«وقتی اتوبوسها وارد لالجین میشوند برای مدیریت شلوغی فروشگاهها و امکان گم شدن اعضای گروه، قرار میگذارند افراد خریدهایشان را انجام دهند و رأس یک ساعت در یک نقطه مشخص برای بازگشت جمع شوند.»
این تصویر مربوط به بازارسفال لالجین در نوروز ۱۳۹۸ است، اما یکسال بعد خیابانهای لالجین که با فروشگاههای سفال احاطه شده بودند در سکوت مطلق دست و پا میزنند و یکیدرمیان تعطیل هستند، مغازهداران کلافه ساعتهایی از روز کرکره را بالا میدهند، ساعتی مینشینند و دشت نکرده به خانه برمیگردند، روز بعد تکرار همان دیروز است، هرچند امیدوارند تا اردیبهشت به روال سابق برگردند، بهویژه تا خرداد نرسیده و هوا گرم نشده. خرداد، تیر، مرداد و شهریور و مهر هم همانطور میگذرد. آبان موج دیگری از کرونا کشور را فرامیگیرد و همه امیدها نقش برآب میشود هرچند هنوز کورسویی از چشماندازی روشن برای نوروز ۱۴۰۰ وجود دارد. این حکایت تنها به همدان و بازارهایش محدود نمیشود، در اصفهان، تبریز، شیراز، رشت، یزد و دیگر شهرها هم وضع به همین ترتیب است.
زمانی که مغازهدار نتواند صنایعدستی مغازهاش را بفروشد و گردشگری نباشد بهتبع آن خریدی هم از هنرمند و صنعتگر نخواهد داشت و همین موضوع باعث شده حتی هنرمندانی در شهرهای گردشگرپذیری چون یزد به فروش وسایلشان یا کارگری روی آورند، مگر بتوانند به این ترتیب مخارج خانوادهشان را تأمین کنند.
صنایعدستی از مشاغل مهم آسیبدیده
استان همدان در دوره بیش از یکساله کرونا تنها درحوزه صنایعدستی و در 3 بخش آموزش و تولید و تجارت، به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان، در همدان که از نظر تعداد صنایع دستی در مقام دوم کشور پس از اصفهان است؛ 240 میلیارد تومان خسارت نصیب صنعتگران و شاغلان صنایع دستی شده است. خسارتی که هنرمندان انتظار جبران آن را داشته و برای رونق بازار خود به آینده امیدوارند.
علی مالمیر میگوید: صنایعدستی از مشاغل مهم آسیبدیده در اثر همهگیری ویروس کروناست و این زیان در همدان بهعنوان دومین استان تولیدکننده کشور بیشتر احساس شد؛ خسارتی که اگر جبران نشود؛ ۴۳ هزار شاغل این بخش را با مشکل روبهرو میکند.
وی معتقد است: صنایعدستی از هنرهای پرطرفدار است که با فرهنگ و پیشینه مردم ایران گره خورده و پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین هم از این نعمت برخوردار است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان همدان در اینباره میگوید: 28 هزار و 800 کارگاه صنایعدستی در استان همدان وجود دارد که 43 هزار و 500 نفر در آنها مشغول به کارند.
هاشم مظاهری میافزاید: با بهشمار آوردن واحدهای دارای 3 نیرو و بالاتر 126 میلیارد تومان در بخش تولید و نزدیک به 120 میلیارد تومان در بخش فروش بر اثر کرونا آسیب دیدهایم که از این رقم 70 میلیارد تومان مربوط به صادرات بوده است.
وی تصریح میکند: از 70 میلیارد تومان آسیب ناشی از کاهش صادرات بیشترین زیان مربوط به سفال لالجین بوده و 700 فروشگاه فصلی هم تعطیل شد که سبب کاهش فروش داخلی شد.
حمایت با پرداخت وام
مظاهری با اشاره به کمک دولت برای شاغلان صنایعدستی، بیان میکند: برای جبران خسارت ناشی ازکرونا قرار شده از کارگاههایی که نیروهای خود را در سال 98 بیمه کرده و در زمان تعطیلی ناشی از کرونا اقدام به تعدیل نکردهاند با پرداخت وام حمایت شود.
وی اعلام میکند: صاحبان این کارگاهها درصورت تمدید قرارداد کاری با نیروها برای سال 99 به ازای هر نفر 12 میلیون تومان وام با سود 12 درصد دریافت میکنند که 70 درصد آن بهعنوان دستمزد به کارگر پرداخت میشود.
مظاهری میگوید: افزایش تعداد بازارچهها و مراکز فروش صنایعدستی در کنار بناهای تاریخی و گردشگری از دیگر کارهایی است که برای جبران زیان مالی ناشی از کرونا به شرط فراهم ساختن شرایط لازم برای حضور گردشگر با رعایت فاصله اجتماعی میتوان انجام داد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی همدان میافزاید: 130 رشته شناخته در زمینه صنایعدستی وجود دارد که از این تعداد 86 مورد در استان فعال بوده و در ده رشته دستهبندی شده است.
همدان با برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی، مهد هنرها و صنایعی است که به کوشش صنعتگران و استادکاران رشتههای مختلف خودنمایی میکردهاند و اگرچه با گذشت زمان، برخیهایشان منسوخ شده، اما هنوز بسیاری از این هنرها رونق دارد. در کنار جنبه هنری، صنایعدستی یکی از موارد درآمدزا و اشتغالزا بهشمار میرود که درصورت حمایت و ایجاد زیرساختهای لازم میتواند سبب رونق تولید و برطرف شدن مشکل بیکاری و افزایش ثروت شود.
برندسازی محصولات و صادرات آن به خارج از مرزها، راهاندازی بازارچههای فصلی و دائمی و معرفی محصولات به مردم و گردشگران از مهمترین کارهایی است که میتوان برای رونق بازار صنعتگران و شاغلان بخش صنایع دستی انجام داد و باید گفت رونق این صنعت تا اندازه زیادی به رونق گردشگری بستگی دارد.
همهگیری ویروس کرونا در ماههای اخیر بهویژه تعطیلات نوروزی سبب کاهش چشمگیر سفر و حضور گردشگران شده و تعطیلی بازار و مشاغل، آسیب بسیاری به شاغلان صنایعدستی زده است.