همزمان با برگزاری سیوپنجمین نمایشگاه کتاب، سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید را با هدف تبیین مأموریتهای دستگاههای ۲۳گانه برای دسترسی آسان و ارزان شهروندان به مواد خواندنی مناسب و توسعه مهارتهای خواندن و رفع موانع عمومیسازی فرهنگ مطالعه ابلاغ شد.
به گزارش ایرنا، در مقدمه سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید که به پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده، آمده است: «مرتبه والای کتاب در دستگاه معارفی اسلام و میراث کهن فرهنگ ایرانی چنان آشنا و غیر قابل انکار است که تجلیات بارز آن را میتوان در همه سویههای تعلیمی و تربیتی، اعتقادی، عبادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، علمی، ادبی، هنری و معرفتی به وضوح دید و هیچ رسانهای نتوانسته است جایگاه کتاب را بهعنوان ابزار بنیادین فرهنگساز و تمدن آفرین کسب کند».
سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید با اشاره به شرایط فعلی جهان و منطقه که تهاجم فرهنگی بهعنوان بخشی از گفتمان جنگ ترکیبی نظام سلطه علیه انقلاب اسلامی به دنبال تضعیف پایههای هویتی جامعه اسلامی و توقف شتاب رشد و گسترش انقلاب اسلامی در گام دوم فرهنگ مقاومت در منطقه و استقلال خواهی آزادگان جهان است، برنامهریزی برای کتاب و کتابخوانی را بسیار حیاتی و ضروری دانسته و تأکید دارد: «خواندن به جزء اینکه وسیله تبادل دانش ارتقاء و سوددهی به فرهنگ و زمینهساز تغییر و تحول اجتماعی اقتصادی و سیاسی است، به دلیل ارتباط مستقیم با توسعه تفکر فردی و تأثیرگذاری بر حوزه عمومی و غیررسمی فرهنگ، از کارآمدترین ابزارهای ایجاد نظم اجتماعی مهارتهای هوشمندی فردی و جمعی، پرورش شخصیت خلاق ایجاد و تجدید حیات اخلاقی و دینی و مذهبی عمقدهی به مفاهیم و ادراکات معنادهی به معلومات ظهور تفکر انتقادی و زیباییشناسانه نشاط روحی، الهام بخشی، ارتباطآفرینی و جامعهسازی نیز به شمار می آید».
در ماده (۲) سند برای آن چشماندازی در نظر گرفته شده که همانا «ترویج خواندن آگاهانه و مفید بهعنوان زیربنای تفکر انتقادی و خلاق است که جامعه ایرانی - اسلامی در آن علاوه بر افزایش سواد اطلاعات عمومی، تخصصی و اختصاصی در چارچوب سبک زندگی ایرانی - اسلامی در بهبود زیست فرهنگی اجتماعی و سیاسی خود مشارکت فعال و پویا و مؤثر داشته باشد.
نهاد کتابخانههای عمومی کشور، سازمان بهزیستی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز بر اساس این سند مکلف به فراهمآوری امکانات و حمایت از تولید مواد خواندنی گویا و بریل برای نابینایان و مواد خواندنی مناسبسازی شده برای ناشنوایان و سالمندان شدهاند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهطور خاص معاونت امور هنری این وزارتخانه و سازمان سینمایی مکلفند بهصورت مشخص و منطبق با برنامه مدون از جمله گسترش طرح اقتباس از آثار ادبی به ترویج خواندن در آثار سینمایی کشور اهتمام ورزند. این وزارتخانه همچنین به همراه وزارت آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سازمان تبلیغات اسلامی مکلفند با ترویج شخصیتهای ایرانی - اسلامی مبتنی بر فرهنگ مکتوب، به رشد محسوس کتابخوانی برای گروه سنی کودک و نوجوان اهتمام ورزند و برنامه سالانه خود در این زمینه را نیز به کارگروه ویژه ارائه کنند.
وزارت آموزش و پرورش مکلف به نهادینهسازی ترویج خواندن در مدارس از طریق تقویت کتابخانههای آموزشگاهی و گنجاندن دورههای مهارتی مشاوره کتابدار در آموزش ضمن خدمت معلمان است.
در این سند به سازمان اوقاف و امور خیریه نیز تکلیف شده تا ضمن توجه به موضوع ترویج خواندن در سیاستگذاریها و برنامههای راهبردی خود بهصورت مشخص و منطبق با برنامه مدون از همه امکانات تبلیغی خود بهمنظور ورود نخبگان واقفان و خیّرین به حوزه کتاب خواندن و کتابخانهسازی استفاده کرده و بخشی از ظرفیت خدماتی و محیطیاش را به اجرای برنامههای ترویجی حوزه خواندن در کتابخانههای امامزادگان و کتابخانههای خود اختصاص دهد و سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری هم میبایست بهصورت مشخص و منطبق با برنامه مدون به ترویج خواندن و مواد خواندنی در آثار و برنامههای خود در حوزههای کتاب، موسیقی، فیلم و هنرهای تجسمی اهتمام ورزد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم بر اساس این بند مکلف به ایجاد و گسترش خدمات کتابخانهای خود بهمنظور ترویج خواندن براساس برنامه مدون ۵ساله است.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهمنظور توزیع و دسترسپذیری عادلانه مواد خواندنی و روزآمد کردن آنها، مکلف به تأمین سالانه یک میلیون نسخه کتاب کاغذی با اولویت گروه سنی کودک و نوجوان برای کتابخانههای عمومی کشور است و سالانه باید5 میلیون مجوز (لایسنس) هم برای استفاده یک ماهه کتاب دیجیتال و صوتی برای کاربران کتابخانههای عمومی را تأمین کند.
نهاد کتابخانههای عمومی کشور موظف به برقراری عضویت رایگان و ارائه خدمات فرهنگی کتابخانههای عمومی کاملاً رایگان برای سه دهک پایین جامعه است و وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد و ارتباطات و فناوری اطلاعات هم مکلف به توسعه زیرساخت فروش الکترونیکی کتاب در کشور با اولویت مناطق کمتر برخوردار و ایجاد تسهیلات فروش رایگان یا با تخفیف برای سه دهک پایین جامعه شدهاند؛ این دو وزارتخانه همچنین مأموریت دارند استانداردهای لازم را برای ایجاد و ارتقای سکوهای ایرانی ارائه کننده کتاب دیجیتال و صوتی و پیگیری اخذ مجوزهای قانونی مربوط از مراجع ذیربط را وضع کنند.
وزارت راه و شهرسازی مکلف است مبتنی بر اولویتهای آمایشی ضمن در نظر گرفتن اماکن ترویج خواندن، در سیاستها و ضوابط شهرسازی و توسعه فضاهای شهری و شهرنشینی در فرودگاهها، ایستگاههای راهآهن و پایانههای مسافربری، فضاهایی را به ترویج خواندن اختصاص دهد.
وزارت آموزش و پرورش هم ضمن الزام به گنجاندن «زنگ خواندن» در برنامه درسی دانش آموزان مقطع تحصیلی ابتدایی بهمنظور ارائه آموزش مهارتهای خواندن، مکلف است در مسیر برنامههای آموزشی خود تدبیری اتخاذ کند که دانشآموزان همه مقاطع در طول دوران تحصیلات رسمی خود به مواد خواندنی غیردرسی مراجعه کنند؛ این وزارتخانه بر همین اساس ملزم شده است سالانه و براساس برنامهای مدون به پایش دانشآموزان مدارس در همه مقاطع تحصیلی برای شناسایی انواع اختلالات خواندن بپردازد و برای بهبود وضعیت دانش آموزان مبتلا به اختلال خواندن، اقدام لازم را به عمل آورد.