یکی از اقامتگاههایی که مدت کوتاهی است به بازار گردشگری وارد شده و با استقبال چشمگیری از سوی گردشگران داخلی و توریستهای خارجی مواجه شده، اقامتگاههای بومگردی است. این اقامتگاهها که در واقع فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه را به نمایش میگذارند معمولا در مناطق بکر و روستایی ایجاد میشوند. اما در رویدادی مخرب، ساخت ویلا و ساختمانهای مدرن در این مناطق موجب آسیب به بومگردی و طبیعت بکر آن شده است.
متقاضیان ایجاد بومگردی با ارائه درخواست به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان و پس از بررسی موقعیت و ساختار واحد و احراز شرایط در حداقل زمان ممکن پروانه بهرهبرداری میگیرند.
همدان بهدلیل شرایط مطلوب آب و هوایی در روستاها و مناطق گردشگری در سالهای اخیر توانست دارای واحدهای متعدد بومگردی شود.
اما این امکان درحالحاضر برخی بساز بفروشها را بر این مسیر هدایت کرده است که واحدهای بومگردی را تبدیل به واحدهای رفاهی با تغییرات متعدد و بهروز کنند.
شکلگیری اقامتگاه بومگردی به 2 صورت متفاوت انجام میشود. در نوع نخست تبدیل واحد ساختمانی در محدوده روستا به اقامتگاه بومگردی مدنظر است، در نوع دوم، متقاضیان در محدوده روستا نسبت به ایجاد واحد بومگردی با الگو گرفتن از معماری و بافت سنتی روستا اقدام میکنند که در نوع دوم بهدلیل اینکه ساخت ساختمان و واحد جدید مدنظر است الزامات خاصی از جمله استعلام و کسب نظر از ادارات و نهادهای مختلف و تهیه نقشههای معماری با الگوهای معماری سنتی روستا نیاز است.
اقامتگاههای بومگردی نظیر دیگر تأسیسات گردشگری دارای درجهبندی هستند و بسته به ویژگیهای ساختمانی و معماری، کیفیت خدمات در 3 دسته یک، 2 و 3 درجه بندی میشوند.
پس از صدور گواهینامه استاندارد کیفیت خدمات، درجه واقعی اقامتگاههای بومگردی تعیین و ابلاغ میشود که درجه اعطایی ملاک صدور نرخنامه واحدها خواهد بود.
فلسفه ایجاد اقامتگاههای بومگردی، فراهم کردن فضایی بهدور از معماری مدرن و فضاهای پرتردد و پرسر و صدای شهرها است که در روستاهای هدف گردشگری ایجاد شدهاند و ضمن حفظ معماری و بافت روستایی، به درآمدزایی و ایجاد اشتغال و معرفی فرهنگ و جاذبههای گردشگری روستایی و برانگیختن تعلق خاطر و غرور ملی میپردازند.
مناطق بکر گردشگری تحتتأثیر رفتارهای تخریبکننده
در همین راستا خسرو روستایی یکی از فعالان بومگردی در اینباره گفت: درحالحاضر ضوابط و مقررات مربوط به محیط زیست در مناطق بکر گردشگری تحتتأثیر رفتارهای تخریبکننده قرار گرفته است. بومگردی در سایر کشورها معنای متفاوتی با اقامتگاهی که با این نام در کشور ایران فعالیت میکنند، دارد. در سایر کشورها از بومگردیها بهعنوان جاذبهای برای افراد گردشگر در مناطق بکر استفاده نمیکنند؛ زیرا ممکن است تردد زیاد گردشگران به این مناطق موجب تخریب طبیعت بکر آنها شده و آسیبهای جبرانناپذیری را به محیط زیست وارد کنند. البته این بهمعنای ممانعت از ورود گردشگر در مناطق طبیعی و سنتی نیست بلکه سرمایهگذاری هدفمند و محتاطانه برای بازار بومگردی در کشورهای مختلف صورت گرفته است؛ سرمایهگذاری سازگار با محیط زیست. ما نیز در ایران باید ابتدا میزان تقاضا برای آن را اندازهگیری میکردیم و پس از آن و براساس نیاز بازار و ذائقه توریسم به افزایش تعداد این بومگردیها اقدام میکردیم.
در واقع این نوع بازار گردشگری ایجادکننده بینش در جوامع و افراد هستند که ضوابط زیستی، صنایع دستی، شرایط آب و هوایی و... اطلاعاتی را عرضه میکنند. متأسفانه درحالحاضر شاهد ساخت ویلاها در مناطق بکر و روستایی در کشور هستیم یا اینکه شاهد ساخت و شکلگیری بدون مدیریت و برنامهریزی اقامتگاههای بومگردی هستیم که همین امر به بافت بکر مناطق روستایی آسیب میزند. این ساخت و سازها درحالی صورت میگیرد که برخی مدیران بومی در برخی از این مناطق با ارائه تسهیلاتی به سازندهها آنها را تشویق به این کار میکنند. امروزه متأسفانه شاهد فروش مکانهای بکر و روستاها به سازندگان ساختمان هستیم تا با ساخت ساختمانهایی که همخوانی با طبیعت ندارند عملا اقامتگاههای طبیعی را از حالت عمومی به ملک شخصی تبدیل کنند. وی افزود: با توجه به توسعه پایدار روستاها و اهمیت آنها برای حفظ فرهنگ و محیط زیست بکر این مناطق باید ساخت حتی بومگردیهایی که با محیط آنها سازگار است نیز با برنامه و بررسیهای دقیق انجام شود. علاوهبر آن باید جمعیت حاضر در مناطق بکر کنترل شده و از اشغال زمینهای این مناطق جلوگیری شود. از سوی دیگر توجه داشته باشید که هنوز متولیان گردشگری توان آموزش به توریستهایی که وارد این مناطق میشوند را ندارند بهطوریکه برخی سواحل و مناطق سنتی از بین رفته و پسماندهای غیرقابل تجزیه و انباشتشده در اطراف آن گواه این امر است. بنابراین باید ابتدا درنظر داشته باشیم که گردشگرانی که قصد ورود به این مناطق را دارند چه نوع توریستی هستند. آیا حامی محیط زیست و موافق توسعه پایدار روستاها هستند یا خیر؟
همچنین باید بدانیم که میهمانهایی که وارد بومگردیها میشوند میهمانهای ویژهای باشند که آموزشهای لازم برای حضور در جامعه معنوی را دیده باشند. از سوی دیگر میتوان با ظرفیتسنجی دقیق مشخص کرد که چه مناطق روستایی با چه میزان مسافر و چه ویژگیهایی مجاز به ورود به این منطقه است. یکی دیگر از اقداماتی که باید انجام شود آموزش مالکان این اقامتگاهها است در واقع باید همانطور که مؤسساتی به راهنمایان تورهای گردشگری آموزشهای حرفهای ارائه میدهند باید موارد مهم نیز به صاحبان این اقامتگاهها آموزش داده شود تا بتوانند برای معیارهای محیطزیستی ارزش قائل شوند تا حتی کمترین آسیب نیز به طبیعت وارد نشود.
یکی از مشکلات صاحبان بومگردیها رفتن به مسافتهای طولانی برای تمدید مجوز است که باید ساز و کار اینترنتی آن فراهم شده و نحوه تمدید برای آنها آسان شود.