اسفندماه سال ۹۶ نخستین خبر از وضعیت عمارت جنانی منتشر شد.
اسفندماه سال ۹۶ و حدود ۲۵ ماه پیش، مطلبی در سطح وسیع احتمال وقوع فاجعهای در مرکز شهر همدان را در صدر اخبار استان همدان قرار داد و با خطاب قرار دادن مدیران میراث فرهنگی و گردشگری و نیز شهرداری همدان توجه مردم و مسئولان را به عمارت جنانی بنایی در معرض تخریب که از آن به نخستین بنای چند طبقه همدان یاد میشود، کشاند.
«عمارت جنانی»، «مسافرخانه آبادان» یا همان «تبعیدگاه آیتا... مدنی» یک بنای تاریخی با بیش از ۸۰ سال عمر است که آن را نمونه خاصی از معماری اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی میدانند.
موج رسانهای ایجاد شده با انتشار فیلم و عکس و گزارشهای متعدد، کار را به جایی رساند که مسئولان یکی پس از دیگری دادن وعده مرمت این بنا را در پیش گرفتند و رسانهها نیز به امید آنکه مسئولان به صحبتهای خود پایبند هستند پیگیری موضوع را به وقتی که نتیجه کارها مشاهده شود موکول کردند.
ماهها گذشت و خبری از تحقق وعدههای داده شده نبود تا اینکه آبان ماه سال ۹۷ و در پی بارش بارانی که چندان قابل توجه نیز نبود، ناودانهای عمارت جنانی مسدود شد و آب باران بهجای هدایت به حیاط به زیربنا رفت و دیوار جنانی را تخریب کرد!
همین اتفاق و ریزش بخشی از بنا مسئولان دستاندرکار را مجدد گرد هم آورد تا شاید با اتخاذ تصمیمی منطقی مانع تخریب این بنا شوند که بهنوعی شناسنامه خیابان شورین نیز بهشمار میرود.
چکیده مباحث صورت گرفته درباره وضعیت این عمارت به آنجا ختم شد که شهردار همدان مسئولیت مرمت بنا را متوجه میراث فرهنگی دید و از آنجا که این بنا مالک خصوصی داشت، دخل و تصرف در آن را غیر قانونی دانست.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه متأسفانه تاکنون اقدامی از سوی مالک صورت نگرفته است، گفت: اگر رفع خطر احتمالی منوط به تخریب جداره عمارت باشد، موظف به اجرای قانون هستیم.
این بار پیگیریها شکل جدیتری به خود گرفت تا آنجا که دی ماه ۹۷ معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان همدان در خبری قابل توجه عنوان کرد «عمارت جنانی» بهصورت کامل بازسازی و به هتل سنتی تبدیل میشود.
احمد ترابی با اشاره به اینکه در پی خواست اصحاب رسانه، مردم همدان و تصمیم شهرداری مبنی بر فروش یا مرمت بنا و دستور اکید دادستانی مبنی بر حفظ بنا؛ مالک مجبور به همکاری در حفظ بنا شد؛ بیان کرد: در بازدید از بنا دستور پاکسازی خاکروبهها و زدن شمع در بنا صادر شد.
وی با بیان اینکه «عمارت جنانی» بهصورت کامل بازسازی و به هتل سنتی تبدیل میشود، افزود: برای بازسازی این بنا مبلغ ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان اعتبار لازم است.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان همدان گفت: مالک برای تبدیل بنا به هتل سنتی به صندوق احیا و سرمایهگذاری بناهای سنتی معرفی شده است.
کار که به این مرحله رسید رسانهها و دوستداران میراث فرهنگی نفسی راحت کشیدند، زیرا تصور بر این بود «عمارت جنانی» که به نوعی شناسنامهای برای همدان محسوب میشد، نجات پیدا کرده و بهزودی شاهد زنده شدن آن خواهند بود.
تلاشهای رسانهها و مسئولان دستاندرکار ادامه داشت تا اینکه عصر روز هشتم دیماه سال ۹۷ در نامهای از سوی مونسان مراتب ثبت «مسافرخانه آبادان» به استاندار همدان ابلاغ شد و همین نامه کافی بود تا دوستداران میراث فرهنگی استان همدان کار را تمامشده بدانند.
*«عمارت جنانی» مرمت میشود
سال ۹۷ به پایان رسید و ماههای سال ۹۸ هم سپری شد و مردم چشم انتظار تحقق وعدهها بودند که به یکباره در ایام نوروز ۹۹ و درحالیکه انتشار اخبار شیوع ویروس کرونا مجموعه مدیریت بحران و سایر بخشها را درگیر خود کرده بود، در یکی از روزهایی که شاهد وزش باد نسبتاً شدیدی در شهر همدان بودیم فیلمی در فضای مجازی دست به دست شد که شرایط خطرساز «عمارت جنانی» را هشدار میداد.
همین موضوع هفته گذشته بار دیگر مسئولان را به محوطه «عمارت جنانی» کشاند و این مرتبه دادستان همدان نیز شخصاً پیگیر موضوع شد و در بازدیدی که با حضور دادستان همدان، شهردار همدان، نماینده میراث فرهنگی، شهردار منطقه ۲ و مالکان عمارت جنانی انجام شد بر رفع خطر و نوسازی عمارت جنانی تأکید شد.
اگر ارزش تاریخی و میراثی عمارت جنانی به اثبات رسیده باشد، میراث فرهنگی وظیفه رسیدگی اساسی دارد، دادستان همدان در این بازدید تأکید کرد: اگر ارزش تاریخی و میراثی «عمارت جنانی» به اثبات رسیده باشد، میراث فرهنگی وظیفه رسیدگی اساسی دارد ولی اگر چنین اثباتی انجام نشده باشد مالک باید فوری نسبت به رفع خطر، نوسازی و بازسازی با حفظ شرایطی که میراث تعیین کرده اقدام و نمایی مشابه حال فعلی بسازد.
روز گذشته درحالیکه یک هفته از دستور دادستان همدان مبنی بر توجه جدی به موقعیت این بنا میگذشت، بر اثر وزش بادی که چندان هم شدید نبود بخشی از دیوار این عمارت فروریخت و راه تردد خانواده ساکن در کوچه جنبی این عمارت هم بسته شد!
ریزش بخشی از دیوار این عمارت که ۲ سال و اندی از نخستین وعدهها برای مرمت و احیای آن میگذرد، جز اینکه تعلل و بیتوجهی به بناهای تاریخی استان همدان را بیان کند نشان دیگری ندارد کما اینکه در سالهای اخیر شاهد تخریب بناهای واجد ارزش دیگری همچون سه بنای تاریخی در محله کبابیان همدان که با وعده ساخت مجدد نابود شدند را همچنان به یاد داریم درحالیکه وعده شد این سه خانه با همان ویژگیها در مدت یکسال ساخته خواهند شد، اما همچنان خبری از این وعده هم نیست.
