سال ۹۰ بود که بحث مرمت و ساماندهی بازار سنتی ملایر،به عنوان یکی از آثار بازمانده دوران قاجار برای چندمین بار مطرح شد،تا اینکه سال گذشته در کارگروه میراث فرهنگی و گردشگری،طرح ساماندهی این بازار مصوب شد و حالا بعد از گذشت حدود یکسال طرح ساماندهی و مرمت بازار تهیه شده است
شالوده اصلی بازار سنتی ملایر توسط شیخ الملوک پایه گذاری شد و در حال حاضر این بازار یکی از آثار تاریخی و بازمانده از دوره قاجار است که بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد،این بازار دارای ۴۱۱ حجره ، قسمت هایی مهم این بازار شامل راسته شیخ الملوک،بازار خان،بازار مهم مهر علیخان بازار کفاشان،بازار سوخته،سرای میر فتاح،سرای خان،کاروانسرا،مسافرخانه فردوسی،زورخانه بابک و...... است.
این بازار یکی از مهم ترین میراث ها و آثار تاریخی ملایر است اگر طرح سامان دهی و مرمت آن تهیه نمی‌شد دیری نمی پایید که این اثر مهم تاریخی نیز که بخش مهمی از فرهنگ و تاریخ ما را شامل میشود مانند بسیاری از آثار تاریخی دیگر به پستوی فراموشی میرفت، حالا اما با ۷۰ میلیون تومانی که از محل اعتباری ملی به این بازار تاریخی اختصاص داده شد بعد از گذشت ۷ سال پیگیری طرحی برای این بازار تهیه شده که به تاییدکمیته فنی اداره کل میراث فرهنگی رسیده است ودر حال حاضر نیز ساماندهی و مرمت راسته خیاطان وزور خانه بابک شروع شده است و ادامه این فعالیت به میزان اعتبارات تخصیص یافته به آن، بستگی دارد. مدیر میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری ملایر در گفتگو با همدان پیام با ابراز خرسندی از تهیه طرح مرمت و ساماندهی بازار سنتی ملایر اظهار داشت:این طرح در۳ قسمت اصلی و چندین قسمت فرعی تهیه و طراحی شده است که قسمت های اصلی شامل طراحی و ساماندهی منظر بصری بازار،احیاء و ارتقاء منظر بصری دوران تاریخی،طراحی سردرب ورودی بازار بر اساس سر درب ورودی میدان امام و سنتی کردن ورودی است.
ابراهیم جلیلی هم چنین افزود:دستورالعمل های دیگر این طرح شامل ایمن سازی بازار در برابر حوادث و بحث اطفاء حریق و...... است.جلیلی میگوید:در طرحی که برای ساماندهی بازار سنتی ملایر تهیه شده است هر کدام از کسبه،دستگاهای خدمات رسان،شهرداری و.....که بخواهند اقدامی انجام دهند باید بر اساس این طرح اقدام کنند. جلیلی با بیان اینکه شروع،اجرا و اتمام این طرح بستگی به میزان اعتبارات دارد گفت: در حال حاضر ساماندهی راسته خیاطان و زورخانه بابک شروع شده است . وی در بحث جذب اعتبارات برای ساماندهی بازار هم گفت: برای جذب اعتبار، هر ساله در کمیته برنامه ریزی، مرمت بازار واعتبار لازم برای این مهم را پیشنهاد خواهیم داد که امیدواریم رقم تخصیص اعتبارات به نحوی باشد که بتوانیم در یک بازه زمانی معقول بازار را مرمت و ساماندهی کنیم
به هر روی بازارهای سنتی نیز مانند بسیاری از آثار تاریخی دیگر بخش مهم و ناگسستنی از تاریخ ما هستند،آثاری که فراموش شدنشان به منزله حذف بخش اعظمی از تاریخ و فرهنگ ما خواهد بود و همین رویه نسل بعد از ما را به نسلی بی هویت تبدیل خواهد کرد از این رو حفظ آثار تاریخی یا به تعبیری حفظ تاریخ باید در اولویت برنامه ها قرار گیردلذا امیدواریم مسئولان استانی در بحث تخصیص اعتبارات به این اولویت ها توجه کنند و حالا که پس از ۷ سال برای بازار سنتی ملایر طرح مرمت تهیه شده است به بهانه نبود یا کمبود اعتبارات، ساماندهی این اثر هم تاریخ به تاخیر نیفتد.
ابراهیم جلیلی عنوان کرد : قدمت هسته اولیه بازار ملایر به زمان شیخ الملوک؛ شیخ محمدعلى میرزا دولتشاه فرزند فتحعلى‌شاه، بانى شهر ملایر می‌رسد که شامل یک بازار اصلى، دو بازار فرعى، تعدادى سرا و منزل مسکونى در اطراف است. بازار اصلى از یک بازار طویل شمالى - جنوبى و یک بازار شرقى - غربى تشکیل شده که در محلى به نام چهار سوق با گنبدى بزرگ بر فراز آن یکدیگر را قطع مى‌کنند. وی گفت : چهار قسمت این بازار به چهار محله شهر منتهى مى‌شود. ورودى بازار در خیابان بروجردى قرار دارد. چندین تیمچه و سرا در دو جهت این بازار وجود دارد که پاره‌اى از آن‌‌ها چون سراى خان و لحاف‌دوزها از ارزش بیشترى برخوردار است. تیمچه‌اى نیز در قسمت غربى بازار واقع شده است که سقف گنبدى بزرگى دارد. یکى از تیمچه‌ها به بازار اصلى متصل است.
بازار فرعى دوم در قسمت مسجد شیخ‌الملوک واقع شده و با چند انحنا به بازار طولى متصل مى‌شود. جلیلی افزود : سبک معماری این بازار اصیل و سنتی است و سخت تحت تاثیرالگوهای بازار دوره صفویه و زندیه همچون بازاروکیل قرار گرفته است. بازار قدیمی ملایر به شیوه خطی و ارگانیک ساخته شده و دارای در ورودی است. بازار اصلی در دوره شیخ الملوک بنا شده و افرادی چون مهرعلیخان و ابوالقاسم خان نوری و میرفتاح آن راگسترش داده‌اند. به طور کلی پوشش سقف تمام قسمت‌های بازار، دارای طاق‌های ضربی و گنبدی آجری است و نورگیرهایی در سرتاسر آن و در دو طرف حجره ها تعبیه شده است.لازم به یادآوری است ، بر اساس اسناد موجود در دفتر فنی میراث فرهنگی ، بام‌سازی بازار تاریخی ملایر اواخر سال گذشته تحویل قطعی شد. اين اثر تاریخی در قسمت‌های مختلف و به طور متوالی در سالیان گذشته مورد مرمت اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان واقع شده و در آخرین اقدامات حفاظت و مرمت اضطراری گنبد آجری چهارسوق و نورگیرهای سقفی راسته بازار و بام‌سازی توسط متخصصین مرمت در راستای سلسله اقدامات حفاظت و مرمت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ملایر با نظارت معاونت میراث فرهنگی اداره کل به اجرا درآمد. این عملیات با اعتبار 530 میلیون ریال پس از دوره تضمین در سال 95 توسط هیئت تحویل اداره کل تحویل گرفته شد. گفتنی است بازار ملایر از جاذبه‌های تاریخی این شهر است که سال 1355 با شماره 1286/3 در فهرست آثار ملی و تاریخی ایران به ثبت رسید.
