بافت همدان و جزئیات مربوط به آن را تشریح کنید
بافت واجد ارزش تاریخی همدان از چند منظر مورد بررسی است؛ از نظر حقوقی که چه اتفاقی افتاده است، بافت چیست، چرا مصوب شده است، کی مصوب شده است و چه الزاماتی دارد مطرح است. مورد بعدی از نظر ارزشی است که آیا این کار خوب است یا بد؟ در کشور محدوده بافتی 168 شهر در سال 88 و از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شد و در سال 94 در نامهای از سوی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری به استانداران و دستگاههای مربوطه تدقیق و ابلاغ شد. 4 تا از بافتهای شهری در استان همدان و در شهرهای ملایر، نهاوند، تویسرکان و همدان قرار دارد.
شرایط دریافت مجوز ساختوساز در بافت تاریخی چگونه است؟
بافتهای واجد ارزش تاریخی یکی از مهمترین مزیتهای استراتژیک است. وقتی اعتقاد داریم که میتوانیم به گردشگری بپردازیم و جذب گردشگر داشته باشیم بهدلیل مجموعه تاریخی همدان است که بافتها را نیز شامل میشود.
براساس ضوابط ابلاغ شده و براساس قانون اساسنامه میراثفرهنگی، هرگونه ساخت وساز و عملیات عمرانی در حریمها بافت تاریخی باید با استعلام و هماهنگی با وزارت و ادارهکل میراثفرهنگی باشد و با توجه به الزامی که شورای عالی شهرسازی دارد همه دستگاهها موظف هستند در این چارچوب فعالیت کنند. اینکه میگویند میراثفرهنگی خودش ضابطه و محدوده گذاشته و حریم و بافت تعریف کرده است، کذب محض است و مستنداتش وجود دارد. تمام دستگاهها از جمله میراث فرهنگی و دستگاههایی که پروانه صادر میکنند، ساخت وساز انجام میدهند و مجوز صادر میکنند موظف هستند که ضوابط را رعایت کنند.
میزان ارتفاع در مجوزهای ساخت و ساز در بافت تاریخی چگونه تعیین میشود؟
بافت هم ضوابط مخصوص به خودش را دارد؛ در بافت یک ضابطه کلی و یک ضابطه اختصاصی داریم؛ این الزامآور حقوقی و قانونی است که اگر کسی در خارج از بافت میتواند بدون رعایت ضوابط هرچیزی بسازد حتما در بافت هم میتواند!
معتقدیم که محور توسعه استان، گردشگری است و باید مزیتهای آن را هم داشته باشیم که یکی از آنها بافت است، اگر به بافتها اعتقاد نداریم و سایر دستگاه معتقدند که بافت به صلاح استان نیست از طریق قانون پیگیری کنند.
همه میراثفرهنگی را بهدلیل رعایت ضوابط قانونی متهم میکنند؛ بیشترین ارتفاع در طرح تفصیلی 5/5 طبقه است که درسال 91 به صورت تشویقی 2طبقه تحت شرایط خاص به آن اضافه و قید کردند که جاهایی که ضوابط خاص دارد مشمول این طرح نمیشود و طبق این قانون بافت مصوبه خاص دارد یعنی مشمول افزایش ارتفاع نمیشود.
ویژگیهای مهم در بافتهای تاریخی بر اساس ساختوسازها به چه ترتیب است؟
بافت یک موضوع چندبعدی است و فقط به ارتفاع آن توجه میشود درحالیکه در بافت هویت، معابر، دانهبندی، احجام و ارتباط معنایی که با یکدیگر دارند نیز مطرح است.
یکی از مشخصات بافت بحث بارگذاری و تراکم بافت است که در مصوبه بخشنامه شورای شهر آمده است که معابر تعریض نشوند و دانهبندی حفظ شود که همهی اینها تأکید شورای شهرسازی است و مصوبه ما نیست و از پیش مشخص است.
با این تعاریف چرا بافتهای همدان از نظر ارتفاع آسیبدیده است؟
زمانیکه بافت مصوب نشده بود یک سری ساخت و ساز انجام شده است که با وضعیت بافت تعارض دارد که البته به اعتقاد من مقدار آنها کم است. یک سری ساخت و ساز هم انجام شده است و زمانیکه برای آن پروانه صادر شده از میراث فرهنگی استعلام نشده است؛ برای مثال جایگاه پارکینگ سینا با آن ارتفاع درست نیست و به خط آسمان آسیب زده است که در معماری شهرهای تاریخی خط آسمان مهم و باارزش است.
آیا این باور درست است که بافت در قیمت مسکن همدان تأثیرگذار است؟
بازار ملک و معاملات ملکی در همدان جایگاه ویژهای دارد یعنی ملک در همدان بیشتر یک کالای سرمایهگذاری است تا یک کالای مصرفی و بخش زیاد تقاضای ملک در همدان تقاضای مصرفکنندگان نیست تقاضای سرمایهگذاران است که به قیمت مسکن دامن میزند. بافت در قیمت مسکن مؤثر نیست؛ برای مثال سال 84 که هیچ بافتی مصوب نشده بود چرا قیمت مسکن رشد کرد؟ آیا بافت مقصر بود؟ 80-70 درصد ضابطه ما با طرح تفصیلی منطبق است
محدوده طرح تفصیلی پیشین شهر همدان 5 هزار و 700 هکتار است و بافت آن 500 هکتار است که کمتر از یکیازدهم شهر همدان را تشکیل میدهد. از 500 هکتار فقط 40 هکتارش شامل هگمتانه میشود و خیابان، بازار و معابر هم جزو بافت محسوب میشود که بهطور کلی نصف 500 هکتار است و حدود 5/4 درصد بافت باقی میماند که نشان میدهد آن چیزی که مدعی هستن موجب افزایش قیمت مسکن شده است ساخت و ساز در داخل آن کمتر از 5 درصد محدوده طرح تفصیلی است.
چون در طرح تفصیلی براساس معابر ارتفاع تهیه شده و در داخل محدوده بافت هم معابر کوچکتر از جاهای دیگر است. اگر ضوابط طرح تفصیلی اجرا شود 70 یا 80 درصد آن منطبق بر ضوابط بافت است و در نهایت ضوابط بافت ما 15-20 درصد با ضوابط طرح تفصیلی اختلاف دارد و بهطور کلی بافت زیر یک درصد بر ساختوساز و قیمت مسکن مؤثر است و شاید بهتر باشد بگوییم مسکن گران نشده بلکه ارزش پول پایین آمده است.
در سال گذشته تعداد پروانههای صادر شده در شهرداری رشد کرده و عرضه مسکن بیشتر شده است و زمانیکه عرضه بیشتر شود و تقاضا نباشد باید قیمت پایین بیاید پس بافت مؤثر نیست. کارشناسها باید این مورد را با دادههای دقیق تحلیل کنند و عوامل و حساسیت را بسنجند.
آیا برای موافقت با ساخت و ساز خارج از چارچوب قوانین بر شما فشاری وارد شده است ؟
از جانب استان هیچ فشاری برای اینکه بافت را حفظ نکنیم به ما وارد نشده است و شهرداری تنها دستگاهی است که مطالبه اصلاح ضوابط بافت را در جهت افزایش ارتفاع دارد ولی دستگاههای دیگر مارا تحت فشار قرار ندادهاند.
همه دستگاهها ملزم به رعایت قانون هستند بهویژه زمانیکه مصوب شورای شهرسازی است و به همه دستگاه ابلاغ میشود. سایر دستگاهها نیز باید در اجرا یقانون کمک کنند حتی بعضی دستگاهها نقش مهمتری در حفظ بافت دارند؛ محدوده بافت را شورای عالی معماری شهرسازی داده است و هیچ بحثی در آن وجود ندارد و طبق قانون هرگونه ساخت وساز در حریمهای بناهای تاریخی باید با اداره میراثفرهنگی هماهنگ باشد. یک ضابطه عام برای حفاظت از بناها و تعریض نشدن معابر و بیشتر نشدن ارتفاعات و بارگذاری از یک حد مشخص وجود دارد.
مهمتر از همه اینکه یک سری از افراد هستند که خانههایی خریدهاند و به صورت کامل راجع به آن اطلاعات کافی ندارند که آیا ضابطه میراث هم در آن دخیل است یا نه؟ و وقتی برای دریافت مجوزهای ساخت ورود میکنند تازه با موانع رودررو میشوند.
لازم است متقاضیان ساخت و ساز بدانند در روال دریافت مجوزها محاسبات ذهنی آنها با قانون منطبق نیست و در این زمینه قوانین حرف نخست را میزند.