تیم ملی فوتبال ایران در جامجهانی ۲۰۲۲ قطر با ۲ شکست و یک پیروزی عملکردی ضعیف داشت؛ اما با این وجود صحبت از تمدید قرارداد با کیروش میشود.
در جامجهانی ۲۰۲۲ قطر همچون ۲ دوره پیشین این رقابتها اتفاق خاصی برای فوتبال ایران رخ نداد و کارلوس کیروش و شاگردانش موفق به کسب ۳ امتیاز مقابل بازی ولز شدند و دستاورد دیگری نداشتند.
ایران در گروه B جام جهانی با تیمها انگلیس، آمریکا و ولز همگروه بود و در شرایطی که شانس خوبی برای صعود به یکهشتم نهائی داشت اما از انگلیس و آمریکا شکست خورد و مقابل ولز به پیروزی رسید تا سوم گروه شود. ناکامی در صعود به مرحله حذفی با یک اتفاق تلخ دیگر هم رقم خورد. ایران از انگلیس ۶گل خورد تا سنگینترین شکست خود را در ۶ دورهای که در جامجهانی حضور داشته تجربه کند.
حالا که چند روزی است جامجهانی قطر به پایان رسیده و تبوتاب آن فروکش کرده، میتوان در خصوص عملکرد تیمملی و دلایل ناکامیاش واکاوی بهتری انجام داد؛ شاید تأثیری مثبت در تصمیماتی که قراراست برای آینده این تیم گرفته شود داشتهباشد.
همان زمان که اعضاء مجمع فدراسیون فوتبال تصمیم به بازگشت مهدی تاج به فدراسیون گرفتند شانس به کارلوس کیروش روکرد. او پس از جامملتهای آسیا و حضوری ۸ ساله در فوتبال ایران هدایت تیم کلمبیا و پس از آن مصر را بر عهده گرفتهبود و در این تیمها کارنامه ضعیفی از خود به جا گذاشت و به نظر میرسید دوران مربیگری پیرمرد پرتغالی به پایان رسیدهاست؛ اما تاج تصمیم گرفت که یک بار دیگر سرمربیگری تیمملی را به کیروش بسپارد تا بهترین اتفاق ممکن برای این مربی رقم بخورد. او در شرایطی شانس حضور در جامجهانی را پیدا کرد که نقشی در صعود تیم ملی به این رقابتها نداشت.
پیش از بازگشت کیروش به ایران، دراگان اسکوچیچ سرمربی تیم ملی بود؛ مربی که تصور نمیکرد روزی به سرمربیگری تیمی همچون ایران برسد؛ اما فضا آشفته آن زمان فوتبال ایران که درگیر ماجرای مارک ویلموتس بود به سود این مربی تمام شد تا صعودی نردبانی داشته باشد و از صنعت نفت آبادان به تیمملی ایران برسد.
اسکوچیچ با وجود موفقیت در انتخابی جامجهانی به لحاظ کاریزماتیک و مهمتر از آن شایستگی مربیگری تیمملی در جامجهانی را نداشت و تصمیم رئیس فدراسیون فوتبال برای برکناری او را میتوان منطقی قلمدادکرد؛ اما کیروش مربیای نبود که بتواند ناجی تیمملی شود و نتایجی که با این تیم در جامجهانی کسب کرد اثباتکننده این موضوع بود. بخش زیادی از این ناکامی به خاطر تصمیمات کیروش بود و این واقعیتی است که امکان کتمان یا رد آن وجود ندارد.
نخستین تصمیم جنجالی کیروش پیش از جامجهانی انتخاب ۲۵ بازیکن تیمملی بود. در حالی که همه تیمها حاضر در جامجهانی قطر میتوانستند نام ۲۶ بازیکن رادر لیست خود قرار دهند کیروش با یک بازیکن کمتر راهی قطر شد. هنوز مشخص نیست چرا او چنین تصمیمی گرفت. مگر میشود یک مربی اینگونه تیمش را از داشتن یک بازیکن محروم کند؟ محمد محبی، امید نورافکن و میلاد سرلک بازیکنانی بودند که میتوانستند برای تیم ملی ثمربخش باشند؛ اما کیروش ترجیح داد تیمش با یک بازیکن کمتر به جامجهانی برود.
تیم ملی ایران هم در جامجهانی ۲۰۱۴ و هم در جامجهانی ۲۰۱۸ با تاکتیکی دفاعی که عامدانه نامنظم بود توانست مقابل تیمهای بزرگی مثل آراژنتین، نیجریه، مراکش، اسپانیا و پرتغال نتایج آبرومندانهای کسب کند؛ هر چند در هیچ کدام از این دوجامجهانی خبری از صعود به مرحله حذفی نبود و ایران در پایان مرحله گروهی به خانه بازگشت. کیروش این بار هم تصور میکرد میتواند با همان فرمولی که در دوجامجهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ از آن استفاده کرده، در جامجهانی قطر هم شانس موفقیت مقابل انگلیس و آمریکا و ولز را داشته باشد؛ اما او دچار اشتباه بزرگی شد؛ اشتباهی که نتیجه آن دریافت ۶ گل از سهشیر و شکست مقابل آمریکا بود.
گری ساوتگیت که بازی دوستانه ایران مقابل سنگال را از نزدیک تماشا کردهبود میدانست که در ذهن کیروش چه میگذرد و بازیکنانش را برای بازی با ایران توجیه کردهبود. کیروش هم برای اینکه انگلیسیها را سورپرایز کند از روزبهچشمی، مجید حسینی، مرتضی پورعلیگنجی و علی کریمی در ترکیب تیم ملی استفاده کرد؛ اما این بازیکنان نه تنها به کار کیروش نیامدند؛ بلکه نقش زیادی در شکست مقابل انگلیس داشتند؛ اما مهمترین دلیل ناکامی تیم ملی مقابل انگلیس همان تفکرات کیروش بود.
ایران در این بازی به قدری بد ظاهرشد که شانس آورد گلهای بیشتری دریافت نکرد. تعداد پاسها این تیم تا پایان نیمه نخست به عدد ۵۰ هم نرسید و این تعداد پاس در رویداد معتبر جامجهانی یک فاجعه محسوب میشود.
ایران در شرایطی در دومین بازی خود در جامجهانی به مصاف ولز رفت که پیشبینی میشد به دلیل شکست سنگین مقابل انگلیس شرایط خوبی در این بازی نداشته باشد؛ اما بازی به گونهای دیگر رقم خورد. بازیکنان ایران در این بازی هیچ شباهتی به بازی با انگلیس نداشتند و بر خلاف انتظار، دیگر خبری از بازی دفاعی نبود. پیروزی مقابل ولز و همچنین تساوی انگلیس با آمریکا باعث شد ایران برای صعود به مرحله یک هشتم نهائی شانس زیادی داشته باشد و حتی با یک تساوی مقابل آمریکا هم میتوانست این صعود تاریخی را رقم بزند.
بازی با ولز این امیدواری را به وجود آوردهبود که ایران میتواند از پس آمریکا بربیاید؛ اما تاکتیک این تیم همانی شد که در بازی با انگلیس بود. این مسئله نشان داد دلیل خوب بازیکردن ایران مقابل ولز ربطی به کیروش نداشتهاست و بازیکنان برای اینکه آبروریزی مقابل انگلیس را جبران کنند تلاش کردند در بازی با ولز خوب بازی کنند.
ایران مقابل آمریکا به دنبال حداقل امتیاز بود تا صعودش را به یکهشتمنهایی قطعی کند و به همین دلیل همچون بازی با انگلیس با تاکتیکی دفاعی به مصاف یانکیها رفت؛ اما این بار هم کیروش با تفکراتی محتاطانه به درِ بسته خورد تا تیمملی مقابل آمریکا با یک گل مغلوب شود و از صعود به یک هشتم نهائی بازبماند.
نتایج تیمملی ایران در جامجهانی قطر و به خصوص نوع بازی این تیم مورد انتقاد بسیاری از اهالی فوتبال و به خصوص مردم قرارگرفت؛ اما کیروش در اقدامی پس از پایان کار این تیم در قطر در پستیاینستاگرامی ازعملکرد بازیکنانش دفاع کرد.
اینکه یک مربی حمایت خود را از بازیکنانش نشان میدهد رفتاری حرفهای است؛ اما کیروش به گونهای از عملکرد شاگردانش در جامجهانی تمجید کرد که انگار آنها نبودند که از انگلیس ۶ گل دریافت کردند و مقابل آمریکا مغلوب شدند.
با توجه به اظهارات مسئولان فدراسیون فوتبال به نظر میرسید ادامه سرمربیگری کیروش در تیمملی ایران قطعی است؛ اما صحبتهای اخیر مهدی تاج، مبنی بر اینکه علاوه بر کیروش مربیان دیگری هم جزء گزینهها سرمربیگری تیمملی هستند باعث شد ادامه حضور مربی پرتغالی روی نیمکت این تیم با اما و اگر روبرو شود.
کیروش سالها سرمربی تیم ملی بوده و در فوتبال ایران تأثیر مثبتی داشته؛ اما جامجهانی قطر نشان داد فوتبال دنیا با سرعت رو به پیشرفت است و سطح بازی تیمهای ژاپن، کره جنوبی و عربستان فراتر از فوتبال آسیاست و با ادامه حضور کیروش باید شاهد ناکامی دوباره ایران در جام ملتهای آسیا بود. دیگر نمیتوان با تاکتیکها دفاعی و ارائه فوتبالی که شبیه جنگهای چریکی است موفقیتی کسبکرد. هر چند با سایر گزینهها هم نمیتوان آینده روشنی را برای تیمملی ایران ترسیمکرد.