرات در نشست مذکور بدین شرح است:  
■ دنیا باید بداند که سیاست خارجی دولت ما از برجام آغاز نمی‌شود، به برجام هم محدود نخواهد شد.
■  وضعیت اقتصادی و شرایط مردم را به این مذاکرات گره نخواهیم زد و اجازه نخواهیم داد به نحوی مذاکره برای مذاکره باشد، اجازه نخواهیم داد مذاکرات فرسایشی شکل بگیرد. بلکه هر نشستی باید همراه با نتیجه باشد.
■ تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای(تیم مذاکره‌کننده کنونی و منتصب به دولت فعلی) کار را دنبال می‌کند و گزارش‌هایی را به ما دادند. تیم سیاست خارجی من در حال بررسی گزارش‌های عزیزانی است که در حال مذاکره هستند.
■ پیشنهاد جدی من به دولت آمریکا آن است که سریعاً به تعهدات خود عمل کنند، تمامی تحریم‌ها را رفع و نشان دهند با رفع همه تحریم‌ها، صداقت دارند. ملت ایران از برجام خاطره خوشی ندارد.
■ مسائل منطقه‌ای یا مسائل موشکی قابل مذاکره نیست.
یک روز پس از نشست خبری رئیسی مقامات کاخ سفید به اظهارات وی واکنش نشان دادند.
سخنگوی کاخ سفید در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهوری منتخب ایران مبنی بر تمایل نداشتنش برای دیدار با رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: آمریکا با ایران هیچ رابطه‌ دیپلماتیکی ندارد و قرار هم نیست بزودی رابطه‌ای داشته باشد یا مثلاً سران 2کشور با هم دیدار کنند.
جن ساکی همچنین در ادامه اظهاراتش با بیان اینکه تصمیم‌گیر نهایی در ایران، رهبر عالی این کشور است، بیان کرد: آمریکا به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای رسیدن به توافق با ایران ادامه می‌دهد.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی روزگذشته اعلام کرد که احتمالاً دور بعدی مذاکرات برجامی وین یک هفته تا ۱۰روز دیگر آغاز می‌شود.
اینکه آیا مذاکرات در دولت روحانی به پایان می‌رسد یا به دولت، رئیسی می‌بایست تکلیف آن را مشخص کند، در روز‌های آینده مشخص می‌شود.
با این‌حال میزان تمایل دولت رئیسی به تعامل با غرب در صورت رفع تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام مورد تردید بوده، زیرا همواره اصولگرایان در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که تعاملات با روسیه و چین را به تعامل با کشور‌های غربی ترجیح داده‌اند.