کیفیت را بر کمیت ترجیح دهیم
برنامههای اوقات فراغت خروجی داشته باشد
معصومه كمالوند
همدانپیام: تابستان است. روی دیوارهای شهر آگهی برگزاری کلاسهای آموزشی مختلف از تکواندو و شنا و مدرسه فوتبال گرفته تا کلاسهای شعر و نقاشی و رباتیک، چشم هر بینندهای را به خود جلب میکند. دستگاههای متولی، هم مجری هستند و هم نظارت میکنند. قرار است امسال کیفیسازی در اولویت باشد تا آموزش با موفقیت اجرا شود.
شهرها به عنوان مراکزی که جمعیت بیشتری را در خود جای دادهاند؛ در کانون توجه هستند و به همین سبب تنوع و وسعت برنامهها در شهرها بیشتر است. اما در مقابل در روستاها هم كه انتظار میرود روزهای فراغت از تحصیل دانشآموران غنی شود؛ باید قبول کرد که آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است که البته مسئولان میگویند قرار است امسال برنامههایی که در شهرها برگزار و اجرا میشود، در روستاها نیز اجرا کنند.
در بحث غنیسازی اوقات فراغت نهادها، مؤسسات و ادارات فرهنگ و ارشاد، آموزشوپرورش، ورزشوجوانان، بهزیستی، سازمان تبلیغات و... نقش دارند و هر کدام در حیطه وظایف تعریف شده خود برنامههایی اجرا میکنند. اما انتظار میرود برنامههای امسال نسبت به سالهای گذشته با کیفیت بیشتری همراه شوند تا وقت و فرصتی که دانشآموزان در این کلاسها سپری میکنند؛ بار آموزشی و علمی آن، اوقات فراغت را به معنای واقعی غني كند.
در مقابل نیز پس از پایان این برنامهها خروجی آن را در نظر بگیریم تا اجرای برنامه و هزینهکرد و وقت دانشآموزان، تنها منحصر به گذران اوقات فراغت نباشد و در نهایت خروجی برای دستگاههای متولی به منظور افزایش کیفیت، دوري از تکرار و یکنواختی و افزایش بار آموزشی برای دانشآموزان به همراه داشته باشد.
شعار غنیسازی اوقات فراغت تابستان امسال «فرصتی برای زندگی متفاوت» با محوریت مهارتآموزی و هدف زمینهسازی برای کارآفرینی و اشتغال محقق میشود.
اما آموزشوپرورش بهعنوان یکی از ادارات متولی برای غنیسازی اوقات فراغت در شهرستان که با توجه به بحث آموزش و فرهنگسازی مسئولیت سنگینتری بر عهده دارد در برنامههای امسال خود برای غنیسازی اوقات فراغت مهارتآموزی با رویکرد حرفهآموزی و کارآفرینی در 46 پایگاه فرهنگی ورزشی طرح اوقات فراغت دانشآموزی در نهاوند آغار به کار خواهد کرد تا بیش از 4 هزار نفر از دانشآموزان دختر و پسر نهاوندی شرکتکننده در این کلاسها با استفاده از ظرفیت سالنهای ورزشی، فضاهای آموزشی، کانونهای فرهنگی و تربیتی، پژوهشسرای دانشآموزی، مدارس خاص قرآنی و دارالقرآنها استعدادهای آنها شکوفا شود.
قرار است ایجاد مهارتهای فرهنگی، هنری و علمی، مهارت خدماتی، اقتصادی و اشتغالزایی، برگزاری مسابقات ورزشی و بهداشتی و برگزاری کارگاههایي با موضوع سلامت از دیگر اهداف و برنامههای غنیسازی اوقات فراغت دانشآموزان باشد.
مسئولان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نهاوند هم قرار است به عنوان متولي اصلي فرهنگ در شهرستان، امسال در بحث غنيسازي اوقات فراغت متناسب با تمام ردههاي سني برنامهها و فعاليتهاي هنري، قرآني، ورزشي و فرهنگي با توجه به تمركز و تجمع امكانات و نوع آن در مركز شهرستان نهاوند اعم از شهرها و روستاها در نظر گرفتهاند.
شهرداری و شورای شهر نیز در این میان نقش بسزایی دارند. مثلاً شهرداری با ساماندهی، گسترش و تجهیز پارکها و اماکن فرهنگی تفریحی در شهر زمینه فعالیت سایر متولیان اصلی را فراهم میسازد.
در همین راستا نظارت بر چگونگی اجرای این برنامهها توسط دستگاههای متولی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به طوری که نظارت بر برگزاری و اجرای این برنامهها بر کیفیسازی آنها تأثیر مثبتی خواهد داشت.
فرماندار نهاوند معتقد است که بحث کیفیسازی برنامههای اوقات فراغت برای گروههای مختلف سنی باید در کنار کمیت و تنوع آنها مد نظر باشد. آموزش و الگوسازی برای زندگی و آینده نوجوانان و جوانان و انتخاب مسیر درست برای روشهای بهتر زیستن و تصمیمگیری درست در زندگی باید در دستور کار قرار گیرد تا از طریق اجرای این برنامهها هدف متولیان برگزاری کلاسها محقق شود.
■ اهمیت برنامهریزی مسئولان برای اوقات فراغت دانشآموزان
امامعلي عبدالملکی میگوید: مسئولان برای غنیسازی اوقات فراغت دانشآموزان باید با برنامهریزی مطلوبی وارد کار شوند. به اعتقاد عبدالملکی، فرهنگ از مقولههایی است که اثرگذاری و گستره مخاطبان آن از پیچیدگی زیادی برخوردار است و تمامی پدیدههای اجتماعی از آن تأثیر میپذیرند و اینکه ریشه بسیاری از معضلات جامعه نیز در زمینه فرهنگ است؛ از این رو، در بین پدیدههای مختلف جامعه حتی مسأله امنیت پیش از آنکه مقولهای پلیسی باشد پدیدهای اجتماعی است و مسائل اجتماعی نیز دارای راه حل فرهنگی هستند.
وی اوقات فراغت را از فرصتهای پیش رو برای دستگاههای فرهنگی به ویژه آموزشوپرورش عنوان کرد که استفاده بهینه و درست از آن میتواند به دورانی اثرگذار در زندگی حال و حتی آینده کودکان و نوجوانان مبدل شود و آثار فرهنگی پرباری را نصیب جامعه كند.
بر همین اساس لازم است دستگاههای مختلف دولتی، تمامی امکانات ورزشی و رفاهی خود را برای غنیسازی اوقات فراغت دانشآموزان شهرستان در تابستان به کار گیرند.
عبدالملکی میگوید: برای استفاده بهینه از اوقات فراغت دانشآموزان در فصل تابستان لازم است که فعالیتهای فرهنگی، هنری و ورزشی با شکلی مناسبتر و استفاده از امکانات برنامهریزی و اجرا شود.
نگاه به برنامه تابستاني از جنس فرهنگ
همدانپيام: فصل تابستان است و مركز استان همدان قابليتهاي بسياري دارد كه انتظار ميرود تغييرات بهتري را شاهد باشيم؛ چراكه اين شهر را همپاي 8 شهرستان ديگر نخواهيم ديد؛ بلكه بايد الگويي براي ساير شهرستانها باشد.
همدان مستعد کارهای بزرگ فرهنگی برای اوقات فراغت، ماه رمضان و... در تابستان است که هم همت مسئولان و هم تخصیص اعتبارات کافی را میطلبد؛ هرچند نباید نبود اعتبارات بهانهای برای كاستي در انجام فعالیتهای فرهنگی هنری باشد.
همچنين با توجه به تأکید بر کیفیتسازی در برنامهها كه تا حدودي در حال انجام است، به نظر ميرسد براساس خواسته جوانان بايد سرعت بيشتري بگيرد.
ايجاد شور، نشاط و شادي براي از بين رفتن بسياري از مشكلات را بايد در بین خانوادهها و جوانان گسترش داد و اعتقاد بر اين است كه باید نذورات خود را از سمت نذورات مادی به سمت نذورات فرهنگی پیش برد تا شاهد فرهنگسازی مناسب باشیم.
به اذعان مسئولان امر، در سال 93 نسبت به سال گذشته دستگاهها در حوزه اوقات فراغت فعالتر شدهاند و امسال شاهد افزایش کلاسها و گسترده کردن اطلاعرسانی از برنامههای اوقات فراغت هستیم و این یک نقطه قوت است البته باید این فعالیتها بيش از اينها گسترش پیدا کنند.
برنامههاي تابستاني از جنس فرهنگ را بايد با نگاهي ديگر بررسي كرد؛ بهويژه امسال كه به فرمايش مقام معظم رهبري به نام اقتصاد و فرهنگ نام گرفته است، اهميت موضوع را دوچندان ميكند و اهتمام خاصی را از سوي مسئولان امر به مقوله فرهنگ ميطلبد.
توسعه و به روزرساني امكانات و توسعه مراكز علمي، فرهنگي، هنري و ورزشي براي غنيسازي اوقات فراغت امري قطعي و مبرهن به نظر ميرسد؛ لذا در اين راستا مسئولان امر براساس سالهاي گذشته به برگزاري كلاسهاي تابستاني پس از امتحانات خرداد تا اوايل مهرماه در مقاطع مختلف سني اقدام ميكنند.
در اين برنامهها، توجه بيشتر به امور اخلاقي و رفتاري افراد با اهداف فرهنگي، تربيتي و آموزشي، انجام كارهاي گروهي و تقويت روحيه مسئوليتپذيري، برگزاري فعاليتهاي ورزشي و تفريحي براي تأمين نشاط و تخليه شور جواني مطرح است.
امسال نيز مانند سالهای گذشته و همزمان با ماه مبارک رمضان برنامههای متنوع فرهنگی و قرآنی نيز در شهرستان در نظر گرفته شده است. با توجه به اينكه حمایتهاي مادي براي پیشگام بودن برنامههای فرهنگی در شهر تاريخ و تمدن ايران امري ضرورري است، ميتوان با الگو بودن و برگزاري برنامههای عالی فرهنگی، قطب واقعي فرهنگی در کشور هم باشيم.
درباره رویکرد برنامهها ميتوان برنامههای شادیبخش را آغاز كرده و همه نيز با همين رویکرد برنامهسازی کنند؛ درحالی که در ایام تابستان و ماه مبارک رمضان قرار داريم، برای ارتقاي سطح معرفت دینی گروه هدف و تعمیق بینش دینی آنها نيز بايد از تمامی ظرفیتها استفاده شود.
فعالیتهای فرهنگی و هنری اوقات فراغت شهرستان همدان برنامههای آموزشی و سرگرمی زیادی را با هدف پرورش شخصیت افراد، شور و نشاط اجتماعی و پرکردن اوقات فراغت آنها برای فصل تابستان در نظر دارد البته برنامههای اوقات فراغت باید طوری برنامهریزی شود که در آن کلاسها با هدف آسایش و پرکردن اوقات فراغت برگزار شود.
یکی از موضوعات مهم در فصل تابستان، بحث غنیسازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در زمينه فرهنگ است که اگر این کار به نحو مطلوب انجام شود، بسیاری از مشکلات و ناهنجاریها به وجود نخواهد آمد.
در فصل تابستان امسال، مناسبتهاي مختلفي است كه بر لزوم کيفيسازي برنامههاي اوقات فراغت هم تأكيد ميشود البته با برنامهريزيهاي قبلي ميتوان با كيفيت بيشتري برنامههاي اوقات فراغت را اجرايي كرد.
فرمانداري همدان در اينباره یک گزارش کلی از برنامههایی که قرار است دستگاههای متولی شهرستان در فصل تابستان اجرا کنند، ارائه داده است كه بيشتر برنامهها براساس برنامههاي كاربردي، كارشناسي شدهاند تا با اجراي آن نياز مخاطبان را برطرف كنند.
طرح غنیسازی اوقات فراغت کانونهای مساجد در اين شهرستان نيز اجرا میشود كه فعالیتهای تابستانی از جمله کلاسهای قرآنی (روخوانی، روانخوانی، ترتیل، حفظ و...)، کلاسهای تقویتی و آموزشی ویژه دانشآموزان، کلاسهای هنری معرق، خطاطی و نقاشی و ورزشی... از جمله فعالیتهایی است که در این طرح انجام میشود. در حوزه خواهران نیز علاوه بر کلاسهای فوق، کلاسهای قالیبافی، گلدوزی، خیاطی، سرمهدوزی و... هم برگزار میشود.
فاضل عبادی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تحقق شعار سال را در گرو ایجاد تعامل سازنده و همافزایی بین دستگاههای فرهنگی استان ميداند و اينكه محور برنامههاي امسال اين حوزه با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری براساس فرهنگ برنامهريزي شده است.
معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری همدان هم به برگزاري کارگاههای آموزش علمي و تخصصي شهروندی و مهارتهای ارتباطی، كلاسهاي مذهبي، فني، هنري و... خواهند ميپردازد كه معنویسازی بوستانهای سطح شهر، برگزاری نماز جماعت در بوستانها و همچنین برگزاری مراسمهاي مذهبی در این بوستانها نیز در دستور کارش است. البته از شهرداري نيز به عنوان يك ارگان تأثيرگذار انتظار ميرود كه در اين زمينه حضوري فعالتر داشته باشد و به کمک زیرساختهای فرهنگی هنری بیاید.
همچنين سپاه ناحیه با محوريت بسيج، برنامههای فرهنگی ورزشی در اوقات فراغت دارد و تابستان با نشاطی را برای غنیسازی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان برنامهریزی کرده است.
آموزشوپرورش نيز با برپايي پايگاههايي در كانونهاي فرهنگي و مدارس سعي بر جذب دانشآموزان براي برپايي كلاسهاي آموزشي، علمي، فرهنگي و هنري و حتي جبراني دروس دارد تا از فرصت تعطيلات به نحو بهينهاي استفاده شود.
البته حوزههاي ديگر چون امور جوانان و ورزش، كميته امداد و... نيز همچون ساير ارگانها برنامههاي متنوعي را براي گروه هدف خود در نظر گرفتهاند.
در اين ميان به گفته كارشناسان بايد گفت كه نياز جوانان بايد در برنامههاي فرهنگي ديده شود همچنين به روز كردن امكانات، به وجود آوردن تازگي و جذابيت در برنامهها و ايجاد تعادل در برگزاري برنامهها در شهرها و روستاها نيز از ديگر مواردي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
اميد است مسئولان امر با نگاهي فراتر از حال حاضر نسبت به دغدغههاي رهبري در حوزه جوانان بهويژه فرهنگ همت كنند تا شاهد رسيدن به هدف مورد نظر؛ يعني همان فرهنگ غني ايراني و اسلامي باشيم. انشاءا...
فرماندار فامنین از اجرای برنامههای فرهنگی در تابستان میگوید:
تمامقد ايستادهايم
همدانپيام: شهرستان فامنین از جمله شهرستانهای کمبرخوردار استان همدان است و از آنجايي كه اين شهرستان محروم نوپاست؛ توجه ویژه مسئولان استان نيز، به اين خواسته مردم پرتلاش و كمتوقع فامنيني است.
از آنجايي كه نبود زیرساختهای فرهنگی در شهرستان موجب شده است تا مردم بهویژه قشر جوان و نوجوان از فعالیت و برنامهها كمتر استقبال كنند؛ علاوه بر مسئولان و مردم، بخش خصوصی هم براي کمک به تقویت زیرساختهای فرهنگی و هنری شهرستانها بايد پاي كار بيايند. البته در شرایط فعلی كشور، باید از زیرساختهای موجود استفاده کنیم تا وضعیت اقتصادی کشور بهبود یابد.
در وضعيت موجود بايد توسعه نرمافزاری را به جای توسعه مکانی و ساختوسازهای فرهنگی و هنری در دستور کار قرار دهيم كه در اين زمينه همافزایی فعاليتهاي مسئولان امر در برگزاری مطلوب برنامههای فرهنگی و هنری مؤثر است.
تقویت کانونهای فرهنگی و هنری و مؤسسات قرآنی در كنار ايجاد يك مجتمع فرهنگی و هنری در شهرستان و توجه ويژه استان نسبت به اختصاص اعتبارات بيشتر در حوزههاي مختلف بهويژه فرهنگ هم امري ضروري به نظر ميرسد تا فامنين نيز مانند ساير شهرستانها به توسعه نزديكتر شود.
با توجه به تأكيدات مقام معظم رهبري، وظیفه همه ماست که در حوزه فرهنگ با جدیت کار کنیم و سعی كنيم این فضا را به روشني مطلق برسانيم تا شاهد خروجي با كيفيت از برنامههاي تدوين شده باشيم.
فرماندار فامنين در اينباره ميگويد: با توجه به اينكه اجراي برنامههاي فرهنگي در سطح شهرستان به صورت خودجوش انجام ميشود؛ استفاده از توانمنديهاي بالقوه و بالفعل براي پر رنگتر كردن اين برنامهها، هم اعتبارات دستگاههاي اجرايي فرهنگي را افزايش داده است و هم نشستهاي هماهنگي متعددي با قشرهاي مختلف برگزار كردهايم.
به گفته سيد رسول حسيني، به طور قطع در سالي كه بنا به فرمايشات رهبري، به نام اقتصاد و فرهنگ مزين شده است؛ تعامل و ارتباط خوب مردم و مسئولان و برنامههاي فرهنگي بهويژه در ايام تابستان، به نحو مطلوب برگزار خواهد شد.
روند اجرايي غنيسازي اوقات فراغت همه دستگاههاي مرتبط از جمله فرهنگ و ارشاد اسلامي، سپاه، آموزشوپرورش، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، كميته امداد، بهزيستي، تبليغات اسلامي و... با تدوين برنامههاي خودشان در حال اجراي آنها هستند.
وي بر جديت و دقت در رابطه با هماهنگي بين دستگاهها و نبود موازيكاري در كارها تأكيد دارد و اينكه آنچه در توان داريم، در اين مسأله به كار گرفتهايم. دستگاههاي اجرايي از مساجد، حسينيهها و تكايا، ساختمانهاي اداري و... با بهرهگيري از تمام ظرفيتهاي موجود نهايت استفاده را براي اين مهم به كار گرفتهاند.
البته با توجه به اهميت تازگي در برنامهها براي جذب جوانان و نوجوانان سعي كردهايم تا آنچه گروه هدف ما به آن تمايل دارند، در نظر بگيريم. به طور مثال برگزاري مسابقات ورزشي، فرهنگي و علمي مورد علاقه آنها را برنامهريزي كردهايم.
حسيني، بر بحث كيفيت تأكيد دارد و اضافه ميكند: با توجه به بررسي سوابق گذشته، امسال بهگونهاي برنامهريزي شده است كه برنامههاي جديد هم با كيفيت بهتر و با عناوين تازه اجرا شود؛ به طور مثال برگزاري مسابقات ورزشي نقاط روستايي و شهري.
وي همچنين از بهرهگيري استادان و نخبگان بومي شهرستان براي آموزش فامنينيها خبر ميدهد و در ادامه به توضيح بخشي از برنامههاي فرهنگي تدوين شده برخي دستگاههاي متولي پرداخت.
وي در پايان ميافزايد: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان يكي از متوليان اصلي فرهنگ به اجراي برنامههاي قرآني، فرهنگي، ورزشي و... ميپردازد و در حال حاضر تعداد 23 کانون فرهنگی و هنری با برنامهریزی مدون و منسجم در شهرستان فعال هستند. ساير ادارات چون كميتهامداد، آموزشوپرورش، تبليغات اسلامي، بهزيستي، بنياد شهيد، و ورزش و جوانان نيز با برنامهريزي برنامههاي فرهنگي، مذهبي و ورزشي تابستان امسال را براي غنيسازي اوقات فراغت جوانان در نظر گرفتهاند.
فرماندار رزن: کیفیسازی در اوقات فراغت مدنظر است
همدانپیام: فصل تابستان که فرا میرسد غنیسازی اوقات فراغت اهمیت زیادی مییابد؛ به طوری که ادارات، مؤسسات و ارگانهای مختلف در همین زمینه برای دانشآموزان و دانشجویان برنامهریزی میکنند و با شناسایی استعدادهای آنان با ایجاد زمینه و شرایط مساعدی خلاقیت و استعدادهای نوجوانان و جوانان را شکوفا میکنند؛ زیرا بهره بردن مطلوب از این فرصت، تأثیر مثبتی در زندگی حال و آینده فرد دارد.
در همین ارتباط فرماندار رزن به ارائه گزارشی از برنامههایی که قرار است دستگاههای متولی این شهرستان در فصل تابستان اجرا کنند، پرداخت.
به گفته فتحعلی حسینی، از ماههای گذشته اجرای برنامههای کاربردی و کارشناسی شدهای برای نوجوانان و جوانان این شهرستان در حوزههای مختلف برنامهریزی شده است، همچنین قرار است از نحوه اجرای این مصوبات به منظور بررسی عملکردهای نهادهای متولی بازدید و چنانچه موانع و مشکلاتی وجود داشته باشد برای حل و رفع آنها تلاش کنیم.
فرماندار رزن گفت: این برنامهها در 3 رویکرد و راهبرد مشخص مصوب شده است، از جمله تجزیه و تحلیل وضع موجود و شناسایی نیازها، تعیین راهکار سپس برنامهریزی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت در دستور کار است.
قرار است تابستان امسال ادارات ورزشوجوانان، فرهنگ و ارشاد، کمیته امداد امام خمینی، آموزشوپرورش، بهزیستی و دانشگاه پیامنور و جمعیت هلالاحمر برای نوجوانان و جوانان رزنی برنامههای نشاطآور و همراه با دانش و تجربهاندوزی برگزار کنند.
برنامههای آموزشی خطاطی، نقاشی، تقویتی زبان، شبهای شعر، برنامههایی برای هنرمندان، برنامههای ورزشی در رشتههای مختلف، استعدادیابی جوانان و گروههای شرکتکننده در حوزههای ورزشی، اردوهای جهادی و فرهنگی دانشجویان، مشارکت تیمهای ورزشی دانشگاه پیامنور، برگزاری کلاسهایی برای آموزش مهارت زندگی، پیشگیری و مقابله و اقدام در مدیریت بحران و چگونگی رفتار قبل، زمان و بعد از بحران و... از جمله برنامههایی است که قرار است در حوزههای مختلف متولیان آن در شهرستان برای متقاضیان اعم از شهری و روستایی اجرایی کنند.
اختصاص یک میلیارد و 631 میلیون برای فرهنگ اسدآباد
زهرا زارعي
همدانپيام: از محل اعتبارات استانی و ماده 180 تعداد 22 پروژه تکمیل و به بهرهبرداری میرسند. اختصاص یک میلیارد و 631 میلیون تومان به فرهنگ و هنر نشان از توجه مسئولان شهرستان به بخش فرهنگ است که همیشه مظلوم واقع میشد و سهم بسیار ناچیزی از اعتبارات شهرستان به این مقوله مهم تخصیص مییافت. بهقطع با تکمیل و تجهیز طرحهای فرهنگی فوق، بخشی از کمبودها جبران خواهد شد.
اجرای 50 برنامه شاخص فرهنگی
اداره فرهنگ و اشاد اسلامی اسدآباد، با پیشبینی 50 برنامه شاخص فرهنگی، سهم بسزایی در تحقق شعار امسال خواهد داشت. برپایی نمایشگاههای کتاب، نمایشگاه هنرهای تجسمی و عکس، جشنواره تئاتر کودکونوجوان، همایش شعر فجر، کنگره سید جمالالدین اسدآبادی و بسیاری برنامههای دیگر
وجود 48 کانون فرهنگی هنری در سطح مساجد و هشت انجمن ادبی و هنری و عضویت 800 نفر در این انجمنها ظرفیت بسیار خوبی است که میتواند به غنای فرهنگی برنامههای شهرستان اسدآباد بیفزاید.
شهرداری حامی برنامههای فرهنگی
شهرداری و شورای اسلامی پای ثابت برنامههای فرهنگی شهرستان است. بسیاری از فعالیتها و برنامهها بدون حمایت و پشتیبانی شهرداری قابل اجرا نیست. به طور نمونه میتوان به اجرای برنامههای مذهبی شامل جشنهای عید مبعث و نیمه شعبان، ولادت و شهادت ائمه معصومین(ع)، تبلیغات محیطی و آذینبندی شهر در مراسمات مختلف که تاکنون 20 میلیون تومان در این خصوص هزینه شده است؛ اشاره كرد. اهدای شاخه گل به مدارس، حمایت از هیأتهای ورزشی و تشویق جوانان و نوجوانان به ورزش، کمک به مساجد و هیأتهای مذهبی شهرستان، هوشمندسازی مدارس و کمک به انجمنهای ادبی مانند انجمن خوشنویسان و همچنین اختصاص نیم درصد بودجه عمرانی شهرداری به کتابخانههای عمومی شهرستان از ديگر فعالیتهای فرهنگی شهرداری است که در سال گذشته 30 میلیون تومان و از ابتدای سال نيز در حدود 8 میلیون تومان در این خصوص پرداخت شده است.
برنامههای فرهنگی پیشبینی شده
سازمان تبلیغات اسلامی و سپاه ناحیه و آموزشوپرورش اسدآباد نیز از ابتدای سال با اجرای 26 برنامه فرهنگی مانند برگزاری مراسم اعتکاف با 950 معتکف، برگزاری 3 یادواره شهدا، برگزاری دعای ندبه در مزار شهدای گمنام، گفتمانهای دینی با موضوع سبک زندگی فاطمی، 272 مورد سرکشی از خانواده شهدا، اعزام 700 نفر از جوانان به مرقد امام راحل(ره)، تشکیل 250 حلقه تربیتی بصیرتی در پایگاههای بسیج، محافل انس با قرآن و نماز وحدت، درس اخلاق و... در پیشبرد اهداف طراحی شده نقش داشتند و تا پایان سال نیز برنامههایی همچون همایش هیأتهای مذهبی در آستانه ماه محرم و صفر، گفتمانهای دینی با موضوع فرهنگ و عفاف، اعزام مُبلغ و مُبلغه به مساجد شهر و روستا، برگزاری 23 یادواره شهدا و کنگره 403 شهید شهرستان، کنگره ملی سید جمالالدین اسدآبادی برای ارتقاي سطح فرهنگ و معنویت مردم شهرستان تلاش خواهند كرد.
فرصتي براي رشد و تعالي فضيلت نيكوكاري
همدانپيام: ماه رمضان ماه ضيافت و ماه ميهماني خدا ناميده شده است، اين ماه فرصتي متعالي براي زدودن رذايل نفساني و جايگزيني خصايل انساني است، رمضان فرصتي براي نيايش و خودسازي و زماني براي دوري جستن از آفات نفس است.
از جمله فضايلي كه موجب رشد و تعالي نفس انسان ميشود و زمينهساز بروز ديگر فضايل اخلاقي و صفتهاي پسنديده انساني ميباشد احسان و نيكوكاري است. احسان از ريشه حسن و در لغت به معناي خوبي، نيكي، نيكوكاري و بخشش است، بدين ترتيب مفهوم آن گستره وسيعي را در برميگيرد، نيكي ريشه در سرشت و فطرت الهي آدمي دارد و نيكوكاري ماندني و غنيمتي پايدار است. نيكي به ديگران اصل و محور همه خوبيهاست و دژي است استوار و زكات نعمتهاست، بالاترين كار و سودآورترين سرمايه كه ضرر در آن راه ندارد لبيك گفتن به نيروي ذاتي و دروني است، زيرا تمايل به خوبي و انجام دادن كارهاي نيك از جمله ويژگيهايي است كه خداوند حكيم در نهاد انسان قرار داده است.
نيكي كردن پاسخ گفتن به نداي خداست، خداوندي كه هيچ عملي را بيجواب نميگذارد، احسان مانند نيروي مغناطيسي است كه جاذبه قوي آن، سرسختترين انسانها را به سمت خود ميكشاند. نيكي به واسطه نيروي خارقالعادهاش، نور صفا و صميميت را بر قلبهاي تيره و تار ميتاباند، دلهاي سخت و سنگي در آسياب مهر، مودت و نيكوكاري ميشوند و احسان، پيوند دوستي و رفاقت را مستحكم ميسازد و علايق و وابستگيهاي عاطفي را پررنگتر ميكند.
احسان در اشكال مختلفي از قبيل انعام، انفاق، صدقه، وقف، اطعام، يتيم نوازي و رسيدگي به فقرا و درماندگان تجلي پيدا ميكند و در نظر شرع و عرف، آنچه در مقابل شر و بدي است نيكي و خير به شمار ميآيد و انجام دهنده آن عمل نيك، نيكوكار خوانده ميشود.
از منظر عقل و دين براي رسيدن به مقامهاي عالي انساني، احسان به نيازمندان بهترين روش است و تمام اديان و مذاهب اين شيوه را در شمار ارزشها و اصول خود گنجاندهاند، اساساً كساني كه از اين ويژگي برخوردار نباشند، نه تنها نميتوانند پايگاه معنوي و درجات عاليه آن را كسب كنند، بلكه جايگاه اجتماعي خود را نيز از دست ميدهند و مطرود انسانهاي محيط اطراف خود ميشوند.
به همين دليل نيكوكاري و احسان در كنار ساير ارزشهاي مهم در آيات وحي مطرح شده است، در سوره نحل آيه ۹۰ آمده است: خداوند به عدل، احسان و بخشش به نزديكان فرمان ميدهد. احسان و نيكوكاري يكي از شاخههاي بروز ايمان است، يعني يكي از اثراتي كه ايمان به خدا دارد اين است كه حس نيكوكاري و دگردوستي در درون انسان شكل ميگيرد و رشد ميكند. نيكوكاري ريشهها و عوامل زيادي ميتواند داشته باشد، يعني بايد زمينههايي فراهم شود تا فرد نيكوكار شود. خداشناسي و معرفت ديني فرد نيكوكار بايد معرفتي محكم و مطمئن باشد، اگر كسي در خداشناسي و يكتاپرستي توانا و پويا حركت كند وارث مهرخدا ميشود.
عقيده به قيامت و عكسالعملها و پژواك رفتار خوب را در ذهن ميسپارد، بنابراين يكي از ريشههاي نيكوكاري اعتقاد به مبدأ و معاد است. دومين عامل هر چند در ارتباط با عامل اول ميباشد، دارا بودن مهرباني است، بعضي انسانها به دليل تربيت خوب مهربان پرورش مييابند و حاضرند مهر خود را به بيرون از دايره زندگي خود نيز ببرند، دگر دوستي آنها قوي است البته اعتقاد به خدا اين دگردوستي را هدايت ميكند تا به هر صورت اين دگردوستي خود را ابراز كنند.
تويسركان كار ميكند؛ اما اعتبار هم ميخواهد
فرماندار میگوید: برنامههاي فرهنگي تويسركان در حد استاندارد نيست
ندا رستمي
همدانپيام: همه ساله با فرارسيدن ايام تعطيلات تابستاني برنامه ريزي هاي گسترده اي براي غنيسازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان انجام مي شود و به همين منظور نهادهاي فرهنگي تمامي داشته هاي خود را به ميدان مي آورند تا براي حجم عظيمي از آينده سازان کشور برنامه ريزي فرهنگي داشته باشند.
اما در اين ميان برنامهريزي در فصل تابستان، براي کيفيتبخشي به اوقات فراغت در مقوله فرهنگ از اهميت صدچنداني برخوردار است كه با هدف تنوعبخشی بر اساس سليقه متنوع جامعه هدف، بايد بيش از پيش عمل كرد تا جوانان سرخورده نشوند.
مسئولان بايد تمام تمرکز خود را در برنامههاي اوقات فراغت جوانان در تابستان به پرورش و تربیت نوجوانان و جوانان اختصاص دهند و از اين فرصت طلايي حداكثر استفاده را در جذب آنان به كار ببندند.
در شهرستان تويسركان نيز با ايجاد فضاي علمي، آموزشي و معنوي در ايام تابستان علاوه بر كشف نيروهاي نخبه و با استعداد در زمينههاي مختلف، گروه هدف را براي حضور بهتر در جامعه آماده ميكنند و سعي بر اين است تا با آنچه كه در دست دارند، نيروهاي انساني خود را با فرهنگ ناب ايراني و اسلامي عجين كنند.
از آنجايي كه مقوله فرهنگ به وسعت همه جامعه بوده است و زندگی جوامع با فرهنگ آن گره خورده است، شهرستان تويسركان نيز داراي ظرفيتهاي خوبي است كه مستعد قدرت و اقدامات فرهنگي زيادي است.
البته همت مسئولان امر وجود دارد؛ اما كمبود اعتبارات هم كار را ميلنگاند؛ هرچند نباید بهانهای برای كمكاري در حوزه فرهنگ باشد.
باید فضای عمومی در شهرستان به گونهای باشد که احساس آرامش و بازدهی مناسب آن را در شهر شاهد باشيم. البته به منظور ارتقای فرهنگ و غنیسازی اوقات فراغت جوانان کانونهای تابستانی با موضوعات مختلف فرهنگي و قرآني و... در تویسرکان تشکیل شده است.
فرماندار تويسركان در اينباره به تأكيدات مقام معظم رهبري در حوزه فرهنگ اشاره ميكند و ميگويد: در راستاي تكامل برنامههاي فرهنگي شهرستان قصد داريم كه برنامههاي جامعتري داشته باشيم؛ چراكه نظر بر اين است كه از استانداردها فاصله داريم.
به گفته سيد مهرداد موسوي، اعتبارات كم بوده است و آنطور كه بايد و شايد كاري انجام نشده است؛ هرچند برنامهها در حد خوب بوده است؛ ولي مطلوب ما نيست. البته با وجود همه كمبودها سعي كرديم كم نگذاريم.
برنامههاي فرهنگي شهرستان تويسركان در چند حوزه ارشاد اسلامي، آموزشوپرورش، تبليغات اسلامي، شهرداري، بسيج و... مطرح است كه به برخي برنامههاي آنها اشاره ميكنيم. وي در ادامه به ارائه برنامههاي كلي فرهنگي در شهرستان اشاره داشت كه هر يك به نحوي گوشهاي از كار را به دست گرفتهاند تا اوقات خوشي را البته هدفمند و تعريف شده براي جوانان، نوجوانان و كودكان تويسركاني رقم بزنند.
تبليغات اسلامي تويسركان به عنوان مجموعهاي فرهنگي و مذهبي برنامههاي خود را همچون گذشته در روستاها و شهرها با محوريت اعزام مُبلغ، اجراي گفتمان ديني، برگزاري كلاسها و مسابقات قرآني، پايگاههاي تابستاني و... دنبال ميكند و هدفش تقويت روحيه معنوي و فرهنگسازي اعتقادات و ارزشهاي اسلامي در جوانان است.
براي كودكاني هم كه ميتوان به راحتي مفاهيم را به آنان انتقال داد؛ برنامههاي فرهنگي، هنري و مذهبي متنوعي چون كلاسهاي هنري و ادبي در نظر گرفته شده است كه در ترويج فرهنگ مطالعه، تحقيق و پژوهش در كودكان مؤثر است.
مسئولان آموزشوپرورش شهرستان نيز با برپايي پايگاههاي قرآني، ورزشي، فرهنگي و هنري به بحث غنيسازي اوقات فراغت دانشآموزان ميپردازند. طرح هجرت از جمله اين برنامههاست كه امسال هم در چندين مدرسه تعريف شده است تا كار گروهي و مسئوليتپذيري را در بين دانشآموزان تقويت كند. از برنامههاي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي تويسركان كه بهمنزله يكي از متوليان اصلي فرهنگي است؛ ميتوان به برپايي گروههاي نمايشي و كلاسهاي فرهنگي و هنري، برگزاري مراسم شبي با قرآن و نمايشگاههاي كتاب و... اشاره كرد.
رسيدگي به ورزش در روستاها از نظر امكانات هم از جمله برنامههاي راهبردي و تقويتي براي اوقات فراغت جوانان است كه در اداره ورزش و جوانان شهرستان تويسركان در نظر گرفته شده است.
مسئولان شهرداري هم در اين زمينه و ايجاد فضاي معنوي و شاد در سطح شهر اقداماتي خواهند داشت؛ البته برنامههاي فرهنگي بايد اولويت اين مجموعه شهري باشد و محكم پاي كار بيايد تا فرهنگ را در ريشه و بافتهاي شهر هم بيابيم. در مجموع، مسئولان همه ارگانها بايد دست به دست هم از اين فرصت و زمان براي نشر فرهنگ و فرهنگسازي بهره بگيرند تا جوانان ما هم آن را به نسل بعد انتقال دهند.
تویسرکان شهرستاني فرهنگدوست است كه تقويت و ارتقاي آن، با توجه به ظرفیتها شهرستان، به برنامهريزي بستگی دارد و جا دارد تا به با برخورداری از قابلیتهای کمنظیر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در اعتبارات فرهنگي ويژه ديده شود؛ چراكه ارتباط كيفيت برنامهها براي خروجي بهتر و در اصل فرهنگسازي مستلزم تزريق اعتبار است. اين شهرستان در بنبست ارتباطي قرار دارد كه توجه و ضرورت برنامههاي فرهنگي، همتي فرهنگوار را ميخواهد تا به آنچه مستحق مردم آن است، برسد.
بررسی کیفیت برگزاری كلاسهاي تابستاني در ملایر
فرصتی برای اشتغال کوتاه مدت
سمانه رضايي
همدانپيام: افزايش سريع جمعيت جوان كشور در سالهاي اخير، علاوه بر توسعه خدمات آموزشي، بهداشتي و ايجاد اشتغال، با فرا رسيدن تعطيلي دانشگاهها و مدارس و نزديك شدن تابستان، مسأله ايجاد سرگرمي و فراهم كردن امكانات مناسب فرهنگيآموزشي را براي غنيسازي اوقات فراغت جوانان به دنبال دارد.
فرصت فراغت از تحصيل گاهي براي حضور در كلاسهاي مختلف ورزشي، آموزشي و... است كه شايد جوانان در طول سال، فرصت حضور در آنها را ندارند و اتفاقاً در سالهاي اخير رواج زيادي دارد و در برخي مواقع نيز با تعدد كلاسها و اصرار خانوادهها براي ثبتنام در آنها و در نهايت با خسته شدن جوانان نيز همراه ميشود و گاهي نيز فرصتي براي اشتغال كوتاهمدت با حضور در كارگاههاي فنيوحرفهاي و آموزشگاههاي هنري است كه در اين ميان علاوه بر گذران وقت در مواقعي نيز با كسب حرفهاي همراه بوده است كه شايد بتواند اندك درآمدزايي نيز داشته باشد.
اما استقبال نوجوانان و جوانان از اوقات فراغت و لحظه شماري آنها براي رسيدن تابستان، وظيفه و مسئوليت سنگين و خطير مسئولان امر را بيشتر ميكند كه بيترديد بايد با برنامهريزيهاي بلندمدت و كارشناسي شده همراه باشد تا علاوه بر جذب جوانان به اين سمت و سو از انحراف آنها به سمت معضلاتي چون اعتياد، درگيري خياباني، درگيري با خانواده و ايجاد تنبلي در آنها دوري كند كه بايد ديد اين برنامهها به چه ميزان توانسته است در جذب جوانان موفق باشد!
در اين ميان برخي كلاسها به صورت رايگان و برخي بهويژه در آموزشگاههاي آزاد با گرفتن شهريههاي زياد برگزار ميشود كه شايد بسياري از علاقهمندان نتوانند در آنها حضور يابند و اين خود سبب ميشود قدرت انتخاب را از نوجوانان و جوانان بگيرد و به زور آنها را به سمت كلاسهايي هدايت كند كه يا به صورت رايگان يا با شهريهاي به مراتب پايينتر برگزار ميشود كه اين مسأله بخصوص در مناطق پايين و حاشيه شهر با وجود استقبال زياد ميتواند در سطح كيفي و كمي كلاسها تأثيرگذار باشد. ضمن اينكه درخصوص كلاسهايي كه در روستاها برگزار ميشود؛ تنوع و كيفيت نيز موضوع مهمي است كه شايد ناديده گرفته ميشود.
به همين منظور علاوه بر سازمانهاي فرهنگي ذيربط چون آموزشوپرورش، دانشگاهها، مؤسسات آموزشي، سازمان ورزشوجوانان، اداره ارشاد و فرهنگ اسلامي و ارگانهايي ديگر نيز چون شهرداريها، فرمانداري و... به اين امر ورود كردهاند تا از ظرفيت خوب آنها در فراهم كردن امكانات و تجهيزات براي جوانان استفاده شود.
در اين خصوص نخستين برنامهاي كه قشر جوان و نوجوان را جذب ميكند؛ كلاسهاي ورزشي است كه هرچند در شهرستان با وجود سالنهاي ورزشي مختلف از لحاظ مكاني با مشكل مواجه نباشيم؛ اما گاه با اجاره سنگين سالنها يا كمبود تجهيزات و امكانات در آنها مواجهايم كه پاسخگوي نياز آنها نيست و در سالهاي اخير نيز با وجود مشكلات اقتصادي اين بحران تشديد شده است و گاه ورزشكاران بايد خود براي تهيه لباس و امكانات اقدام كنند.
علاوه بر اداره تربيتبدني ارگانهاي ديگري چون شهرداري و آموزشوپروش در اين زمينه وارد شدهاند كه ميتوان به ايجاد باشگاهي تحت عنوان باشگاه فرهنگی ورزشی شهرداری اشاره كرد و نيز وجود چند سالن ورزشي كه در حال خدماترسانی به همشهریان ميباشد.
شهردار ملاير در اين خصوص به برگزاري نخستين جشنواره ورزشی محلات در شهريورماه اشاره ميكند كه این امر میتواند در استفاده از پتانسیل جوانان و غنيسازي اوقات فراغت آنها نقش بسزایی داشته باشد و از طریق باشگاه در رشتههای مختلف در حال پیگیری است؛ ضمن اينكه در حال تقويت رشتههای ورزشی محلات نيز هستند تا علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، فرصتي براي پیشرفت در حوزه ورزش را مهيا كند.
رئيس آموزشوپرورش ملاير نيز در اينباره از 5 سالن ورزشی (شهدا، پوریایولی، الهیه، انقلاب و اخترمدنی) برای دانشآموزان ابتدایی و متوسطههای اول و دوم خبر ميدهد كه در رشتههای والیبال، بسکتبال، کشتی، فوتسال، بدمینتون و اسکیت در حال برگزاری است و شهریه آن از 6 تا 12 هزار تومان متغير ميباشد.
حال بايد ديد، آيا با حجم زياد دوستداران ورزش و امكانات موجود علاقهمندان ميتوانند به خواسته خود برسند و در اين ميان ميتوان استعدادهاي شهرستان را شناسايي كرد و آيا مربياني كه با حجم انبوه ورزشكاران در اين ايام مواجه ميشوند؛ ميتوانند بهخوبي و آنگونه كه بايد فعاليت كنند؟
گذشته از ورزش كه بيشتر نوجوانان و جوانان به ويژه پسران به آن گرايش دارند، فعاليتهاي فرهنگي نيز ديگر تفريحات و سرگرميهاي اين روزهاي قشر جوان به شمار ميرود كه علاوه بر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي و آموزشگاههاي آزاد كه البته با افزايش چشمگيري نيز روبهرو است؛ تقريباً همه ارگانها ميتوانند در آن دخيل باشند. در اين زمينه يكي از كمبودهاي شهرستان نداشتن فرهنگسراست كه در سالهاي اخير بارها از سوي شهردار و شوراي شهر قول ايجاد آن داده شده است؛ اما هنوز در خصوص آن اقدامي جدي صورت نگرفته است.
شهردار ملاير، ميگويد: بحث فرهنگي يكي از دغدغههاي شهرداري است كه با توجه به ديد عمراني و فني نسبت به شهرداري، اگر روي مسائل فرهنگي كار شود، ميتواند بسيار كمككننده و در پيشبرد اهداف در حوزههاي ديگر مؤثر باشد.
عليرضا رضايي، علاوه بر اينكه از گسترش امور فرهنگي خبر ميدهد، يكي از مكانهايي را كه ميتواند نقش مهمي در انجام كارهاي فرهنگي داشته باشد؛ فرهنگسرا ميداند كه در جذب جوانان به سمت فعاليتهاي فرهنگي بسيار تأثيرگذار است و متأسفانه در ملاير وجود ندارد.
وي ادامه ميدهد: درصدد ايجاد فرهنگسرا هستيم و جانمايي آن در حال بحث است؛ چراكه در همان فرهنگسراها ميتوانيم بسياري از امور و كارها را پيگيري كنيم و بسياري از آموزشهاي لازم به شهروندان داده شود. اين درحالي است كه درصدد اختصاص يكي از مكانهاي موجود به اين فضا هستيم؛ در صورتي كه در حال حاضر از فضاي پاركها و تمام فضاهاي عمومي نيز استفاده ميشود.
اما با نبود فرهنگسرا، وجود 10 انجمن شامل پنج انجمن ادبي و نويسندگان، موسيقي، خوشنويسان، نمايش، سينماي جوان و هنرهاي تجسمي در شهر و روستاها، از جمله اقدامات در اين زمينه است كه فعال بودهاند و پاسخگوي علاقهمندان به هنر ميباشد. ضمن اينكه دو آموزشگاه آزاد موسيقي، چهار آموزشگاه نقاشي و طراحي، پنج مؤسسه فرهنگي، هشت مؤسسه قرآني و 56 باب كانون فرهنگي و هنري نيز ديگر مراكز موجود در شهر هستند كه در حوزه فرهنگي و هنري فعاليت ميكنند كه البته درخصوص شهريههاي آنها نيز در برخي آموزشگاهها ميتوان به هزينه زياد آن اشاره كرد كه شايد بيشتر خانوادهها توان پرداخت آن را ندارند.
ارگاني كه بيش از همه مسئول برنامههاي فرهنگي و هنري شهرستان است؛ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي است كه رئيس آن از برگزاري برنامههايي چون جشنوارهها، گردهماييها، كلاسهاي آموزشي و نمايشگاهها خبر ميدهد كه تلاش ميشود در آنها كيفيتسنجي، نيازسنجي و تازگي در نظر گرفته و از كارشناسان و مدرسان متخصص در هر زمينه استفاده شود.
محمود مصباح، ميافزايد: برنامهها براي همه ردههاي سني در نظر گرفته ميشود و محدوديت ندارد به عنوان مثال در بحث نمايش ميتوان به نمايش صحنهاي، خياباني و كودك اشاره كرد. ضمن اينكه برگزاري نمايشگاه كتاب با تخفيف 50 تا 60 درصدي و برگزاري نمايشگاههاي هنرهاي تجسمي، نقاشي طراحي، خوشنويسي، عكس، گرافيك و... به صورت مستمر از ديگر اقدامات براي جذب جوانان در اوقات فراغت است.
وي از برگزاري 17 كلاس در رشتههاي نقاشي، موسيقي، آموزش قرآن، بازيگري و نمايش، گرافيك و صفحات وب خوشنويسي، و شعرخواني توسط اداره ارشاد خبر ميدهد و اظهار ميدارد: خوشبختانه در زمينه هنر مانند خوشنويسي، طراحي، نمايش، موسيقي، و... هنرمندان خوبي پرورش دادهايم كه خود استادان اين حوزه شدهاند.
رئيس آموزشوپرورش ملاير نيز درخصوص اقدامات فرهنگي اوقات فراغت جوانان، به وجود پایگاههای کانون شهید مدرس(پسرانه) و امامخمینی(ره) اشاره ميكند که کلاسهای زبان انگلیسی، رباتیک، نقاشی، هنرهای نمایشی، قرآن، کامپیوتر، ووشو، تکواندو، ژیمناستیک، ایروبیک و رشتههای خاص دختران شامل نقاشی، طراحی، سفرهآرایی، سفال، آشپزی، قرآن و زبان خارجه ویژه دختران در آنها برگزار میشود كه ظرفیت 600 نفر در روز را دارد. ضمن اينكه برخی از این کلاسها مانند رشتههای خاص دختران براي نخستين بار برگزار ميشود.
حجتا... چهاردولي، بيان ميكند: کیفیسازی در دو بخش تعریف میشود؛ یکی آمادهسازی تجهیزات که تلاش شده کانونها و پژوهشسراها ویژه دیده شوند و به امكانات روز مجهز شوند و دیگري بحث مدرسان است که سعي شده از مدرسان متخصص و توانا استفاده شود.
وي همچنين به پژوهشسرای دانشآموزی اشاره ميكند که بهروز میشود و در آن کلاسهای کامپیوتر، زبان، شیمی، نجوم و رباتیک با کارگاهای خاص این رشتهها برگزار ميشود و از اضافه شدن اردوگاه فجر به ظرفیت امسال خبر ميدهد که در آن کارگاههای آموزش امداد و نجات و مهارتهای زندگی با ظرفیت 200 نفر پیشبینی شده است.
چهاردولي، به وجود مدارس قرآنی سیفیه 1 و 2، مائده، کوثر و فخریه نيز اشاره ميكند كه با هماهنگی و مساعدت اوقاف برگزار ميشود و ميگويد: تاكنون استقبال از طرحها و برنامهها خوب بوده است و پیشبینی استقبال حدود 18 هزار نفر از كلاسها ميشود.
رئيس آموزشوپرورش ملاير، يادآور ميشود: این مراکز خودگردان است و اعتبار فرهنگی برای آموزشوپرورش در نظر گرفته نشده است؛ اما تلاش کردهایم که کمترین هزینه را برای دانشآموزان داشته باشد.
بسيج نيز برنامههايي در حوزه قرآني، تقويت و برگزاري نمازهاي جماعت در مساجد، با مخاطب گروههاي سني نوجوان و جوانان و برنامههايي با محوريت مقابله با آسيبهاي ماهواره و غنيسازي اوقات فراغت جوانان و آگاهيرساني دارد.
با رسيدن ماه رمضان ارگانهايي چون شهرداري براي فعاليتهاي فرهنگي از تهيه کتابچهاي از ادعیههای ماه مبارک از طرف شهرداری و شورای شهر و توزيع آن در نماز جمعه، دعای ندبه، مساجد و ادارات در بین شهروندان خبر ميدهد و اداره ارشاد نيز از 54 برنامه شامل طرح ختم قرآن، مراسم افطاري، مولوديخواني، آموزش و حفظ قرآن براي خردسالان، ترتيلخواني، محفل انس با قرآن، نمايشگاههاي هنري و كتاب و برگزاري انجمنهاي ادبي در شهرستان خبر ميدهد.
كلاسهاي اوقات فراغت از ابتداي تيرماه تا اواسط يا پايان شهريورماه ادامه دارند و بايد در پايان تابستان ديد به چه ميزان اين كلاسها توانستهاند علاوه بر سرگرم كردن قشر جوان و نوجوان در كمك به آموزش موفق باشند و از لحاظ كيفي كارنامه قابل قبولي ارائه دهند.
گلی از بوستان رمضان برچینیم
همدانپيام: این روزها همزمان با ماه مبارک رمضان مساجد ضیافتی از همدلی، صمیمیت، یکی بودن و همرنگی را به نمایش میگذارند و آیینهای مذهبی پررنگتر و با شور و حرارت بیشتر از ماههای قبل در این مکانها تجلی مییابند.
روزهای ماه رمضان همه معنویت است؛ لحظات نابی برای نیایش و مناجات با خدا و دوری از هر پلیدی و گناه؛ اگر در نیمههای شب تک چراغی، پرتو نور را برای روشنایی در هر خانه میگستراند، چلچراغی از معنویات در درون دلها روشن میشود.
ماه رمضان تسویه حسابی با خود و فرصتی برای بازخوانی اعمال است؛ خانه تکانی دل و زدودن بدیهاست و مسجد همان جایی است که خوان معنویت گسترده شده است تا هرکس در این ماه مبارک هر آنچه میخواهد، بردارد و برای یکسال خویش، اندوخته کند.
مساجد همان جایی است که کلید بهشت را در اختیار اهلش میگذارد تا هرکس میخواهد، مسیر بهشت را با گشودن این درها بپيمايد.
ماه رمضان، ماه نزول قرآن و مساجد مهد گسترش دین اسلام و مسلمانان جایی است که صدای گلبانگ نماز (اذان) مؤمنان را دستهدسته به سوی خود میخواند.
مؤمنانی که در تمام فصول سال کار و تلاش کردند و شاید غبار قصور و کوتاهی به جان و جسمشان نشسته؛ اکنون با گشوده شدن درهای توبه، راهی برای رهایی نفس از غل و زنجیر گناه یافتهاند.
ده روز از ماه رمضان میگذرد؛ صدای اذان که از گلدستههای مسجد به گوش میرسد، مسجد مملو از جمعیت میشود و اگر زود نرسی، جایی برای اقامه نماز پیدا نمیشود.
گرسنگی، تشنگی با گرمای طاقت فرسا، امان هرکسی را میبرد، اما برای این جمعیت مشتاق که عبودیت خود را در طبق اخلاص گذاشتهاند؛ اینها مانعی برای آمدن به مسجد نیست.
وارد مسجد که میشوی، گشادهرویی و استقبال جمع از حضورت حسی از آشنایی قبلی در انسان بر میانگیزد.
همه چیز بوی صمیمیت و سادگی میدهد؛ به دور از ریا، احساس میکنی سالها با این جمع بودهای و با آنها زندگی کردهای؛ رفتارهای بدون پیرایه و بیآلایش.
نماز که تمام میشود، همه با فشردن دستهای همدیگر میگویند قبول باشد؛ کلماتی ساده اما با معنای ژرف که حسی زیبا و وصف نشدنی از آرامش قلبی و اطمینان از رضایت حضرت احدیت القا میکند.
با تمام شدن اقامه نماز، خواندن دعا و قرآن بار دیگر توسط روزهداران از سر گرفته میشود. هرکه بخواهد با جمع و هر که نخواهد تنهایی به مناجات پروردگار میپردازد و آن کس هم که باید در مسئولیت کاری قرار بگیرد تا با خدمتی ديگر از جنس کار، برای مردم راهگشا باشد مسجد را ترک میگوید، که البته این خود عبادتی ديگر در نزد خداوند است.
شب هنگام دگربار درِ خوان الهی باز میشود و خداجویان از اطراف و اکناف خود را به نزدیکترین مسجد محل زندگی میرسانند و نماز جماعت را به جا میآورند.
نوجوانی که برای اقامه نماز مغرب و عشاء در مسجد حضور یافته، چهرهاش سرشار از انرژی است و با همان شادابی که مختص سن و سالش است، میگوید: دوست داشتم همه ماهها، ماه رمضان باشد؛ زيرا همانطور که در هنگام ماه رمضان، خوردن خود را نظارت و کنترل میکنیم؛ اعمالمان را نیز کنترل و از گناه دوری میکنیم.
وی که به گفته خودش از کودکی به همراه مادرش هر روز در مساجد حضور یافته است، میافزاید: در این ماه، توبه دلهای خطاکار و گرسنگی بندگان، رحمت الهی را جلب و خداوند دعاهایمان را مستجاب میکند.
ناصری از جوانانی است که در این گفتوگو شرکت میکند. او مسجد را مأمنی برای آرامش گرفتن عنوان میکند و میگوید: حضور و روحیه جمعی در مسجد، وقتی همه روزه هستند و همه موظف به انجام کارهای خیر و عبادات هستند، روحیات انسانها را از فردگرایی و توجه به خود به سمت جمعگرایی میبرد.
وی اضافه میکند: در اینجا همه میخواهند هر چه بیشتر میتوانند، از معنویات بهرهمند شوند و در نیکی کردن به دیگران از هم سبقت بگیرند.
وی تفاوت بین روزهای ماه رمضان با روزهای عادی در مساجد را خلوص بیشتر و وقت گذاشتن برای کسب معنویات میداند و ادامه میدهد: مردم وقتی گرسنه و تشنه برای نماز خواندن و انجام دیگر واجبات و مستحبات دینی به مساجد پا میگذارند، تمام هدفشان برداشتن گامی براي کارهای خیر است و از هر بدی دوری میکنند.
در گوشهای از مسجد، زنی که چهرهاش بیانگر گذران اواخر دهه چهارم زندگیش است؛ با خوشرویی و صمیمیت مرا تحتتأثیر قرار داد میگوید: ۲۰ سال است که بیشتر وقتم را در این مسجد میگذرانم و خدمت کردن در راه رضای خدا را افتخاری برای خود میدانم.
وی اظهار کرد: روزهای ماه رمضان فضای معنویتری بر اینجا حاکم میشود، اگر در طول ماههای دیگر افرادی فرصت کافی برای آمدن به مسجد ندارند و یا کمتر به حضور در مسجد اهمیت میدهند، در ماه مبارک رمضان همه به مسجد میآیند و حتی برخی افراد دیگر از اعضای ثابت مسجدیها شدهاند.
به گفته این مادر؛ مسجد محل آغاز دوستیهای ارزشمند و ماندگار است؛ چراکه مؤمنانی که در برنامههای مساجد شرکت میکنند، ویژگیهای معنوی دارند که منجر به دوستیهای خالصانه و پایدار بین آنها میشود.
وی خاطرنشان کرد: اینجا من وجود ندارد و همه کارها را همه با هم و با همفکری و نظر هم انجام میدهیم و حس همبستگی و با هم بودن در ما وجود دارد.
اين مادر ادامه داد: فعالیتهای مسجد منحصر به اقامه نماز و قرائت قرآن و کلاسهای احکام و سخنرانی نمیشود؛ تهیه جهیزیه عروس خانوادههای مستمند، کمک به ایتام و استفاده از برخی فرصتهای شغلی همسایگان برای کمک به نیازمندان از کارهای دیگری است که با بهرهگیری از همه آموزههای دینی در زندگیمان، به طور عملی به کار میگیریم.
این رمضان نیز میگذرد، اما مهم این است که ببینیم امسال از این بوستان چقدر گل چیدهایم و چه برای دنیا و آخرتمان ذخیره کردهایم.
اختصاص 334 میلیون اعتبار برای برنامههای فرهنگی کبودراهنگ
فاطمه عظیمیمجذوب
همدانپیام: کبودراهنگ بزرگترین شهرستان استان با پیشینه تاریخی و سیاسی همواره با فرهنگی غنی و عقاید و ایمان و تدین مردم و ماندگاری عجین بوده است که از سالهای دور کبودراهنگ به نام شهر تدین و مؤمنان شناخته شده است.
فرهنگ، رفتارها و هنجارهای تکتک اعضای جامعه کلیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه را تشکیل میدهند. اینکه مردم کبودراهنگ همواره در تمام صحنههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور 98 درصدی دارند بیان این مهم است و داشتن نخبههای جهانی و ملی چون شیخ موسی نثری و قیام 5 آبان 57 کبودراهنگ در حیطه سیاسی نشان از بالا بودن سطح آگاهی است که همه از مجموعه رفتارهای تکتک اعضا حاصل شده و تاریخ و تمدن و فرهنگ بالای این منطقه را به نمایش گذاشته است.
ارائه برنامههای فرهنگی هنری برای چنین مردمی که پیشینه فرهنگی غنی و پرباری دارند همت والا و تلاش مسئولان را میطلبد.
بیش از 31 دستگاه نهاد، ارگان و سازمان دولتی و غیردولتی براي برنامههای فرهنگی شهرستان فعالیت میکنند حتی دستگاههای خدماترسان و نهادها و ارگانهای دیگر نیز به طور مستقیم و غیرمستقیم از با آمادهسازی زیرساختها و بسترسازی برای توسعه و پیشرفت همهجانبه و از جمله فرهنگی مشارکت دارند.
پایگاههای مقاومت بسیج، پایگاههای غنیسازی اوقات فراغت دانشآموزان، کانونهای فرهنگی هنری مساجد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انجمنهای هنری فرهنگی، تشکلهای مردمی و فرهنگی هنری (سازمانهای مردمنهاد) فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزشوپرورش و بسیج سازندگی مهمترین دستگاههایی هستند که در رأس فعالیتهای فرهنگی قرار دارند.
بیش از 334 میلیون تومان اعتبار برای انجام فعالیتها و برنامههای فرهنگی و ساختوسازهای فرهنگی کبودراهنگ تخصیص یافته است که از این میزان 40 درصد آن در شهر و 60 درصد در روستاها هزینه خواهد شد.
کبودراهنگ با گستردگی جغرافیایی و وجود 128 روستا که 82 درصد از جمعیت شهرستان را تشکیل میدهند مستعد کارهای بزرگ فرهنگی برای غنیسازی اوقات فراغت و ماه رمضان و تابستان است که نیازمند همت مسئولان و تخصیص اعتبارات کافی است.
وجود 10 پایگاه غنیسازی اوقات فراغت دانشآموزی، آموزشوپرورش با برنامهها و فعالیتهای گسترده آموزشی، فرهنگی، هنری و تقویتی در مراکز شهری و روستاها و پژوهشسرای دانشآموزی با محوریت پژوهش و تحقیق فعالیت کانونهای پرورش فکری کودکان و نوجوانان در 10 رشته مختلف بهروز و مطابق با نیاز کودکان شهرستان را هم شاهد هستيم.
بیش از 42 پایگاه غنیسازی اوقات فراغت شهری، 5 پایگاه غنیسازی اوقات فراغت روستایی، 5 پایگاه غنیسازی اوقات فراغت ویژه خواهران و... همه با امکانات و تجهیزات مورد نیاز در زمینههای نقاشی، قرآن، نهجالبلاغه، مفاهیم قرآنی، تفاسیر، فعالیتهای ورزشی، فعالیتهای قرآن آموزی، کلاسها و... از جمله برنامهها و فعالیتهای فرهنگی ویژه نوجوانان و جوانان در حال فعالیتند.
بیش از 35 کانون فرهنگی هنری مساجد در شهرستان با دارا بودن میانگین هر کانون 5 عنوان کارگاه، کلاس و دوره و شاخههای مختلف هنری، فرهنگی، قرآن، آموزشی 4800 نفر از علاقهمندان را دربر میگیرد که بسیاری از این کانونها با دارا بودن امکانات و تجهیزات نرمافزاری و سختافزاری روز، کتابخانههای جامع و کامل، میتوانند قسمتی از نیاز فرهنگی شهرستان را برطرف نمایند.
همچنین فعالیت بیش از 6 انجمن ادبی، فرهنگی و هنری در قالب رشتههای نمایش، ادبی، خوشنویسی، موسیقی و تجسمی فعال با گستره پوششی 350 نفر از هنرمندان و هنرجویان در ردههای سنی مختلف همواره فعالیتهای هنری فراوانی چون برگزاری نمایشگاه آثار، نشستهای نقد و بررسی و مثنویخوانی و برگزاری کلاسهای آموزشی ویژه خواهران و برادران و... انجام میدهند.
تخصیص بیش از 21 میلیون تومان اعتبار به کانون فرهنگی هنری مساجد برای غنیسازی اوقات فراغت با توجه به نوع و حجم فعالیت در بین کانونها، برگزاری کارگاهها و نشستهای آموزشی رشتههای احکام، قرآن، مفاهیم و برگزاری اردوهای استانی، بروناستانی از برنامههای فرهنگی و غنیسازی اوقات فراغت تابستان پیش روی شهرستان است که علاوه بر موارد اشاره شده، ادارات و نهادهای کمیته امداد امام خمینی، هلالاحمر، بهزیستی، اوقاف و ورزشوجوانان برنامههای گسترده فرهنگی اعضای تحت پوشش خود را دارند که برنامههای ورزشی، آموزشی، تفریحی، اقتصادی، حمایتی، ترویج و تبلیغ و... را شامل میشود.
در همین زمینه فرماندار کبودراهنگ کارها و برنامههای فرهنگی را مجموعهای بهم پیوسته و به هم تنیده میداند که با اعضای جامعه مرتبط است و هیچکس در این امر مستثنا نیست ولیکن برخی دستگاهها اولویتهای کاریشان فعالیتهای فرهنگی است.
احسان قنبری میگوید: مهمترین نهاد و ارگان انسانساز بعد از خانواده آموزشوپرورش به ویژه در مقاطع پیشدبستانی و ابتدایی است و توجه و دقت در این دورهها که زیربنای فرهنگی و شخصیتی افراد را میسازد میتواند زیرساختهای فرهنگی جامعه را قوی و مستحکم نماید که نقش معلمان و مربیان دلسوز در این فضاها انکارناپذیر است.
سید حسین جعفری، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کبودراهنگ هم نگاه تخصصی به حوزههای فرهنگی و توجه به ظرفیتها و پرهیز از کارهای سلیقهای و ذوقی را مهمترین رکن کاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی میداند و اینکه واگذاری فعالیتها به انجمنهای تخصصی موجب میشود همه فعالیتها زیر نظر اساتید فن ارائه شود و هنرمندان با مسئولیتپذیری میتوانند در این عرصه بهتر بدرخشند.
آثار تربیتی روزه
همدانپيام: روزه كه عبادتی دینی است، نقش سازنده و مفیدی در تربیت انسان دارد. در پرتو روزهداری، زمینهها و شرایط لازم فراهم میآید تا متربی، خود به تلاش و كوشش پرداخته و استعدادهای خود را شكوفا كند و به سوی كمال معنوی گام بردارد. همچنین روزه در تأمین سلامتی انسان نیز نقش مفیدی دارد.
تساوی افراد در برابر قانون
یكی از باورهای مثبت و سازنده در زندگی اجتماعی این است كه همه افراد خود را در برابر قانون در سطح دیگران بدانند و معتقد باشند كه به طور برابر درباره همه افراد جامعه اجرا میشود. وجود این باور كه همه افراد در برابر قانون یكسان هستند، موجب آرامش خاطر افراد و زمینهساز امنیت اجتماعی میشود. اگر همه افراد جامعه احساس كنند هیچ كس از دایره قانون بیرون نیست؛ با مرور زمان روحیه قانونمداری در جامعه تقویت میشود.
خداوند در ماه رمضان، تساوی و برابری افراد در برابر قانون را اعمال داشته است و همه را به طور یكسان موظف به روزهداری كرده است. چنانكه امام صادق(ع) با اشاره به اين مطلب و در جواب «هشامبنحكم» درباره فلسفه وجوب روزه میفرماید: « علّت وجود روزه آن است كه فقرا و ثروتمندان یكسان شوند. ... پس خداوند خواسته به وسیله روزه، بین بندگان خود تساوی برقرار كند» (محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج96، ص371).
خداوند خواسته در ماه رمضان همه افراد جامعه به طور یكسان گرسنگی و تشنگی، محرومیتها و سختیها و فشارهای ناشی از روزهداری را در كنار هم تحمل نمایند. بر این اساس میتوان گفت كه یكی از آثار تربیتی روزه در بعد اجتماعی، برقراری مساوات و بین افراد جامعه در برابر برنامههای دینی است. با اجرای قانون روزهداری درباره اصناف جامعه، باور برابر بودن همه در برابر قانون تقویت و موجب میشود كه هیچ كس برای خود تمایزی در برابر قانون قائل نباشد.
غفلتزدایی
یكی دیگر از آثار تربیتی روزه در بعد اجتماعی، غفلتزدایی از ثروتمندان و آشنا ساختن آنها به وضعیت زندگی فقرا و مسئولیتی است كه در برابر آنان دارند. در ماه رمضان افراد ثروتمند در كنار فقرا طعم گرسنگی و تشنگی را ميچشند، محرومیتها را تحمل میكنند. از این طریق به طور محسوس از وضع محرومان جامعه آگاه ميشوند، درد همیشگی آنها را كه نداری و فقر است، به خوبی حس میكنند. در حالی كه اگر ماه رمضان نبود هرگز چنین فرصتی برای آنها پیش نمیآمد.
زیرا برای ثروتمندان و آنانی كه وضع مالی مناسبی دارند، هر وقت كه بخواهند هر نوع غذایی برایشان آماده است و توان تهیه آن را دارند. بنابراین هرگز دچار محرومیت نمیشوند تا از وضعیت فقرا اطلاع پیدا كنند، رنج و فشار نداری ـ كه همراه همیشگی فقرا در زندگی است ـ را حس كنند و بفهمند كه آنها چگونه روزگار را سپری میكنند؛ چگونه همواره هوس و آرزوی غذای لذیذی را دارند اما به دلیل فقر، دسترسی به آن نداشتهاند، و از آن محروم هستند.
در ماه رمضان افراد ثروتمند نیز با تحمل گرسنگی و تشنگی به طور محسوس، ازحال فقرا و مستمندان باخبر شده، در كنار آنها فشار گرسنگی، محرومیت و نداری را درك ميكنند. چنانكه امام رضا(ع) در این رابطه میفرماید: «روزه را خداوند واجب كرد تا مردم شدت فشار نداری را كه در دنیا به فقرا و مستمندان وارد میشود، بشناسند و آن را لمس نمایند و حقی را كه خداوند در اموال آنها برای فقرا قرار داده به آنها پرداخت نمایند» (محمد بن حسن حر عاملی، وسائلالشیعه، ج8، ص9).
نوع دوستی
یكی دیگر از آثار تربیتی روزه در بعد اجتماعی، ایجاد رقت و نوع دوستی در اغنیا و ثروتمندان نسبت به افراد ضعیف جامعه است. روزه ماه رمضان موجب میشود كه ثروتمندان حال و روز فقرا و مستمندان را بهتر درك كنند و به طور محسوس بفهمند كه آنها در اثر فقر، در طول سال به چه سختی و وضعیت رقتباری روزگار میگذرانند. این امر باعث میشود كه روحیه ترحم، نوع دوستی، مهربانی و دلسوزی نسبت به فقرا برای آنها حاصل شود.
در روایات اسلامی به این اثر روزه اشاره شده است. چنانكه امام صادق(ع) در جواب هشام میفرماید: «... شخص متمكن و پولدار هرگز احساس گرسنگی را درك نكرده تا بر شخص فقیر و بی بضاعت رحم كند، چراكه آنان هر وقت هرچه خواستهاند در اختیارشان بوده است و رنج نداری را نچشیدهاند پس خداوند خواسته به ثروتمند هم، طعم گرسنگی را بچشاند و این درد را برای او ملموس سازد، تا شاید دل او برای افراد بيچاره نرم شده، بر گرسنگان ترحم كنند» (محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج96، ص371).
در روایت دیگری از امام صادق(ع) آمده است كه فرمود: «روزه را خدا واجب كرده[ تا افراد ثروتمند درد گرسنگی را بیابند و بر فقرا ترحّم نمایند» (محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج96، ص371).
امام حسن عسگری(ع) نیز در این رابطه ميفرماید: «روزه را خداوند واجب كرده تا ثروتمندان مزه و طعم گرسنگی را لمس كنند تا شاید بر فقرا ترحّم نمایند» (محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج96، ص254).
از مجموع آنچه بیان گردید استفاده میشود كه یكی از مهمترین اثر تربیتی روزه در بعد اجتماعی پرورش روحیه مهرورزی و دلسوزی و نوع دوستی در میان افراد ثروتمند نسبت به افراد نیازمند و فقیر است. روزه به دلیل اینكه با دشواری و تحمّل گرسنگی و محرومیت همراه است، عواطف انسان دوستانه را در وجود ثروتمندان تحریك ميكند، آنها را به سوی همدردی و كمك به نیازمندان سوق میدهد.
صرفهجویی
یكی دیگر از آثار تربیتی روزه كه در زندگی اجتماعی افراد بروز پیدا میكند، صرفهجویی در مصارف زندگی افراد است. در ماه رمضان به دلیل حذف برخی از وعدههای غذایی و سفارش اسلام به كم خوردن در موقع افطار، انسان میتواند مقداری از درآمدهای خود را پسانداز و ذخیره نماید و سپس از آن در راههای خیر به ویژه كمك به افراد نیازمند جامعه استفاده كند، امام صادق(ع) در بیان آثار روزه میفرماید: «یكی از آثار روزه احسان به فقراست» (همان، ص256).
بنابراین جامعه اسلامی میتواند با برنامهریزی درست و فرهنگسازی كارآمد، مردم را هدایت و تشویق نماید كه مقداری از هزینههای زندگی را در ماه رمضان كم و پسانداز كنند و از آن براي كمك به فقرا و نیازمندان جامعه استفاده كنند و بخشی از نیازهای آنان را برطرف سازند.
پرورش روحیه مواسات
یكی دیگر از آثار روزه در بعد اجتماعی، پرورش روحیه مواسات در افراد جامعه نسبت به همدیگر است. مواسات به معنای در یك سطح قراردادن دیگران یا مقدم داشتن آنها بر خود ـ به ویژه در امور مالی ـ است كه از ویژگیهای برجسته و مثبت در نظام اخلاق اسلامی و از خصلتهای مؤمنان به حساب میآید.
همدردی با افراد نیازمند و شریك ساختن آنها در نعمتهایی كه انسان در اختیار دارد، یكی از خصلتهای مفید و مورد تأیید و تأكید اسلام بوده است.
با توجه به فضای معنویای كه در ماه مبارك وجود دارد؛ زمینه مساعد برای پرورش روحیه همدردی و كمك به دیگران، در افراد فراهم میآید. از این رو در منابع دینی به مسلمانان توصیه شده است كه در ماه رمضان بیش از هر زمان دیگر به نیازمندان كمك نمایند. پیامبر(ص) در اینباره فرمود: «ماه رمضان، ماه مواسات و همدردی با دیگران است و در این ماه روزی انسان مؤمن زیاد میشود» (حسین نوری، مستدرك الوسایل، قم، موسسه ی آل البیت(ع)، ج7، ص434).
پرورش روحیه سخاوت
با توجّه به توصیههای زیادی كه در منابع دینی به دادن افطاری و طعام در ماه رمضان شده است و اجر و پاداش فراوانی كه در قبال آن وعده داده شده است، ماه رمضان میتواند فرصت مناسبی برای پرورش و تقویت این خصلت در افراد باشد.
پیامبر(ص) فرمود: «هركس روزهداری را افطاری دهد برای او اجری مانند پاداش آن روزهدار داده میشود بدون آنكه از مزد او كاسته شود» (وسائل الشیعه، ج10، ص140).
پیامبر اكرم(ص) در پاسخ به پرسش فردی كه عرض كرد همه توانایی مالی چندانی ندارند تا افطاری دهند، فرمود: «خداوند كریم این ثواب و پاداش را برای كسی كه به جز مقداری از شیر یا جرعهی آب و یا چند دانه خرما، بیشتر توانایی ندارد نیز عطا میكند» (همان، ص138).
روایاتی از این قبیل كه در منابع زیاد وارد شده عامل مهمی برای پرورش روحیه سخاوت و مهماننوازی در افراد جامعه است و بسیاری افراد به امید رسیدن به ثواب و اجر معنوی، اقدام به افطاری دادن در ماه رمضان مینمایند، هرچند كه تعداد اندكی از افراد روزهدار را شامل بشود. همچنین واجب بودن زكات فطریه در پایان ماه رمضان عامل دیگری برای تقویت و پرورش خصلت سخاوت است.
كاهش جرایم
یكی دیگر از آثار روزهداری، كاهش جرم و گناه در جامعه است. در ماه مبارك رمضان در اثر كنترلی كه افراد روزهدار بر خواستهها و تمایلات خودشان دارند، عوامل و زمینههای گناه به مقدار قابل توجهی كاهش پیدا میكند. از این رو به مقدار زیادی از جرایم كاسته شده و امنیت اجتماعی به میزان زیادی افزایش مییابد. شاید آنچه در روایات اسلامی درباره به زنجیرشدن شیطان و عوامل آن وارد شده است، اشاره به همین اثر روزهداری باشد. چنانكه پیامبراكرم(ص) فرمود: «ای مردم زمانی كه هلال ماه رمضان طلوع كند شیطان و عواملش در زنجیر میشوند و... درهای آتش بسته میشود» (محمد بن حسن حر عاملی، وسائلالشیعه، ج10، ص310).
در بیان دیگری از پیامبر اكرم(ص) آمده است: «در آغاز ماه رمضان عوامل شیاطین در بند میشوند» (همان، ص315).
شاید بتوان گفت كه منظور پیامبراكرم(ص) از به زنجیرشدن شیاطین، كاهش یافتن عوامل و زمینههای گناه در ماه رمضان است. با كاهش جاذبهها و زمینههای گناه، وسوسههای شیاطین نیز كارایی خود را از دست میدهد؛ گویی كه شیطان در بند شده و نمیتواند انسانها را به سوی گناه، خلاف و فساد بكشاند. بدین ترتیب میتوان گفت كه یكی از آثار و پیامدهای روزهداری كاهش جرم و خلاف در جامعه و افزایش امنیت اجتماعی است.
از مجموع آنچه بیان گردید میتوان نتیجه گرفت كه ماه مبارك رمضان از دیدگاه اسلام از فضیلت و اهمّیت زیادی برخوردار است و ماه تعیین سرنوشت، تقسیم روزی، مشخّص شدن اجلها و ماه نزول قرآن خوانده شده است. این ماه بر اساس روایات اهل بیت(ع) ماه مغفرت و آمرزش، ماه بركت و ماه ضیافت الهی است.
كسانی از بركت این ماه به گونه كامل بهرهمند میشوند كه روزهداری را به صورت كاملتری رعایت نمایند و علاوه بر امساك بر اعضا و جوارح خود نیز مسلّط بوده آنها را كنترل نمایند و در صورت ممكن فكر و ذهن خود را از تفكّر درباره گناه مصون بدارند.
روزه آثار تربیتی فراوانی در پی دارد كه در این مقاله به برخی از آنها به طور اجمال اشاره شده است. تقویت اراده، پرورش صبر و پایداری، تعدیل غرایز و بیداری و غفلتزدایی از آثار تربیتی فردی و نیز مساوات، پرورش روحیه همدردی و مواسات و صرفهجویی از آثار تربیتی روزه در بعد اجتماعی به حساب آورد. ضمن اینكه در بعد عبودی، موجب تقویت روحیه عبودیت و اخلاقی و نزدیكی بنده به خدا میشود.
از مجموع آنچه بیان گردید استفاده میشود كه روزه آثار تربیتی فراوانی در بعد فردی و اجتماعی دارد و موجب پرورش خصلتهای نیك در فرد و جامعه میشود. پرورش روحیه عبودیت و بندگی، پرورش اخلاص، تقویت اراده، افزايش روحیه صبر و پایداری، غفلتزدایی و... در بعد فردی و تساوی در برابر قانون، پرورش روحیه مواسات و همدردی و... در بعد اجتماعی است.