در پاییز ۱۳۷۰ جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» برای هویت بخشی به تئاتر کودک و نوجوان ایرانی و رشد و بالندگی هنر تئاتر حیات خود را در همدان آغاز کرد و اکنون 28پاییز را پشت سر گذاشته است که مروری بر فراز و نشیبهای این دوران میکنیم. نگاهی هر چند مختصر به جشنواره تئاتر کودک و نوجوان با عنوان امید از آغاز تا کنون که 29مین دوره خود را پشت سر میگذارد، میاندازیم.
ایستگاه نخست
نخستین جرقههای برگزاری جشنوارههای سراسری در سال 1368 و پس از پایان جنگ تحمیلی با ابتکار برگزاری جشنوارههای سراسری فیلم دفاع مقدس در همدان زده شد و برگزاری این جشنواره بود که 2 سال بعد و از سال 1370 نام همدان را به عنوان جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» تا 9 دوره برگزاری همراهی کرد.
نخستین جشنواره سراسری تئاتر کودک و نوجوان با عنوان «امید» از 29 شهریور تا 4 مهرماه 1370 در شهر همدان برگزار شد. در دوره نخست پس از بازبینی، 6نمایشنامه به جشنواره راه یافتند.
از میان 6 اثر جشنواره نخست، هیأت داوران دیپلم افتخار را به اجرای نمایش «بزبز قندی» از اهواز به کارگردانی علی آریانژاد و «خروس زری» به کارگردانی احمد رضاییان از مشهد اهدا کرد. برگزاری دوره نخست راه را برای دورههای بعد و فرداهای بهتر باز کرد.
ایستگاه 2
دومین دوره برگزاری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان از 11 تا 17مهرماه 1371 در همدان کلید خورد و هیأت داوران این دوره نمایشنامه «خاله تنها، خاله با ما» نوشته محمدرضا یوسفی و به کارگردانی محمدجواد کبودراهنگی را به عنوان نمایش برگزیده انتخاب و نمایش «مرد دوم» را برای شرکت در یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر معرفی کرد.
ایستگاه 3
سومین دوره برگزاری جشنواره تئاتر کودک و نوجوان از 10 تا 17 مهرماه 1372 در همدان برگزار شد اما با این تفاوت که تجربه جشنواره سوم موفقتر از 2 جشنواره گذشته بود. در نهایت 8 نمایش از استانهای همدان، خوزستان، خراسان و گنبدکاووس به مرحله نهایی جشنواره راه یافتند.
ایستگاه 4
4مین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» طبق معمول هر سال در همدان برگزار شدو این افتخار بسیار بزرگی برای شهر تاریخی و فرهنگی همدان بود.
در 4مین جشنواره تعداد 183متن نمایشی به دفتر جشنواره رسید که حکایت از اهمیت و رشد تئاتر کودک و نوجوان بین همگان داشت.
ایستگاه 5
با اعلام برگزاری 5مین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» در همدان از طریق دبیرخانه دائمی جشنواره، 131 متن نمایشی به دبیرخانه رسید و در مرحله نخست بازخوانی، 27 متن انتخاب و در مرحل بازبینی تعداد 9 نمایش برای شرکت در بخش مسابقه و 6 نمایش برای اجرا در بخشهای میهمان و جنبی برگزیده شدند.
این 89 نمایش در مجموع به مدت 7روز در همدان از 8 تا 14 آبانماه 1374 در سالنهای همدان از جمله تالار فجر و سینما قدس و شهرستانهای ملایر، نهاوند، تویسرکان، کبودراهنگ، اسدآباد و بهار به روی صحنه رفتند.
هیأت داوران جایزه ویژه خود را به همراه دیپلم افتخار جشنواره را به نمایش «ن مثل نظم» از تهران اهدا کردند. هیأت داوران خردسال 5مین جشنواره تئاتر «امید» نیز نمایش «پرنده آوازهخوان» از استان گیلان را به عنوان بهترین کار انتخاب و معرفی کردند.
ایستگاه 6
جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» از 7 تا 13 آبانماه 1375در حالی برگزار شد که از تعداد 95 متن نمایشی ارسال شده به دبیرخانه، در مرحله نخست بازخوانی 22 نمایش برگزیده شدند و در مرحله بازبینی به 8 نمایش در بخش مسابقه و 4 نمایش در بخش ویژه اجازه حضور را به دست آوردند که این نمایش ها به مدت 7 روز در شهر همدان به اجرا گذاشته شدند.
همچنین هیأت داوران به دلیل ارج نهادن به تلاشهای مستمر و بیدریغ تلاشگر شریف تئاتر کودکان و نوجوانان، جایزه ویژه خود را به «منصور خلج» اهدا کردند.
ایستگاه 7
پس از اعلام فراخوان، 138 متن نمایشنامه به دفتر کمیته بازخوانی مرکز هنرهای نمایشی ارسال شد و این کمیته تعداد 39نمایشنامه را پذیرفت.
هیأت داوران نمایش «روز قشنگ سارا» از شهرستان همدان را به عنوان کار برگزیده جشنواره معرفی کرد و نمایشهای «چارقد سبز خاله گلنار» از شهرستان قم و «روز قشنگ سارا» از شهرستان همدان را به عنوان متن نمایش برگزیده انتخاب کردند.
ایستگاه 8
8مین دوره جشنواره تئاتر کودک و نوجوان «امید» از 8 تا 13 آذرماه 1377 توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان و همکاری مرکز هنرهای نمایشی به صورت بینالمللی در تالارفجر همدان برگزار شد.
به دنبال فراخوان جشنواره 150 متن نمایشی به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و پس از بررسی از سوی شورای نظارت بر هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 45 متن نمایشی انتخاب شد. پس از بازبینی این آثار 14متن به عنوان نمایش برتر برای شرکت در جشنواره از 10 گروه نمایشی از استانهای تهران، خراسان، همدان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و اصفهان حضور یافتند.
در بخش جنبی جشنواره نیز همایشی با عنوان «نقش هنر تئاتر در شکلگیری شخصیت اجتماعی کودک و نوجوان» با حضور داریوش مودبیان، اردشیر صالحپور، بهروز غریبپور و منصور خلج برگزار شد.
ایستگاه 9
9مین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان از 28 آبان تا 3 آذرماه 1378 برگزار شد و مهمترین وجه تمایز این دوره از جشنواره با دورههای گذشته به رسمیت شناخته شدن این رویداد فرهنگی بینالمللی از سوی مسئولان بود و همچنین در این دوره از جشنواره به دانشآموزان دوره ابتدایی و راهنمایی بها داده شد. به گونهای که آموزش و پرورش سالن کانون مهدیه را به صورت رایگان در اختیار دانشآموزان برای دیدن نمایشهای تئاتر گذاشت تا زمینه استفاده حداکثری از این موقعیت برای همه کودکان و نوجوانان فراهم شود.
ایستگاه 10
در حالی که جشنواره امید به نوجوانی رسیده بود براساس سیاستهایی جشنواره تئاتر کودک و نوجوان از همدان به زاهدان و سپس به کرمان رفت و بعد از آن یک سال دبیرخانه جشنواره تعطیل شد و با استقبال اصفهان دورههای 11 تا 16در این شهر برگزار شد. با پیگیریهای متعدد مسئولان اجرایی و اهالی تئاتر در سال 89 به همدان برگشت که سبب شادی و نشاط اهالی هنر شد.
ایستگاه 11
برگزاری جشنواره یکی از مطالبات فرهنگی مردم همدان بود که با پیگیریهای انجام شده از سال 89 همزمان با 17مین دوره، همدان میزبانی تئاتر امید را به مدت 5سال متوالی برعهده گرفت و جشنواره تئاتر کودک از اصفهان به همدان اسبابکشی کرد.
هفدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان 7 تا 11 مهرماه 90 در همدان به دبیری مصطفی رحماندوست آغازی دوباره یافت و این دوره جشنواره در سالن تازه تأسیس پیام با حضور پرشور خردسالان همراه والدین و هنرمندان شرکت کننده آغاز شد و در این دوره از جشنواره 11 کتاب نمایشی با حمایت دفتر تئاتر کودک و نوجوان اداره کل هنرهای نمایشی منتشر و رونمایی شد
تئاتر امید 18مین نیز در مهر ماه 91 با اجرای مجید قناد و مجری نمایش «قصههای مادربزرگ» توسط محسن پورقاسمی و هنرمندان همدان در سالن پیام آغاز شد. گروه نمایشی که با اسکیت و حرکات بسیار زیبا و لباسی خوش طرح و رنگ تحسین همه میهمانان و حاضران را برانگیختند و قصه «حسن کچل» را با لهجه شیرین همدانی روایت کردند. در مراسم افتتاحیه 18مین جشنواره کودک و نوجوان همدان استفاده از موسیقی محلی استانهای مختلف فضایی با شور و نشاط به مراسم داد.
از ویژگیهای 18مین امید مراسم افتتاحیه آن بود که نمرهای مثبت برای کارگردان هنری مراسم یعنی محمدجواد کبودراهنگی به حساب آمد. در این جشنواره 24 هزار بلیت توزیع شد و اجراها در سالن پلاتوی اصلی مجتمع بوعلی سینا و سالن های تالار فجر، کانون مهدیه و شهید آوینی برگزار شد.
رضا بابک، قطبالدین صادقی، اردشیر صالح پور و استفان گوینچی از کشور ایتالیا و «یوتاماریا» از کشور آلمان جزء هیأت داوران بخش مسابقه بین المللی جشنواره هجدهم معرفی شدند.
ایستگاه 19
19مین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان با حرکت کارناوال های شادی در شهر همدان آغاز شد. کارناوالهای شادی از 8 تا 16 مهر 1391 در شهر همدان حرکت کردند. این کارناوالها متشکل از عروسکهای رنگی بودند که با اجرای برنامه و سرودهای شاد کودکانه نوید برگزاری جشنواره نوزدهم را میدادند.
اجرای موسیقی و برنامه طنز گروه لبخند با عنوان «سبزعلی خواننده می شود» از دیگر برنامههای این مراسم بود و اجرای برنامه عمو حمید و عموها از برنامههایی بود که شور و حال خاصی به مراسم بخشید.
19مین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان در مجتمع شهید آوینی محل دبیرخانه دائمی جشنواره به مدت 5 روز آغاز شد. در شهرستانهای استان 8 عنوان نمایش به اجرا در آمد و در کل 157 برنامه با 50 هزار مخاطب برگزار شد. کشورهای شرکت کننده در این دوره از جشنواره ایتالیا، آلمان، اسانیا، سوئیس، هلند و آفریقای جنوبی بودند.
در این دوره نیز یک تریلی با امکانات کامل به شهرستانها اعزام شد و برنامهها در روستاهای بزرگ و مراکز بخشها برگزار شد و از طرفی مراسم افتتاحیه این دوره از جشنواره در 5 نقطه از شهر از جمله پارک کودک، پارک دیزج، پارک خضر، مقابل مجتمع شهید آوینی و تالار فجر برگزار شد که بخش وسیعی از کودکان و نوجوانان را در بر گرفت.
از نکات قابل توجه در این دوره از جشنواره، تفکیک بخش کودکان و نوجوانان بودند و گروه های نمایشی نیز به صورت تخصصی در این دو بخش تئاتر خود را اجرا کردند.
ایستگاه 20
20مین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان 24 تا 30 مهرماه 92 با اجرای 10 نمایش خیابانی و کارناوال شادی، در بیش از 10 نقطه شهر و با توزیع چند هزار جلد کتاب در بین کودکان و نوجوانان محله های مختلف همدان به طور رسمی آغاز به کار کرد. این بار برخلاف سالهای گذشته برگزاری آیین گشایش جشنواره به میان مردم آمد، تا کودکان و نوجوانان سراسر شهر همدان رایحه خوش 20مین دوره جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را از نزدیک استنشاق کنند.
نقطه اوج آئین گشایش 20مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان برگزاری برنامههای شاد و متنوع در فضای باز کنار پارک مردم و مجتمع آوینی بود.
از رویدادهای قابل توجه در این دوره از جشنواره تفکیک تئاتر خردسال بود و به سبب آن نمایشهای بخش خردسال وارد مهد کودکها شد و گروههای نمایشی این بخش اجرای خود را در بین خردسالان بردند.
ایستگاه 21
21مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان همدان نیز با شعار "هویت امروز و فردا" از 15 تا 21 مهرماه آغاز به کار کرده است و 39 گروه نمایشی از سراسر کشور و 4 گروه خارجی از 3 کشور ایتالیا، لهستان و اسپانیا حضور یافتند.
بخش کودک با 8 گروه نمایشی، بخش نوجوان با 7گروه، بخش بینالمللی با 4گروه 3 کشور لهستان، ایتالیا و اسپانیا، بخش خردسال با 4گروه، بخش دانش آموزی با 5 گروه، بخش خیابانی با 7 گروه و بخش ویژه همدان با 4 گروه در این جشنواره شرکت کردهاند.
ایستگاه 22
22مین دوره جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان در همدان در مجتمع فرهنگی- هنری بوعلی همدان و با حضور هنرمندان داخلی و خارجی، معاون فرهنگی- هنری وزیر ارشاد، رئیس خانه تئاتر فرانکفورت، دبیر جشنواره، معاون سیاسی- امنیتی استاندار همدان و مسئولان استانی برگزار شد.
480 هنرمند داخلی و خارجی در قالب 48 گروه نمایشی در بخش های؛ خردسال، کودک، نوجوان، خیابانی، دانش آموزی، نمایشنامه نویسی و کارگاهها و نشستهای تخصصی حضور یافتند.
130هزار تماشاچی از این دوره از جشنواره استقبال کردند و واگذاری تصدیگری جشنواره به بخش خصوصی، تأمین محتوا از برنامهریزی تا اجرا، توجه به عدالت فرهنگی، صرفه جویی بدون شعار در دستور این جشنواره بود.
ایستگاه 23
23مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان به دبیری شهرام کرمی از 22 تا 27 آذر 1395 در شهر همدان برگزار شد. این جشنواره در 10 بخش تخصصی مسابقه تئاتر کودک، مسابقه تئاتر نوجوان، مسابقه تئاتر خردسالان، مسابقه تئاتر خیابانی، مسابقه نمایشنامهنویسی و نمایشنامهخوانی، مسابقه عکس و پوستر تئاتر، تئاتر بینالملل، تئاتر دانشآموزی، بخش ویژه (صد سالگی تئاتر کودک و نوجوان در ایران)، کارگاههای آموزشی و نشستهای تخصصی برگزار شد.
در تجلیل از برگزیدگان بخش عکس جشنواره بیست و سوم، با اهدای لوح تقدیر از بهار نیکپور و سمانه جویا برای ارائه مجموعه آثار تجلیل شد.
در بخش مسابقه پوستر تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و جایزه نقدی به مرضیه سرمشقی برای طراحی پوستر نمایش کسب و کار اهدا شد.
ایستگاه 24
جشنواره تئاتر كودك و نوجوان نیم نگاهی به كودكان زلزله زده كرمانشاهی داشت و جمعی از كودكان این استان را برای تماشای نمایش به همدان دعوت كرد.
بیش از 60 مهمان خارجی از كشورهای كره جنوبی، فرانسه، چین، آلمان، روسیه، استرالیا، آذربایجان، دانمارك، تركمنستان و ایتالیا در این دوره از جشنواره حضور داشتند.
كتاب 24مین جشنواره بین المللی تئاتر كودك و نوجوان نیز منتشر و برای سالهای بعد به یادگار گذاشته شد.
ایتالیا مدالهای بخش خارجی را در این دوره درو كرد.
ایستگاه 25
اجراهای 25مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان همدان از سهشنبه ۲۹ آبانماه تا یکشنبه ۴ آذر ماه انجام شد.
در طول جشنواره ۶۴ نمایش در ۱۲سالن اجرا و برنامههای جنبی هم در خیابانها و مکانهای عمومی برپا شد.
۱۴ کشور در این جشنواره حضور داشتند که ۱۰ کشور به اجرا پرداختند و 4 کشور نیز در برنامههای آموزشی حضور داشت.
این دوره از جشنواره در ۹ بخش تئاتر کودک، تئاتر نوجوان، تئاتر ملل، مسابقه تئاتر خردسالان، مسابقه تئاتر خیابانی، میهمان، مسابقه تئاتر ایران، مسابقه تئاتر بینالملل و تئاتر دانشآموزی در مجتمع فرهنگی هنری بوعلی سینا، مجتمع شهید آوینی، تالار فجر، تالار مهدیه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، سینما کانون و سینما فلسطین همدان برگزار شد.
ایتالیا، آلمان، بلژیک، فرانسه، ترکیه، عراق، آفریقای جنوبی، آذربایجان، نروژ، اسپانیا و هند از جمله کشورهایی هستند که در این دوره از جشنواره حضور دارند و نروژ و اسپانیا نیز به طور مشترک با یک اثر نمایشی میهمان 25مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان همدان هستند.
ایستگاه 26
سوت 26مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان با شعار «تئاتر، کودک، طبیعت» و با دبیری مجید قناد از 16 آبانماه در همدان به صدا درآمد و تا 21 آبان ادامه یافت.
این جشنواره با ۵۳ نمایش در بخش خردسال، کودک، نوجوان، دانشآموزی، خیابانی و بینالملل از ۱۳ استان و 7 کشور در 7 سالن از تاریخ ۱۶ تا ۲۰ ماه جاری به اجرا درآمد. همچنین در اختتامیه این جشنواره از رضا بابک هنرمند پیشکسوت در حوزه تئاتر کودک و نوجوان تجلیل شد.
آئین اختتامیه با تقدیر از نمایشهای برگزیده مرتبط با شعار "تئاتر، کودک، طبیعت" توسط اداره کل حفاظت از محیط زیست استان همدان ادامه یافت.
پایانبخش آئین اختتامیه 26مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان، تقدیر از نمایشهای برگزیده مردمی بود که نمایش "مزه دروغ تلخه" در بخش کودک و "افسانه ماردوش" در بخش نوجوان به عنوان نمایشهای منتخب مردمی معرفی شدند.
ایستگاه 27
27مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان همدان، به دبیری امیر مشهدی عباس از یکم تا ششم تیرماه سال ۱۴۰۱ با شعار «تئاتر، پرواز پروانههای خیال» در شهر تاریخی همدان برگزار شد.
این جشنواره با حضور ۷۰ گروه نمایشی داخلی و خارجی برگزار می شود، ۵۰۰ اثر از گروه های نمایشی داخلی و خارجی به جشنواره ارائه شد که پس از داوری اولیه ۷۰ گروه نمایشی به این دوره از جشنواره راه یافتند. در این دوره از جشنواره گروه های نمایشی از5کشور ایتالیا، یونان، ارمنستان، ترکیه و عراق حضور دارند و با دیگر راه یافتگان به این رویداد رقابت کردند.
هیأت داوران جایزه این بخش، شامل تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و جایزه نقدی را تقدیم کرد به گروه نمایش "همه در یک قاب" به کارگردانی "شراره طیار" از پردیس.
ایستگاه 28
28مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان با شعار «تئاتر، تمرین ناب زندگی» و با هدف تقویت همدلی و همراهی، رشد آگاهی و اعتماد به نفس فرزندان ایران زمین از طریق نمایش اسفندماه 1402 در شهر تاریخی اردکان یزد برگزار شد.
اجرای این برنامه با سیدجواد هاشمی بازیگر تئاتر و سینما و تلویزیون بود.
هزار و ۲۰۰ اثر به این جشنواره رسید که ۶۴۵ اثر برای بررسی نهایی از ۳۰ استان کشور انتخاب شد، همچنین ۹۸ اثر نیز در بخش بینالملل از ۴۴ کشور برای حضور در این جشنواره متقاضی بودند که در نهایت8 اثر در بخش نوجوان، ۹ اثر بخش کودک، ۹ اثر در بخش خیابانی، چهار اثر در نقالی، 5 اثر در بخش خیمه شب بازی، 7 اثر بخش خردسال و ۱۷ اثر در بخش نمایشنامه نویسی و درمجموع ۶۶ اثر در این جشنواره رقابت کردند.
در این جشنواره اجراهایی در مناطق کمتر برخوردار شهر انجام شد که علاوه بر اجرای جشنواره، با این اقدام جمع بیشتری از مردم از این برنامهها استفاده کردند.
و اما ایستگاه 29
29مین «جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان- همدان» به دبیری امیر مشهدی عباس توسط اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حمایت شهرداری همدان و مشارکت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، انجمن هنرهای نمایشی ایران آبان ماه سال ۱۴۰۳ با شعار «تئاتر گفت و گوی بدون مرز» و با هدف «تقویت هم دلی و همراهی، رشد و آگاهی واعتماد به نفس فرزندان ایران از مسیر هنر نمایش» در شهرتاریخی همدان برگزار خواهد شد.
«تحقق مشارکت اجتماعی کودکان و نوجوانان»، «ارتقای سطح فرهنگ عمومی»، «تقویت بنیانهای اصیل خانواده و ارتباط نسلها»، «آموزش شهروندی و افزایش مسئولیتپذیری با ایجاد زمینه مشارکت فعال کودکان و نوجوان ایران زمین در تولید آثارنمایشی» به عنوان بخشی از حقوق قشر پویا و اثر گذار جامعه بخش دیگری از اهداف ستاد برگزاری 29مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان است.
415 اثر از هنرمندان ۲۷ استان کشور به بخشهای رقابتی و مسابقه نمایشنامهنویسی 29مین جشنواره بینالمللی تئاتر کودک و نوجوان ارسال شد.
در بخش «مسابقه تئاتر خردسال» ۳۴ اثر، در بخش «مسابقه تئاتر خیابانی» ۹۷ اثر، در بخش «مسابقه تئاترنوجوان» ۵۱ اثر (مشتمل بر ۱۴ اجرا در حوزه تولیدات تازه و ۳۷ اثر در حوزه اجرای عمومی)، در بخش «مسابقه تئاتر کودک» ۹۱ اثر (مشتمل بر ۲۶ اجرا در حوزه تولیدات تازه و ۶۵ اثر در حوزه اجرای عمومی) و در بخش «مسابقه نمایشنانه نویسی» ۱۴۲نمایشنامه متقاضی حضور در این دوره از جشنواره هستند.
29مین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان از تاریخ ۱۱ لغایت ۱۷ آبان ماه سال ۱۴۰۳ در شهر همدان برگزار نماید.
