■ امامزاده محصور بین مصوبات و ساخت و سازها
در مرکزیترین قسمت شهر همدان و ابتدای یکی از ۶ خیابان منشعب از میدان امام (ره) و خیابانی که به نام شهدای انقلاب نامگذاری شده کوچهای قرار گرفته که طی کردن ۲۰ تا ۳۰ قدم از این کوچه فرد را به آستان مقدس یک امامزاده میرساند. دیوارهای بلند بنای تاریخی امامزاده را محصور کرده و از نظرها پنهان مانده است.
این بقعه از یک سو توسط بازار میوه فروشها و یک هتل قدیمی و از سوی دیگر توسط بانک ملی میدان مرکزی شهر همدان محصور شده است.
کارشناسان مذهبی و گردشگری بر این باورند که میتوان با خارج کردن آن از حصر، امامزاده را به عنوان یک جاذبه گردشگری مذهبی معرفی کرد.
60سال پیش و یک تصرف
60 سال پیش بخشی از املاک موقوفه امامزاده حسین(ع) به تصرف غیر درآمد و بخشی از حیاط این امامزاده در اختیار بانک ملی قرار گرفت.
در سالهای اخیر موضوع آزادسازی حریم شاهزاده حسین (ع) همدان بارها و بارها پیگیری و هر مرتبه تلاشها بیهوده ماند چراکه به اعتقاد دست اندرکاران بنای بانک ملی بخشی از میراث تاریخی همدان است و امکان تخریب آن وجود ندارد و از سوی دیگر در زمین آستان شاهزاده حسین (ع) قرار گرفته و باید تخریب شود.
نتیجه این جدالها بر روی ثابت کردن حق و حقوق موجود بین اوقاف و امور خیریه و میراث فرهنگی و چند دستگاه مرتبط بارها رسانهای شده و هر بار نهایی شدن آن عنوان شده اما همچنان اوضاع به شکل 6 دهه قبل ادامه پیدا کرد و خبری از تغییر در وضعیت این امامزاده نیست.
دی ماه سال گذشته یک بار دیگر موضوع رسانهای شد و مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان از پیگیری دریافت امضای وزیر اقتصاد برای خروج بقعه متبرکه شاهزاده حسین (ع) همدان از مهجوریت خبر داد و اینگونه تغییر در شرایط موجود رقم خورد .
ساخت و ساز در منطقه ممنوع
آستان مقدس شاهزاده حسین(ع) یکی از امامزادگان شهر همدان است که علاوه بر جایگاه ویژه مذهبی دارای ارزش تاریخی نیز است، این بنا در محدوده بافت تاریخی همدان قرار دارد و طبق ضوابط نباید ساختوساز و تعریض در آن صورت بگیرد این درحالیست که چندیست ساخت و سازهایی در جوار این آستان در حال انجام است. در ضمن طرح حفاظت و توسعه این آستان مقدس در استانداری همدان در دست تهیه است.
روند جریان ساخت و سازها زمانی قوت گرفت که بر اساس مصوبهای که برخی از اعضای شورای شهر همدان مدتی قبل تصویب کردند، «هر نوع ساخت و ساز در بافت تاریخی این شهر نیازی به استعلام از میراث فرهنگی استان ندارد»، مصوبهای که به راحتی میتواند ریشه تاریخِ باقیمانده در این شهر قدیمی را بخشکاند، همانطور که در کمتر از یک ماه گذشته ساختِ حجرهای در عرصه بقعه تیموری شاهزاده حسینِ همدان، این ادعا را ثابت کرده است.
مصوبه ای برای نجات
این در حالی است که به گفته فرماندار در حاشیه بازدید از موزه منطقه ای غرب ، این مصوبه در کمیته انطباق رد شده است اما اخبار غیر رسمی بیانگر آن است که اعضای شورای شهر بار دیگر ، تغییراتی در مصوبه انجام داده و به کمیته انطباق فرستادهاند و با فرستادن دوباره مصوبه گویا قصد دارند فرمانداری و کمیته انطباق را متقاعد به موافقت کنند .
جدای از ساخت و سازی که در شاهزاده حسین غیر اصولی به نظر میرسد، باید توجه داشت این مصوبه غیرقانونی آنچه را از آثار تاریخی در شهر همدان برجای مانده نابود خواهد کرد و تکبناهایی را که با چنگ و دندان زنده مانده اند به تدریج از بین خواهند رفت.
عملیات باید متوقف شود
معاون میراث فرهنگی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان گفت: عملیاتی که در جوار شاهزادهحسین(ع) شهر همدان انجام میشود مورد تأیید میراث فرهنگی نیست و باید متوقف شود.
سیده مریم مختارموسوی ، درباره ساختوسازهای اخیر در جوار شاهزاده حسین(ع) همدان بیان کرد: ادارهکل میراث فرهنگی استان همدان در ماههای اخیر قرارداد مطالعاتی با دانشگاه بوعلیسینا درباره بررسی شرایط شاهزاده حسین(ع) و امکان طرح توسعه آن منعقد کرده است.
وی ادامه داد: همه موارد باید در شورای فنی استان و متعاقبا در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی مطرح شود و در دستور کار قرار گیرد.
مختارموسوی بیان کرد: شاید این مطالعات و عملیات یک مسیر را طی کند اما تا زمانی که مطالعات از سوی استان و مرکز مصوب شود عملیات باید متوقف شود سپس مراحل بعدی صورت بگیرد.
گفتنی است، در سال ۷۹ آئیننامه راهکارهای اجرایی حوزههای بخشی قانون برنامه سوم توسعه توسط هیأت وزیران مصوب شد که در بند ۲۳ آن ذکر شده سازمان میراث فرهنگی بر ساخت و سازِ بناها و بافتهای تاریخی و فرهنگی نظارت کامل داشته باشد و شهرداریها مکلفاند در بهسازی و نوسازی بافتهای تاریخی و فرهنگی و صدور پروانههای ساختمانی ضوابط میراث فرهنگی را رعایت کنند.
مروری بر مصوبات
در سال ۸۱ آئیننامهای در شورای امنیت کشور با عنوان «آئیننامه حفاظت از آثار تاریخی کشور» مصوب و به ریاست سازمان فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، معاونت عمرانی وزارت کشور، شوراهای وزارت کشور، نمایندگان مجلس، قوه قضاییه و ریاست کمیسیونهای ماده پنج ابلاغ شد. در ماده ۴ این آئیننامه ذکر شده که شورای عالی شهرسازی و معماری و کمیسیونهای ماده ۵ باید کلیه نظرات سازمان میراث فرهنگی کشور را درباره ضوابط حفاظت آثار تاریخی و فرهنگی در تصمیمات شهری لحاظ کنند. ماده ۳ همین آئیننامه اشاره کرده شهرداریهای سراسر کشور موظف هستند در هر مورد که رأسا اقدام به انجام عملیات عمرانی میکنند یا مجوز آن را صادر میکنند و مکان عملیات به نحوی مشمول ضوابط حفاظتی اعلامشده از سوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور است، نظر میراث فرهنگی را استعلام و بر اساس آن اقدام کنند. این یعنی قبل از تعیین ضوابط بافت تاریخی شهرهایی که نامشان ذکر خواهد شد هم، چنین آئیننامهای در راستای حفاظت از بافت تاریخی وجود داشت.
ارزش معنوی امامزاده
در نگاهی به سابقه این امامزاده شاهزاده حسین عنوان میشود ، که حسین بن علی النقی(ع)، عموی بزرگوار حضرت ولیعصر(عج) معروف به شاهزاده حسین(ع) از امامزادههای شاخص کشور است و تنها امامزاده شهر همدان است که نسب وی بدون واسطه به یکی از امامان معصوم یعنی حضرت امام هادی(ع) میرسد. ساختمان بنای امامزاده نیز که یکی از زیارتگاههای اصلی شهر همدان به شمار میآید از بناهای دوره صفویه است که در دوره قاجار نیز برخی تغییرات در آن صورت گرفته است.
معمّرین قدمت نخستین بنای این زیارتگاه را پیش از دوره ایلخانیان دانستهاند و تاریخنگاران نیز بر این معتقد هستند و آن را در دوره هلاکوخان (۶۵۴-۶۶۳ ه ق) میدانند.
آستان مقدس شاهزاده حسین(ع) همدان از معماری بسیار زیبایی برخوردار بوده و از چندین بخش شامل ایوان ورودی، شبستان پیشین، اتاق مقبره و سردابی که در عمق ۳ متری از کف زمین قرار دارد، تشکیلشده است.
این آستان مقدس در حال حاضر بیش از هزار و ۳۰۰ مترمربع وسعت دارد و معماری شکیل، امکانات ویژهای در آن تعبیهشده است که حالا دستخوش ساخت و سازهایی است که دوستداران میراث فرهنگی را دغدغه مند کرده است . حال باید دید آیا قانون می تواند روند ساخت و سازها را در بافتهای تاریخی مدیریت کند ؟
