■ در نبود نظارت میراث فرهنگی چرخه گردشگری از توریست سلامت بیبهره است
همدان در کنار آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی فراوان با برخورداری از مراکز درمانی متعدد می‌تواند در شمار یکی از قطب‌های پزشکی و گردشگری سلامت قرار گیرد.
ظرفیت‌های بالقوه‌ای که در صورت برنامه ریزی می‌تواند تولید ثروت و اشتغال‌زایی چشمگیر را به دنبال آورده و سسب پیشرفت همدان شود.این درحالی است که استاندار همدان نیز بارها تاکیدکرده است که بر این موضوع که تلاش می‌کنیم تا با توجه به ظرفیت پزشکان همدانی در حوزه گردشگری سلامت، فعالیت داشته باشیم. بارها کارشناسان تاکید کرده اند سالانه می‌توانیم دست کم پنج میلیارد دلار از توریسم درمانی درآمد داشته باشیم. اما همدان با همه توانمندیها در این زمینه بازاری متشنج را در دست دلالان سلامت شاهد است .
رئیس جامعه هتلداران همدان در این زمینه عنوان کرد : متاسفانه استان تا امروز به دلیل نبود نظارتهای حوزه گردشگری هیچ بهره ای از گردشگری سلامت نبرده است . این درحالی است که هیچ گردشگر سلامتی بدون نظارت گردشگری همدان نباید در استان خدمات اقامت و حمل و نقل و گردشگری را دریافت کند.
شهرام شیروانی در کمیسیون گردشگری عنوان کرد : اشتغال، افزایش درآمدهای محلی، گسترش فرصت‌های کارآفرینی و سرمایه گذاری دستاورد صنعت گردشگری است. استان همدان با بهره مندی از ۶ مرکز درمانی دارای مجوز IPD ظرفیت لازم برای مطرح‌شدن به‌عنوان قطب پذیرش بیماران خارجی و توسعه گردشگری سلامت را دارد اما آن‌طور که باید به این موضوع پرداخته نمی‌شود.
وی تاکید کرد : البته چند سالی است استان همدان به مقوله توریسم سلامت ورود پیداکرده ضمن اینکه در این استان ۶ بیمارستان و مرکز جراحی محدود دارای مجوز IPD وجود دارد و سعی شده بر روی زیرساخت‌های این مراکز درمانی کار و بخش‌های VIP مراکز تکمیل و راه‌اندازی شود اما نبود نظارت میراث فرهنگی ، گرد شگری و صنایع دستی بر فعالیت علوم پزشکی در این زمینه بازار دلالان درآمد گردشگری سلامت در همدان را زیر سوال برده است .
رئیس جامعه هتلداران استان همدان با گلایه از شرایط پیشرو گفت : جای تاسف است که همدان هم به‌عنوان یک استان تاریخی، زیبا و توریستی با بهره‌مندی از چشمه‌های آبگرم و با خاصیت‌های درمانی بسیار و بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی که در بستر آن پرورش می‌یابند می‌تواند جایگاه ویژه‌ای را در حوزه درمان و گردشگری سلامت به خود اختصاص دهد اما راه دلالی گردشگری سلامت کسب درآمد هتلداران و آژانس داران را در همدان سد کرده است .
وی گفت بر این باورم در نبود نظارتها ۸۰درصد بازار گردشگری سلامت همدان در دست دلالان است و چرخه گردشگری استان از جذب توریست سلامت و ارائه خدمات به آنها هیچ بهره ای نمیبرد .
گردﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢدرﻣﺎﻧﯽ پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می‌رود و تأثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد.
همین موضوع و همچنین ظرفیت‌های ارزشمند در حوزه بهداشت و درمان در کشور ما زمینه مناسبی را برای سرمایه‌گذاری در این زمینه فراهم کرده است. به گفته کارشناسان، حوزه گردشگری سلامت ایران در رده‌بندی جهانی سال ۲۰۲۰، رتبه ۴۶ را از بین ۱۱۰ کشور از آن خود کرده است. به اعتقاد آنها با توجه به اینکه یک گردشگر سلامت بین ۳ تا ۵ هزار دلار ارزآوری دارد، با ورود تنها ۲۰۰ هزار گردشگر درمانی به کشور، یک میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد شد.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان پیش از این اعلام کرده بود : با سرمایه‌گذاری و ایجاد تاسیسات گردشگری جدید، فعالیت و عملکرد مراکز اقامتی، اقدامات حمایتی از تاسیسات گردشگری در شرایط کرونا، برگزاری رویدادهای فرهنگی و گردشگری، صدور مجوز گردشگری سلامت و برنامه‌ریزی برای توسعه منطقه‌ای و تنوع بخشی به محصولات گردشگری به حوزه گردشگری توجه ویژه‌ای شده است.
مالمیر از توجه جدی به گردشگری سلامت خبر داد و افزود: استان همدان با برخورداری از مراکز درمانی متعدد، یکی از مهمترین قطب‌های گردشگری سلامت غرب کشور به شمار می‌رود.
وی گفت: تاکنون برای 6 شرکت خدمات مسافرتی گواهینامه حرفه‌ای گردشگری سلامت صادر شده و با توجه به ظرفیت‌های موجود، استان همدان می‌تواند یکی از قطب‌های پزشکی و گردشگری سلامت کشور باشد.
دلالان، جان بیماران را به خطر می‌اندازند
محمد جهانگیری، رئیس انجمن خدمات بین‌المللی سلامت، در پاسخ به اینکه متولی گردشگری سلامت کدام وزارتخانه است، می‌گوید: «گردشگری سلامت یک خدمت مویرگی است که باید در حوزه‌های مختلف تعریف و به یک اکوسیستم تبدیل شود و با توجه به اینکه یک زیست‌بوم محسوب می‌شود، باید وزارت بهداشت، وزارت گردشگری و حتی کنشگران این خدمت در بخش‌های خصوصی پای کار باشند تا زمینه توسعه این صنعت در کشور فراهم شود. البته از سال ۹۳ شورای راهبردی گردشگری سلامت به منظور ساماندهی این صنعت (شامل وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، سازمان میراث فرهنگی، اتاق بازرگانی و سازمان نظام پزشکی) شکل گرفته و انجمن توسعه گردشگری خدمات سلامت نیز در قالب سازمان مردم‌نهاد ذیل اتاق بازرگانی تشکیل شده است اما هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم.
جهانگیری می‌افزاید: گردشگری سلامت به عنوان کار حرفه‌ای درون سیستمی باید قواعد شفاف و دقیقی داشته باشد و ضرورت دارد همه تسهیلگران و دلالان زیر نظر نظام گردشگری سلامت فعالیت کنند تا بتوانند به صورت تضمینی به بیماران خدمت ارائه دهند. متأسفانه برخی مواقع دلالان فقط به فکر کسب درآمد خود هستند و با ارائه خدمات نامعتبر علاوه بر آسیب‌زدن به این صنعت، جان بیماران را به خطر می‌اندازند. بنابراین ضرورت دارد دلال‌ها و تسهیلگران وارد سیستم شوند و با دریافت آموزش‌های لازم و دریافت شناسه، تحت حمایت انجمن قرار گیرند تا بتوانند به صورت حرفه‌ای در این حوزه به عنوان کنشگر حوزه گردشگری سلامت فعالیت کنند. به طوری که اکنون حدود ۴۰ شرکت تسهیلگر سلامت عضو انجمن بین‌المللی خدمات گردشگری سلامت هستند که با دریافت شناسه و آموزش‌های لازم در این حوزه به صورت اصولی و بر اساس استانداردهای تعیین‌شده فعالیت دارند. اما متأسفانه حدود ۸۰درصد کنشگران این حوزه به طور غیررسمی فعالیت دارند که باید این وضعیت مدیریت شود. البته این به معنای کوتاه‌کردن دست دلال‌ها از این صنعت نیست بلکه آنها باید با گذراندن آموزش‌های لازم و دریافت شناسه فعالیت، بر اساس استانداردهای تعیین‌شده به صورت رسمی در این حوزه فعالیت کنند.
فرآیند تخصصی گردشگری سلامت
سیدمحمد اکرمی، رئیس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران نیز در گفت‌وگو با ایسنا در این خصوص می‌گوید: وجود بیش از ۲۰۰ متخصص ژنتیک پزشکی در کشور فرصتی طلایی فراهم کرده تا بیماران سایر کشورها به‌ویژه عراق، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، افغانستان، پاکستان و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) نیز با توجه به ارزان‌بودن خدمات پزشکی در ایران برای دریافت این خدمت به متخصصان ما مراجعه کنند که البته در سه سال گذشته به دلیل شیوع کرونا مراجعه گردشگران سلامت به ایران با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است.
وی با اشاره به توسعه علم به‌روز پزشکی در ایران می‌افزاید: گردشگران سلامت برای دریافت ۱۰ خدمت پزشکی ازجمله خدمات تشخیصی و پیشگیری و درمانی مربوط به بیماری‌های ژنتیکی، درمان نازایی، بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های چشمی، تشخیص و درمان سرطان‌ها، جراحی‌های پلاستیک، دندانپزشکی، ارتوپدی، سلول درمانی و ناشنوایی به ایران مراجعه می‌کنند.
اکرمی اضافه می‌کند: گردشگری سلامت فرآیندی تخصصی و نیازمند کار تیمی و برنامه‌ریزی دقیق است. از این رو ضرورت دارد گردشگری سلامت به صورت تخصصی در وزارت بهداشت و میراث فرهنگی مدیریت شود تا با ساماندهی دلالان این حوزه و ارائه خدمات آموزشی لازم به آنها این صنعت توسعه یابد.
بیم از بین رفتن صنعت گردشگری سلامت
رضا جمیلی، فعال حوزه آموزش، تولید محتوا و اطلاع‌رسانی گردشگری سلامت نیز می‌گوید: گردشگری سلامت تا پیش از شیوع کرونا سالانه یک میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشت و آمارهای این بازار، امیدوارکننده بود.
وی اضافه می‌کند: تا پیش از اسفند ۱۳۹۸ بیش از ۴۰۰ شرکت تسهیلگر گردشگری سلامت در کشور فعال بودند اما با شیوع کرونا بیشتر بیمارستان‌های کشور در اختیار بیماران کرونایی قرار گرفتند و امکان ارائه خدمات به سرویس‌های گردشگری سلامت وجود نداشت و این صنعت بیش از ۹۰درصد دچار رکود شد؛ به طوری که در حال حاضر کمتر از ۳۰ شرکت تسهیلگر گردشگری سلامت و حدود ۲۰ آژانس خدمات مسافرتی در این حوزه فعالیت دارند. بنابراین در ایام کرونا دو اتفاق مهم یعنی کوچک‌شدن بازار و کم‌شدن تعداد فعالان این صنعت رخ داده است و اکنون بیم از بین رفتن آن می‌رود.
تا زمانی که دو وزارتخانه وزارت بهداشت و وزارت گردشگری به عنوان متولیان بخش حاکمیتی این صنعت هماهنگ نباشند، بزرگ‌ترین آسیب را به آن می‌زنند. در حالی که با ساماندهی و مدیریت این صنعت می‌توانیم با جذب گردشگران سلامت، سالانه دست کم ۵ میلیارد دلار درآمد ارزی داشته باشیم.»
