کهنشهر همدان مهد تمدنهای متعدد و سکونتگاه اقوام و مذاهب مختلفی بوده است از این رو ما شاهد این هستیم که ردپای عبادتگاههای مختلف این مذاهب در محوطه و محله های قدیمی و تاریخی همدان به یادگار مانده است.
همدان مهد تمدنهای متعدد بوده و سکونت گاه ادیان مختلف اهل کتاب و... بوده و مکانهای مذهبی و عبادتگاههای کلیمیان و مسیحیان در کنار مساجد تاریخی در همدان به چشم می خورد.
در بافت کهن همدان و نزدیکی تچه باستانی هگمتانه دو کلیسای تاریخی گریگوری استپان و کلیسای حضرت مریم واقع شده که اولی یادگار دوره صفوی و دیگری از آثار دوره قاجار است.
میلاد مسیح فرارسید، امشب برادران و خواهران مسیحی ما گردهم میآیند تا 2024 مین سال میلاد حضرتعیسی مسیح را جشن بگیرند به دلیل مشهود بودن ردپای ادیان متعدد در استان همدان در طول تاریخ، هر سال این مناسبت مذهبی را به نمایندگی از همکاران مجموعه فرهنگی رسانهای همدانپیام به یکایک هم میهنان مسیحی در کشور تبریک میگوییم.
بزرگترین جشن مسیحیان
سالروز به دنیا آمدن حضرت عیسی، روز کریسمس نامیده میشود و مسیحیان در سراسر دنیا، این روز را جشن میگیرند، این مناسبت بزرگترین جشن مسیحیان در سراسر جهان است.
در کشورهای مختلف دنیا جشن کریسمس را با نمادهایی ویژه و سنتهای متداول برگزار میکنند. در کشورهایی که دین رسمی مردم آنها مسیحیت است، جشن کریسمس بهشکل گسترده و با مراسم و آداب و رسوم خاص انجام میشود؛ اما در دیگر کشورها نیز پیروان این دین، جشن کریسمس را در کلیساها و کنار یکدیگر برگزار میکنند.
در آیین مسیحیت 4 هفته پیش از جشن آمادگی معنوی برای کریسمس آغاز میشود. در این 4 هفته پیش از جشن میلاد مسیح در کلیساها دعاهای خاصی خوانده میشود، بدین ترتیب مسیحیان خودشان را برای تولد حضرت مسیح آماده میکنند.
عیسی مسیح از پیامبران بزرگ الهی و یکی از 5 پیامبر برگزیده است. خداوند متعال در قرآن کریم داستان تولد مسیح را آورده و فرموده است: «یا مَریَمَ اِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِنهُ اسمُهُ المَسیحُ عِیسَی ابنُ مَریَمَ وَجِیهاً فِی الدُّنیَا وَ الاخِرَه وَ مِنَ المُقَرَّبِینَ» آیه 45 سوره آلعمران «ای مریم! خدا تو را به کلمهای از جانب خودش بشارت میدهد که نامش مسیح عیسیبن مریم است درحالیکه در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان درگاه الهی است».
تو را میستاییم ای خدای مهربان، ای خدایی که پر از فیض و بخششی، ای شاه پرجلال و شکوه میخواهیم جلال تو در همه لحظات زندگیمان چه در شادیها و چه در تنگناها و سختیها نمایان گردد.
کلیساهای مختلف در همدان
در قسمت شرقی تپه هگمتانه همدان و محله ارامنه دو کلیسا وجود دارد که کلیسای قدیمیتر به نام "گریگوری استپان" متعلق به مذهب ارتدکس و کلیسای جدیدتر به نام "حضرت مریم" متعلق به مذهب پروتستان است.
کلیسای گریگوری استفان همدان از جاذبه های تاریخی این شهر و از نمادهای مهم تاریخی حضور اقلیتهای مذهبی در ایران و همدان است. وقتی جمعی از ارامنه اصفهان، تاجران ارمنی روسی و مهاجرانی که به دلیل جنگ جهانی ساکن همدان شدند به فکر ساخت عبادتگاهی مختص خود افتادند و در سال ۱۶۷۶ میلادی و مصادف با پادشاهی شاه سلیمان صفوی، کلیسای گریگوری استفان همدان را ساختند.
این کلیسا یک بار در اثر بلایای طبیعی و گذشت زمان رو به ویرانی بود که در سال ۱۹۳۲ میلادی با کمک خلیفه گری و مردم بازسازی و مرمت شده است. این کلیسا محل دفن بسیاری از شخصیت های شناخته شده مذهبی ارامنه است.
کلیسای گریگوری استفان همدان پلانی مستطیل شکل با ابعاد ۱۳ در ۲۱ متر دارد. ورودی کلیسا 4 ستون مدور 4 متری دارد که با قوسهای جناغی به هم وصل شدهاند. در نمای کلیسا از خشت و آجر استفاده شده و برای تزئین، طاق نماهایی هلالی شکل به آن اضافه شده است. طاق نماها سبک طاق های رومی را دارند و به زیبایی و شکوه کلیسا افزودهاند.
برج ناقوس کلیسا یکی از زیباییهای این کلیسا است که به سبک گنبدهای رک بنا شده و حدود ۵٫۲ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. محراب کلیسا با گچ پوشیده شده بود که حالا لایه برداری شده است.
کلیسای گریگوری استفان بخشهای چندان زیادی نداد و شامل یک سالن اصلی و یک کتابخانه است. تأمین نور سالن کلیسا و کتابخانه آن بسیار مهم بود و از آنجا که این کلیسا به نور زیادی نیاز داشت؛ پنجره های فراوانی در ساخت آن به کار رفته تا نور طبیعی خورشید نیمی از کار تأمین نور کلیسا را برعهده گیرد.
به طور کلی ۱۲ پنجره مشبک در ساخت کلیسا به کار رفته که ۱۰ عدد در دیوارهای شمالی و جنوبی و ۲ عدد هم در ضلع غربی قرار داده شده است.
در منتهی الیه دیوار شمالی کلیسای گریگوری استفان همدان، حوضچه سنگی غسل تعمیدی قرار دارد که با کتیبه سنگی تزئین شده است. داخل کلیسا هم تزئینات چندانی به جزء چند تمثال و شمایل مریم مقدس(س) و حضرت مسیح(ع) وجود ندارد.
گفتنی است ، حضرت عیسی مسیح (ع) پیامبر مسیحیان و یکی از پیامبران اولوالعزم است. پیامبران اولوالعزم دارای کتاب الهی هستند و کتاب حضرت مسیح (ع) انجیل نام دارد. مسیح یکی از نامهای خاص حضرت عیسی (ع) است که در زبان عربی به معنای پاک کننده از گناهان و در زبان عبری به معنای نجات دهنده است.
تاریخ دقیق تولد عیسی مسیح در تقویم میلادی روز دوشنبه ۲۵ دسامبر سال 2023 است.تاریخ دقیق میلاد عیسی مسیح (ع) به شمسی برابر با روز دوشنبه ۴ دی سال 1402 است. تاریخ میلاد حضرت عیسی مسیح در تقویم قمری مصادف با روز دوشنبه یکم جمادیالثانی سال 1445 است.
جشن کریسمس (Christmas) با مراسم سال نو میلاد ی متفاوت است و هم زمان با سالروز میلاد حضرت مسیح (ع) برگزار میشود.
مسیحیان پیرو کلیسای کاتولیک و آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر مصادف با ۴ دی ماه هر سال جشن گرفته و برخی از مسیحیان نیز این جشن را در شامگاه روز بیست و چهارم همین ماه برگزار میکنند اما مسیحیان ارامنه و ارتدوکس، کریسمس را دیرتر از دیگر مسیحیان و در تاریخ پنجم و ششم ژانویه مصادف با ۱۶ و ۱۷ دی ماه جشن میگیرند.