ویروس مسافر، سفرهای زیادی را کنسل کرد و سبب شد از یکسو، گردشگران پرشماری بهدنبال پس گرفتن پول بلیتها و تورها و رزرو اقامتگاههایشان باشند و از طرف دیگر، بخش خدمات گردشگری برای بازگرداندن پولها دچار مشکل شود.
این ماجرا در مواردی خیلی پیچیدهتر است و گاهی نهچندان مشکلات زیادی هم بر سر راه گردشگران و آژانسها بهوجود میآورد و البته این ماجرا نه فقط در ایران که در بیشتر کشورها پیش آمده است. بهویژه که زمان درگیر شدن و اعلام قرنطینه در کشورها متفاوت بود و همین هم کلاف بازپسگرفتن پولها را پیچیدهتر کرده است. چند روایت از روال بازپسگیری پول کنسلیها را در این گزارش باهم مرور میکنیم.
«پولها را بدون جریمه، بازمیگردانند.» این شعار از وقتی یکییکی پروازها کنسل شدند، توسط مسئولان وزارت میراث و البته خطوط هواپیمایی و دستاندرکاران صنعت گردشگری داده شد، اما واقعیت این است که ماجرا اصلا بههمین سادگیها نیست.
از طرفی پولها برگردانده میشوند اما در این میان کسی نمیداند پول خدماتی که کارمندان آژانسها برای خرید بلیتها و تنظیم برنامه تورها انجام داده بودند، باید از کجا تأمین شود و وضع وقتی بغرنجتر میشود که وزارت میراث از بسته حمایتی برای بخش گردشگری خبر میدهد، اما حرمتا... رفیعی، رئیس هیأتمدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، در گفتوگویش با مهر، صراحتا اعلام میکند کل سال 98 برای آژانسها فقط مساوی با زیان بوده و حالا با وجود کرونا کمترین کاری که میشود کرد این است که ۲ سال تنفس مالیاتی و بخشودگی حق بیمه کارفرما و وام بلاعوض به آژانسها داده شود تا شاید بتوانند روی پایشان بایستند. با همه این صحبتها واضح است که مردم قاعدتا نباید جور ضررهای آژانسها را بکشند و مسئولان باید چارهای بیندیشند.
گزینه ساده کنسلی بلیت
در ماجرای کرونا، عدهای از گردشگران فقط بلیت هواپیما خریداری کردهبودند که کنسل شدنش به بازپسگرفتن پول بلیت بدون جریمه کنسلی، انجامید. این مورد که تقریبا سادهترین گزینه هم است برای خیلیها دردسرساز بوده است.
روند به این شکل است که اگر از خود ایرلاین بهطور مستقیم خریداری کرده باشید، باید بلافاصله پساز کنسلی پول به حسابتان بازگردانده شود. اما اگر از آژانس خریداری صورت گرفته، ایرلاین ابتدا پول را به حساب آژانس بازمیگرداند و سپس این آژانس است که باید با شما تسویه حساب کند.
طبق تحقیقات میدانی خبرنگار اصفهان زیبا، آژانسهای ایرانی در قبال بازپرداخت کنسلی پروازها واکنشهای متفاوتی داشتهاند.
برخی پولها را بهصورت اینترنتی و تمام و کمال به مشتریانشان بازپس دادند. برخی اطلاعیهای صادر کردند و از گردشگران خواستند تا پساز عید نوروز صبر کنند. یکیاز آژانسها برای مسافران فرمی فرستاده بود که در آن ذکر شده بود رئیس آژانس با پرداخت اینترنتی پول کنسلی موافقت کرده است.
به ضمیمه این فرم، چکی به تاریخ یکماهونیم آینده بود. مسافر با امضای فرم و قبول چک در عملی متناقض به هرحال به مبلغ کامل پول بهصورت چکی دست پیدا میکرد. اما نکته دیگری هم وجود دارد که اگر مسافران از آن خبر داشتند میتوانستند با ارجاع به این نکته از آژانس بخواهند پول را سریعتر به آنها پس بدهد. نکته این بود که آژانسها ابتدا و وسط هر ماه با ایرلاینها تسویه حساب میکنند.
بنابراین اگر شما پساز میانه ماه بلیت را خریداری کنید و پیشاز پایان همان ماه بهدلیل کرونا بلیت شما کنسل شده باشد، قاعدتا پول در حساب آژانس موجود است و میتواند بلافاصله هزینه را برگرداند. در حالیکه اگر جز این باشد، مسافر مجبور است منتظر بماند تا روال قانونی برگرداندن پول از ایرلاین به آژانس سپری شود و این روال ممکن است کمی طول بکشد.
ماجرا وقتی پیچیده میشود که گردشگری پروازی با مبدا و مقصد خارج از مبدا اولیهاش خریداری کرده باشد و برای اقامتگاهها و ورودیها و تورهای خارجی پول داده باشد و این وقتی پیچیدهتر میشود که کشور میزبان این پرواز و اقامت در اوضاع عادی بوده باشد، در حالیکه مسافر بهدلیل وضع غیرعادی کشور خودش مجبور به کنسلی پرواز نخست شده است. راضی کردن آن ارائهدهندگان خدمات به بازپس دادن هزینه هم برای کسانی که شخصی اقدام کردهاند و هم برای آژانسها گذر از هفت خان رستم است.
اوضاع پیچیده تورها و ویزاهای سوخته
«پرواز ماهان به مالزی داشتم که ۳ روز پساز لغو پرواز، همه پول را برگرداندند. اما از کوالالامپور به پوکت و لنکاوی و سنگاپور با ایرآسیا پرواز داشتیم که برنگرداندند و یکی را که از طریق آژانس گرفته بودیم، به ما گفتند پایان فروردین پول را بازمیگردانند، حتی پول ویزای تایلند که هنوز اقدام هم نکرده بودند و به امانت پول را در اختیار آژانس گذاشته بودیم، گفته شد که پایان فروردین برگردانده میشود.» این روایت یکیاز گردشگران ایرانی در گفتوگو با اصفهان زیباست. گردشگر دیگری، اینگونه روایت کرد: «من برای قشم بلیت هواپیما و هتل گرفته بودم.
از آژانس گفتند که پرواز برگشت کنسل شده ولی پرواز رفت که زاگرس بود برقرار است. ما پرواز رفت را کنسل کردیم و گفتند 25 درصد جریمه دارد اما آژانس گفت که بهطور کامل پول را برمیگرداند، فقط یکماه کاری تا ۴۰ روز طول میکشد!» گردشگر دیگری روایت کرد که 3 ماه پیشاز سفر پول بلیت و تور را برای آژانس واریز کردهاند و وقتی خبر کنسلی بلیت بیستم اسفند آمده، گفتهاند 12 روز کاری طول میکشد و عملا در اردیبهشت به پولشان میرسند.» خیلیها برای سفرهای نوروزی درخواست ویزا کرده بودند.
با توجه به اینکه از ابتدای سال 2020 هزینه ویزاها افزایش هم پیدا کرده بود، آن دسته از گردشگرانی که ویزایشان را از سفارت گرفته بودند، عملا با سوخت پول مواجه شدند، چون سفارت ویزا را برایشان صادر کرده. یعنی همه آنها که پیشاز آغاز سال جدید میلادی برای ویزا اقدام کرده بودند، دستکم 80 یورو و کسانی که پساز سال نو اقدام کرده بودند، 100 یورو برای ویزاهای شینگن و مقادیر قابل توجه دیگری برای ویزاهای کشورهای دیگر مانند هند و تایلند و ... ضرر کردهاند، بهویژه اگر ویزای کوتاهمدت گرفته باشند.
مثلا سفارت آلمان در سایتش اعلام کرده که فعلا تا 13 اردیبهشت کنسولگری و بخش روادید سفارت آلمان در تهران و البته مرکز دریافت مدارک شرکت خدماتی ویزامتریک تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند.