در حالی که هنوز جای پای میهمانان یونسکو در همدان خشک نشده است خبر جهانی شدن عطار و فارابی رسانه ای میشود . البته همزمان با برگزاری اجلاس جهانی یونسکو متولیان امور در همدان از برگزاری برنامه ای که بتواند بوعلی سینا و میرسید علی همدانی را که در فهرست جهانی یونسکو قرار دارند به میهمانان حاضر و نمایندگان یونسکو در همدان بشناساند نیز غفلت کردند و با کمال تاسف این فرصت از دست رفت ...
حتی به بهانه حضور میهمانان اجلاس راه ابریشم و مسئولان یونسکو در همدان تلاشی برای معرفی مقام و جایگاه باباطاهر نشد به راستی مشکل کجاست؟ چرا در مطرح کردن ظرفیتهای همدان حتی همزمان با میزبانی از رویدادهای جهانی درجا میزنیم ؟ چرا در شناساندن مقام واقعی شاعر نامی باباطاهر در عرصه جهانی تا به این اندازه غفلت کرده ایم !
روز گذشته مدیر فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو به رسانه ها اعلام کرد : عطار و فارابی، ثبتِ جهانی یونسکو میشوند و بر این اساس تا یک ماه دیگر ثبت جهانی «عطار» را اعلام خواهیم کرد، این کار دو سال به طول انجامیده است.
بر این اساس امسال عطار و فارابی جزو مفاخری هستند که در فهرست مشاهیر جهانی یونسکو به ثبت خواهند رسید و تا یک ماه دیگر ثبت جهانی «عطار» را در نوامبر ۲۰۱۹ مقارن اواخر پاییز امسال ثبت نهایی و اعلام خواهد شد
در آسمان شعر و ادب فارسی و در میان صاحبان اسم و رسم، ستارهای عالی مقام و پیری مرشد و عارفی وارسته از خطه همدان با نام بابا طاهر همدانی ملقب به بابا طاهر عریان، جلوه و درخششی منحصر به فرد دارد و گذشت قرون متمادی از دوران زندگی وی، به هیچ وجه نتوانسته گرد فراموشی بر آثار و اندیشههای او بنشاند و ذرهای از اینهمه بزرگی و آوازه را مکدر و مخدوش سازد.
هیچ شخصی ادبی همچو بابا طاهر که در همدان متولد شده و در همین شهر مدارج کمال را پیمود و در همین دیار سر به تیره تراب نهاد و به دیار باقی شتافته است نمیتواند نام همدان را در عرصه ملی و بین المللی مطرح کند . اما تا امروز آنچنان از کنار نام بلند آوازه باباطاهر شهیر بی تفاوت گذر کرده ایم که فرصت تمرکز کارشناسانه برای معرفی مقام والای بابا را در ایران و دنیا با نام همدان نداشته ایم .
مشاهیر و رویدادهای تاریخی در بین فهرست های جهانی یونسکو جایگاه خاص خود رادارند، در حال حاضر ایران 36 مورد از مشاهیر و رویدادهای تاریخی خود را در فهرست پنجم یونسکو به ثبت رسانده است.
(سعدی، حافظ، عطار نیشابوری، فردوسی و... جزء اولین نامآوران ایرانی این فهرست هستند و جای بزرگانی همچون باباطاهر در آن خالی است )
جایگاه ایران در یونسکو
فعالیتهای یونسکو در زمینه میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در 7 فهرست تهیه و مستندسازی میشود. حال سؤالی که ذهنها را مشغول میکند این است که ایران چه جایگاهی در این سازمان و همچنین در این 7 فهرست جهانی دارد؟
■ فهرست اول که فهرست میراث جهانی نام دارد، شامل مکانهای تاریخی و فرهنگی غیرمنقول هستند که در صورت دارا بودن ارزشهای جهانی باید در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسند. ایران در حدود 1 میلیون و 200 هراز اثر غیرمنقول دارد که از این تعداد در حدود 31 هزار 420 اثر در فهرست آثار ملی ثبتشده و تنها 2 هزار و 160 مورد آن تعیین حریم گردیده است.(7 درصد آثار ملی کشور تعیین حریم شدند). زمانی یک اثر به ثبت جهانی میرسد که برای حفاظت بیشازپیش آن تعیین حریم شده باشد. لذا باید برای این 31 هزار و 420 اثر تعیین حریم نماییم که متأسفانه در این زمینه بسیار ضعیف عمل کردهایم. حال مسئله حائز اهمیت اینجاست که از 1 میلیون و 200 هزار اثر چه تعداد به ثبت جهانی رسیدهاند؟ تنها 23 مورد از آثار تاریخی و فرهنگی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو طبقهبندیشده است.
بر اساس گفته کارشناسان میراث فرهنگی در کشور ، ایران با قدمت بیش از 7 هزار سال با آمریکای 235 ساله در جدول میراث فرهنگی یونسکو در یک تراز قرار دارد، این موضوع بیشک نشاندهنده کمکاری مسئولین در ثبت آثار جهانی است.
■ فهرست دوم را فهرست میراث معنوی به خود اختصاص داده است. در این رابطه ایران در حدود 12 هزار و 97 مورد ثبت آثار ناملموس ملی دارد که از این تعداد 13 مورد آن به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.
■ فهرست ثبت بینالمللی حافظه جهانی که از سال 1997 آغاز به کار نموده سومین فهرست این سازمان محسوب میشود، در این زمینه ایران 60 اثر ملی و 10 اثر جهانی دارد.
■ فهرست چهارم ، فهرست ذخیرهگاههای زیستی کره زمین است که ایران در ثبت آثار طبیعی ملی 283 مورد را به ثبت رسانده است درصورتیکه از این تعداد تنها 15 مورد به ثبت جهانی دست پیدا کردند. (70 مورد دیگر نیز در لیست انتظار برای ثبت جهانی یونسکو قرار دارد)
■ مشاهیر و رویدادهای تاریخی نیز فهرست خاص خود رادارند، ایران 36 مورد از مشاهیر و رویدادهای تاریخی خود را در فهرست پنجم یونسکو به ثبت رسانده است. (سعدی، حافظ، عطار نیشابوری، فردوسی و... جزء اولین نامآوران ایرانی این فهرست هستند)
■ فهرست ششم یونسکو شامل شهرهای جهانی صنایعدستی است که توسط شورای جهانی صنایعدستی ثبت میشود. ایران در این فهرست 9شهر خود را اعم از اصفهان، تبریز و ... به ثبت جهانی رسانده است..
■ فهرست آخر، دریافت مُهر اصالت صنایعدستی یونسکو است. این مُهر، گواهینامهای است که از طرف دفاتر منطقهای یونسکو به موضوعات صنایعدستی اصیل و باکیفیت هنرمندان و صنعتگران اعطا میشود. هدف از ارائهی این مهر، حفظ، احیا و تداوم فعالیت حرفهها و ارزشهای بومی و سنتی تعریفشده است. حدود 300 مورد از صنایعدستی کشورمان دارای مُهر اصالت یونسکو است(مثل: مسگری، حوله بافی، عبابافی و...)
وی در پایان از سازمان میراث فرهنگی خواستار شد: این سازمان باید برای آثار تاریخی و فرهنگی کشور درجه اهمیت تعیین نماید. آثاری که در درجه اول قرار دارند مسلماً نیازمند حفاظت بیشتری بوده و مرمت و بازسازی آن را نمیتوان به دست هر کارشناسی سپرد چراکه اگر ترمیم آثار توسط افراد مجرب صورت نگیرد باعث تخریب بیشازپیش آن میشود.