بی آبی در حالی بلای جان گردشگری در همدان شد که این صنعت بی رمق در پسا کرونا میرفت که جان بگیرد. از قدیم گفته اند پا میرود جایی که دل خوش باشد و آنجا که آب است آبادانی است .این جملات کافی است که دریابیم چرا هیچ کس برای سفر به همدان حتی فکر هم نمیکند.
برگزار نشدن تورهای گردشگری خالی ماندن هتل ها کنسل شدن برخی بلیطها بیکار بودن تعداد زیادی از راهنمایان گردشگری یکی پس از دیگری بیانگر آن است که سیمای گردشگری همدان با بی آب مخدوش شد ه است. این روزها کارشناسان گردشگری بر این باورند بحران فرار مسافر از همدان میتواند با راهکار ایجاد کارگروه آب و گردشگری در استان مدیریت شود.
همدان تابستانها یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران بود. با آنکه کشاورزی و خدمات رقیبان پرمصرف آبی در همدان هستند اما بی آبی همدان این روزها تن رنجور تاسیسات گردشگری را هم در برابر درخواستهای گردشگران ناتوان کرده است.
مصرف آب در بخش گردشگری نسبت به سایر بخش‌ها مانند کشاورزی اندک است و میتوان با برنامه های مدبرانه حداقل ضرر این قسمت را گرفت. فارغ از موضوع بغرنج کرونا، که بساط گردشگری همدان را برچید هر سال تابستان گردشگری همدان روزهای پر رونقی را به خود میدید.
این اتفاق به آب و هوای همدان خیلی دخلی نداشت تمام روزهای خوب آن زاییده بی برنامگی استان برای زمستانهای پر برف استانی بود که حالا به مرور رخت تغییر اقلیم به تن خواهد کرد.
این روزها وضعیت آب این استان بحرانی تر می شودو هیچ کس برای مدیریت سیمای مخدوش گردشگری پا پیش نگذاشت. بحرانی که از تغییرات اقلیم و خشکسالی شروع شده و به برداشت های بی رویه آب از منابع زیرزمینی می رسد و در نهایت هم از فرسودگی شبکه های آبرسانی پرده بر می دارد و البته در بخشی هم با آلودگی بی حد، دست و پنجه نرم می کند.
این وضعیت در حالی است که هر سال با وعده انتقال آب دل ها خوش می شود اما تا به این لحظه وعده ها محقق نشده اندو نه تنها گردشگر مسیر خود از همدان را تغییر داد بلکه همدانیها هم بار سفر بستند تا از این دیار بروند.
جدای از معضل وعده انتقال آب و مصرف بهینه ممانعت از کشت هندوانه و...، مشکلی که در همدان بیشتر نمود دارد ضعف مدیریتی است. مدیریتی که این روزها مورد اعتراض بیشتر مردم شهر قرار گرفته و پاسخ روشنی هم برای آن داده نمی شود.
بحران بی آبی و تغییر اقلیم و اقتصاد معیوب
بحران آب و پیامدهای آن در سال‌های اخیر افزایش داشته است. این بحران که در پی دلایل انسانی و طبیعی زیادی از جمله گرمایش بی‌سابقه زمین و کاهش بارندگی پدیدار شده، از جوانب مختلف بر حیات بشر تاثیر گذاشته و شاید یکی از مهم‌ترین این جنبه‌ها، اقتصاد باشد. علاوه بر این، بحران آب میتواند بر بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله گردشگری تاثیر بگذارد. به همین خاطر است که اتحادیه اروپا نیز در گزارش‌های خود به بررسی معضل آب و اثر آن بر گردشگری در قاره سبز و نیز برخی دیگر از مناطق جهان پرداخته و با اشاره به اهمیت جمع‌آوری آمار و اطلاعات در خصوص مصرف آب به معضلات آن اشاره کرده است.
از طرف دیگر، بخش گردشگری چند مشکل بسیار خاص در مورد مصرف آب دارد؛ تمرکز فصلی یکی از ویژگی‌های صنعت گردشگری است که در آن، سفر معمولا در دوره‌ای انجام می‌شود که منابع آبی کمیاب هستند. پیشنهاد برای سفر معمولا در مواردی مطرح می‌شود که تسهیلاتی در آن محل وجود داشته باشد؛ امری که خود منجر به مصرف بیشتر آب شود.
اما از سوی دیگر، گردشگری منبعی برای کسب درآمد محسوب می‌شود و میتواند سیستم‌های تامین آب مناطق محلی و بهداشت را ارتقا دهد زیرا تصفیه آب را بهتر می‌کند.
چالش‌های فوق بیانگر این مطلب هستند که لازم است دانش را در حوزه اثرگذاری گردشگری بر مدیریت منابع آب بالا ببریم تا بتوانیم سیاست‌های زیست‌محیطی و گردشگری را به درستی جهت‌دهی کنیم؛ به خصوص در مواردی که خشکسالی و کم‌آبی، کشورها را تهدید می‌کنند.
در همین حال، گردشگری و محیط‌زیست هر دو ارتباط مستقیمی با آب دارند. معضل آب و گردشگری تنها به مصرف آب در هتل‌ها یا تسهیلاتی که توسط گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد، بستگی ندارد. آب یک منبع مهم گردشگری نیز به شمار میرود که جذابیت یک مقصد گردشگری میتواند به آن بستگی داشته باشد.
توصیه‌های مدیریت آب در گردشگری
چنانچه پیش‌تر اشاره شد، کمبود آب و گردشگری می‌توانند بر یکدیگر اثرگذار باشند اما کارشناسان برای حل این مساله تمهیداتی اندیشیده‌اند. در این راستا برخی توصیه‌های سازمانی و فنی برای پوشش دادن معضل آب و گردشگری مطرح شده است؛ با این وجود لزوم توجه بیشتر به مساله آب نیازمند درک و توجه عمیق‌تری است.
یکی از مباحثی که برای بهبود مصرف آب در بخش گردشگری مطرح می‌شود، توصیه‌های فنی است. توصیه‌های فنی بخش‌های مختلفی را در بر می‌گیرد که ازجمله مهم‌ترین این موارد توجه به بخش اقامت گردشگری و مصرف آب در این حوزه است. علاوه بر این، سایر بخش‌هایی که مورد توجه فعالان و سیاست‌گذاران بخش آب و گردشگری قرار گرفته عبارتند از: توجه به بخش غیررسمی و غیربازاری، نگاه وسیع‌تر به بخش گردشگری و جمع‌آوری اطلاعات دقیق مربوط به این حوزه. سهم بخش غیررسمی و غیر بازاری میتواند در برخی کشورها مهم و چشمگیر باشد. اگرچه سهم این بخش در مقایسه با کل مصرف آب چندان زیاد نیست اما در بخش گردشگری تاثیرگذار است.
برای مثال در تونس، تولیدات گردشگری عمدتا مبتنی بر هتل بوده و سهم بخش گردشگری در بازار غیررسمی و غیربازاری اندک است. این امر موجب می‌شود تمرکز بر هتل‌ها و موارد مشابه مانند دهکده‌های گردشگری برای تعیین تاثیر گردشگری و آب موثر و مفید باشد.
اما برای مدیریت بحران آب در حوزه گردشگری، کارشناسان توصیه‌های نهادی را نیز ارائه می‌کنند. ایجاد یک کارگروه برای موضوع آب و گردشگری که میتواند نقطه مدیریت بحران فرار گردشگر از همدان باشد.
هدف این کارگروه‌ها میتواند این باشد که نقش‌‌آفرینان در بخش آب و گردشگری را پیرامون هم جمع کند؛ آگاهی آنها را در مورد معضل آب افزایش دهد؛ همکاری نهادها را بین مقامات آب و گردشگری با نگاهی به جمع‌آوری اطلاعات موجود افزایش دهد؛ یک برنامه کاری رایج برای این رویداد تعریف کند؛ بحث در مورد تغییرات مورد نیاز از سوی قانون را پیگیری کند که شامل طبقه‌بندی هتل‌ها، معیارهایی برای ارائه یارانه‌ها، قواعدی برای استفاده مجدد از آب‌های هرز، نرخ‌های متفاوت برای سازمان‌های گردشگری و سایر مواردی از این قبیل می‌شود. همچنین از اطلاعات و داده‌هایی که برای تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های مدیریت آب به دست می‌آید، بهترین استفاده را کنند. حالا به نظر می‌رسد در همدان نیز اثرات ناشی از کمبود آب در بخش‌های مختلف حاشیه‌ساز شده است. بنابراین میتوان با به‌کارگیری توصیه‌های فوق از اثرات منفی بحران آب در گردشگری کاست و از سوی دیگر سعی کرد مصرف آب در گردشگری را به حدی معقول رساند.
