ثبت ملی هم دردی از خانه تاریخی درمان نمی‌کند . پس از تخریب خانه اقبالیان (حوائجی) همدان که به همراه ۵۰ اثر دیگر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود . توجه دوستداران میراث فرهنگی همدان به آثار تاریخی دیگر جلب شده است که حتی ثبت ملی آنها هم نتوانست چالشی از موارد تهدید تخریب آثار ملی کم کند . خانه‌های تاریخی بخش مهمی از حافظه کهن استان همدان هستند؛ مراکزی که با ثبت ملی از خطر نابودی حفظ می‌شوند، اما گاه یا مالکان برای منافع اقتصادی، اقدام به تخریب خانه پیش از ثبت نهایی می‌کنند و یا حافظان آن در ارگان‌های مرتبط همچون شهرداری و یا میراث فرهنگی در میراث بانی کم می‌گذارند .
پس از تیشه ای که به جان خانه های تاریخی شهر همدان در سال‌های اخیر خورد حالا خبر از حال نامساعد خانه های تاریخی در شهرستان‌ها می‌رسد .
رزن از جمله شهرهای استان است که دارای معدود جاذبه های تاریخی و گردشگری است یک خانه تاریخی دارد که بین سال‌های ۱۳۴۱- ۱۳۳۹ توسط حاج محمدآقا یگانه رزنی خریداری و دارای باغی زیبا و بزرگ بوده و در سال ۹۸ به شماره ۳۲۳۷۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. اما خانه تاریخی یگانه که دارای بنایی زیبا با معماری قاجاری است و مربوط به یکی از خوانین شهر رزن بوده است از زمان ورود به فهرست آثار ملی حال خوشی به خود ندیده است .
حالا به وضوح این خانه ثبت ملی و رها شده بخش‌هایی از دیوار‌هایش ریزش کرده و گرچه هنوز کامل تخریب نشده است اما امیدی به ادامه حیات آن نیست . در حالی به نظر می‌رسد که شورا، شهرداری، فرمانداری و میراث فرهنگی شهرستان رزن دست روی دست گذاشته‌اند و شاهد تخریب خانه یگانه هستند که تنها بنای تاریخی قابل تبدیل شدن به یک موزه است. این در حالی است که رزن یک موزه هم ندارد و کسی همت نمی‌کند این خانه را حفظ و از آن یک موزه برای مردم شهرستان به نفع حفظ آثار تاریخی آن دیار بسازند.
مالک این بنا به دلایلی موافق با احیای آن نیست
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان رزن در گفت وگو با همدان پیام در این زمینه می‌گوید : این بنا در فهرست آثار ملی قرار دارد اما هنوز توسط میراث فرهنگی تملک نشده و چون مالکیت خصوصی دارد، تخریب شدن آن بر عهده مالک است .
شهروز کهیایی درباره وضعیت خانه یگانه با توضیح اینکه میراث فرهنگی در مورد بناهایی مانند خانه یگانه می‌تواند به صورت مشارکتی اقدام کند، افزود: مالک این بنا به دلایلی موافق با احیای آن نیست، اگر بنا تحت تملک میراث باشد اداره به صورت مشارکتی این کار‌را انجام می‌دهد.
کهیایی گفت: برای جلوگیری از تخریب بنا اقداماتی انجام داده و به نتایجی رسیده‌ایم به طوریکه از طریق اداره‌کل راه و شهرسازی استان، نماینده مردم رزن در مجلس شورای اسلامی، فرماندار و مدیرکل میراث فرهنگی استان پیگیری کرده ایم و با توجه به اینکه اعتباری در این زمینه نداریم به دنبال این هستیم که از طریق بازآفرینی بافت تاریخی، بنا تحت تملک راه و شهرسازی درآید تا بتوانیم مرمت و احیاء را اجرا کنیم.
وی بیان کرد: طی بازدیدی که با سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان از بنا داشتیم مقرر شد پس از اعلام تخصیص اعتبارات عمرانی، با شمعک دیوارها را نگه داریم و کار مقدماتی برای حفظ آن انجام شود تا پس از تملک مرمت کلی را انجام دهیم.
کهیایی با بیان اینکه حفظ این خانه تاریخی یکی از برنامه‌های مهم اداره میراث فرهنگی شهرستان رزن است، خاطرنشان کرد: این بنا یکی از نیازهای اساسی در این شهرستان بوده و قرار است به موزه مردم شناسی رزن تبدیل شود.
دلیل اصلی تخریب خانه های تاریخی در ایران، منافع اقتصادی است
یک کارشناس گردشگری در زمینه خانه های تاریخی همدان می‌گوید : مسئولان مرتبط در همدان تعداد اين خانه‌ها را حدود 35باب در شهرهاي مختلف استان ذكر مي‌كنند.
مهرداد میرشاه ولد با اشاره به خانه‌هاي شهبازي، كاظمي، حيدري، باغ نظري، صابريون، صمديان، عمارت سوخته، احمدي و شرفي از مهمترين بناهاي دوره قاجاريه در استان همدان گفت : اين خانه‌هاي قديمي و نقش و نگارهاي زيباي آن معرف فرهنگ و تمدن غني مردم ايران به عنوان اصيل‌ترين ميراث گذشتگان اين مرز و بوم است.وی افزود : با حفظ و نگهداري خانه‌هاي با ارزش تاريخي و همچنين امكان‌سازي مناسب براي بازديد گردشگران خارجي مي‌توان فرهنگ، آداب و سنن مردم ايران زمين را به دنيا معرفي كرد.
این فعال گردشگری گفت : دلیل اصلی تخریب خانه‌های تاریخی در ایران، منافع اقتصادی است. همچنین بی سلیقگی و ناتوانی از تعریف و پیاده سازی پروژه‌های اقتصادی - به خصوص در وانفسای کرونا و کسادی گردشگری- باعث شده است تا تکرار شوندگی تخریب خانه های تاریخی بدل به امری عادی در ایران شود.
منفعت گروهی در تخریب خانه‌های تاریخی
یک استاد تاریخ هنر دانشگاه وین درباره تخریب خانه های تاریخی در ایران می نویسد: بزرگ‌ترین و مهمترین تهدیدها علیه میراث فرهنگی در ایران و سایر کشورها، دیگر زلزله، طوفان و یا جنگ نیست؛ بلکه تحولات اجتماعی و اقتصادی خارج از کنترلی است که همچون سیل مرگبارِ سال گذشته ایران، همه چیز را از جا برمی‌کند و هیچ اثری از آنچه که بوده را برجا نمی‌گذارد.
پروفسور ریتر در این باره می گوید: شهرسازی مدرن بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های هویت و اصالت شهری و شاخصه‌های حیات پایدار آن، یکی از مهمترین این تهدیدها علیه میراث تاریخی است. اینگونه از شهرسازی حتی اگر کنترل‌شده و با برنامه هم باشد، باز ممکن است منجر به تخریب ناگهانی و وسیع میراث تاریخی شود، زیرا هر آنچه که در نگاه اول کهنه و فرسوده و بلااستفاده به نظر می‌رسد را با بولدوزر نابود کرده و از میان بردارد؛ بدون توجه به این موضوع که میراث تاریخی هر منطقه پیوند دهنده ما با گذشته است.
البته باید توجه داشت مانند هر پدیده دیگری، طرف‌های درگیر در ماجرای تخریب میراث فرهنگی یا محدودتر بگوییم خانه های تاریخی، همیشه اینقدر مشخص و معلوم نیستند که بیان شد. همیشه کسانی هستند که بگویند منفعت گروهی در تخریب خانه‌های تاریخی است تا ایرانیان هویت تاریخی خود را فراموش کنند یا بخش دیگری از این اشخاص می گویند جلوگیری از تخریب خانه های تاریخی و ساختن فرصت‌های اقتصادی به جای آنها، تنها با قصد از میدان به در کردن رقیب است تا باندهایی که دور منفعت‌های اقتصادی شهرها چنبره زده اند، بی رقیب بمانند. این بخش، قصه تخریب خانه‌های تاریخی را پیچیده‌تر و خطرناکتر می‌کند.
حالا به وضوح این خانه ثبت ملی و رها شده بخش‌هایی از دیوار‌هایش ریزش کرده و گرچه هنوز کامل تخریب نشده است اما امیدی به ادامه حیات آن نیست . در حالی به نظر می‌رسد که شورا، شهرداری، فرمانداری و میراث فرهنگی شهرستان رزن دست روی دست گذاشته اند و شاهد تخریب خانه یگانه هستند که تنها بنای تاریخی قابل تبدیل شدن به یک موزه است. این در حالی است که رزن یک موزه هم ندارد و کسی همت نمی‌کند این خانه را حفظ و از آن یک موزه برای مردم شهرستان به نفع حفظ آثار تاریخی آن دیار بسازند.
