براساس آمار، نسبت استاد به دانشجو در دانشگاههاي کشور یک به ۶۹ است که فاصله معناداری با استاندارد جهانی دارد و باید این فاصله کمتر شود، زيرا افزایش شاخص نسبت استاد به دانشجو به طور مستقیم بر کیفیت آموزشی دانشگاه تاثیر دارد.
یکی از چالشهای اصلی در دانشگاههای ایران، نسبت استاد به دانشجوست، نسبتی که فاصله زيادي با معیارهای جهانی دارد. نسبت استاد به دانشجو در دانشگاههای ایران در دورههای کارشناسی ارشد و دکتري محسوستر است. هرچند هنوز هم این نسبت به سرانجام نرسیده است، اما گزارشهایی که از سوی وزارت علوم و دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید در این خصوص ارائه می شود، نشان از تغییراتی در کیفیت آموزشی و نسبت استاد به دانشجو در دانشگاهها میدهد.
هم اکنون بر اساس آمارهای موجود، تعداد دانشجويان دانشگاههای کشور ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است و طبق آمار وزارت علوم ۷۰ هزار نفر عضو هيأت علمی هستند، یعنی نسبت استاد به دانشجو در دانشگاههای ک کشور یک به ۶۹ است که فاصله معناداری با استاندارد جهانی دارد و باید این فاصله کمتر شود.
وزارت علوم و وزارت بهداشت در ۲ سال اخیر، مجموعا دو هزار و ۱۰۰ هیأت علمی بیشتر جذب نکرده است. در میان تنها دانشگاه آزاد اسلامی است که اوضاع نسبتا بهتری را دارد. در دانشگاه آزاد اسلامی یک میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجو و ۳۲ هزار و ۵۰۰ عضو هیأت علمی حضور دارند که طبق آمار اگر دانشجویان سما(دانشجویان کاردانی در آموزشکدههای فنی) از این تعداد کم شوند، تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد یک میلیون و ۵۵۰ هزار نفر میشود.
با یک نسبت تناسب ساده، نسب استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی یک به ۴۷ است، یعنی به مراتب از آمار کلی کشور بهتر است گرچه در مقایسه با استانداردهای جهانی اوضاع مناسبی نیست. در نمودارهای زیر تعداد اساتید دانشگاه درسالهای اخیر و چگونگی رشد دانشجویان قابل رویت است که این نسب نامناسب در دانشگاههای کشور را بیشتر به رخ میکشد.
با این حال دانشگاه آزاد در چندسال اخیر قریب به ۱۱ هزار عضو هیأت علمی جذب کرده است. یعنی ۵ برابر بیشتر از دولتیها و این آمار روز بهروز بهتر میشود.
علاوه بر این، یک آمار دیگری هم میتوان به آمار موجود اضافه کرد؛ دانشگاه آزاد حدود ۴۰ هزار استاد مدعو دارد؛ طبق صحبتهای وزیر علوم، هر سه استاد مدعو یک عضو هیأت علمی محسوب میشود بنابراین اگر این نسبت را اضافه کنیم، یعنی مجموع استادان تمام وقت دانشگاه آزاد (۳۲ هزار و ۵۰۰) با یک سوم حق التدریسها که حدود ۱۳ هزار نفر میشود، در مجموع نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد یک به ۳۷ است. در صورتی که نسبت استاد دانشجو کل کشور یک به ۶۹ است. بررسی افزایش نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد نشان از آن دارد که یک پروژه غیردولتی میتواند موفق باشد. اهمیت دیگر این اتفاق از آنجایی است که دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید تاکنون ۱۱ هزار هيأت علمی جذب شده، در حالیکه دانشگاه دولتی اعم از وزارت علوم و وزارت بهداشت به علت کمبود منابعی که دارند، بیش از 2هزار هیأت علمی جذب کرده است.
با این حال بررسیهای موجود نشان می دهد، در کل نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد یک به ۴۷ و نسبت به همگن یک به ۳۷ و نسبت به دانشگاه کل کشور یک به ۶۹ است.
*نسبت استاد به دانشجو در دانشگاههای دولتی استاندارد میشود
پیش از این نیز رئیس مرکز جذب وزارت علوم اعلام کرد: براساس فراخوانهای مرکز جذب و پیشبینیهای انجام شده دانشگاههای دولتی میتوانند تا سال ۹۵ نسبت استاد به دانشجو را به زیر ۲۰ نفر کاهش دهند.حجت الاسلام محمدرضا رضوان طلب، در خصوص نسبت استاد به دانشجو در دانشگاههای سراسری گفت: به طور کلی در دانشگاههای دولتی این نسبت بین ۲۵ الی ۳۰ است، یعنی به اعضای هر ۲۵ دانشجو یک استاد وجود دارد.وي افزود: در دانشگاههای پیام نور و دانشگاه آزاد این نسبتها متفاوت است. نمیتوان یک میانگین صحیح اعلام کرد که معتبر باشد، اما در وزارت علوم بر اساس صحبتهایی که داشتهایم قرار است این نسبت به زیر ۲۰ نفر کاهش یابد.رئیس مرکز جذب وزارت علوم گفت: استاندارد بین المللی بین ۱۳ تا ۱۶ نفر است. در صورت ایجاد شرایط و با توجه به فراخوانهایی که مرکز جذب اعلام کرده تا پایان سال ۹۵ دانشگاههای دولتی به این نسبت دست یابند.
