«تمام دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری ایران در خارج از کشور تعطیل شده‌اند و دیگر نباید با تابلوی نماینده ایران در خارج از کشور فعالیت کنند.»
این اخطار عبادرضا اسلامی ـ مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ـ به اشخاصی است که با عنوان نماینده دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری ایران، 4 سال گذشته در خارج از کشور با مجوز سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فعالیت می‌کردند اما از ابتدای امسال، مجوزشان دیگر تمدید نشده و فعالیت‌شان با این عنوان، متوقف شده است.
ایران از سال ۱۳۹۴ تا ابتدای امسال (طبق اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت کانون جهانگردی و اتومبیلرانی) در کشورهای ژاپن (توکیو)، اسپانیا (مادرید)، ایتالیا (میلان)، چین (شانگهای)، چین (گوانجو)، چین (پکن)، چین (هنگ کنگ)، آذربایجان (باکو)، عراق (سلیمانیه)، کره جنوبی (سئول)، هلند (لاهه)، عمان (مسقط)، آلمان (برلین)، آلمان (مونیخ)، فرانسه (پاریس) و انگلستان (بیرمنگهام) نمایندگی اطلاع‌رسانی گردشگری داشت. مجوز و گواهی‌نامه این دفاتر که از سوی سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری صادر شده بود تا ۳۰ فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ معتبر بود. ابتدای امسال معاون گردشگری با اعلام نارضایتی نسبت به عملکرد این دفاتر، احکام آن‌ها را دیگر تمدید نکرد. از بین این نمایندگی‌ها فقط مجوز دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری ایران در شهر پکن چین تا ۲۳ دی‌ماه سال ۱۳۹۸ اعتبار داشت که اینک مجوز آن منقضی شده است.
با این حساب، ایران فعلا با عنوان «دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری» نماینده‌ای در خارج از کشور ندارد. هرچند ممکن است وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بهره‌گیری از ظرفیت سفارتخانه‌ها و رایزنی‌های فرهنگی در خارج از کشور را در توجیه خلاء اطلاع‌رسانی و تبلیغات گردشگری مطرح کند اما واضح است که مأموریت این نمایندگی‌ها متفاوت از نیاز گردشگری تعریف شده است و دستورعمل خاصی برای نمایندگی‌های سیاسی و فرهنگی ایران در خارج از کشور با موضوع گردشگری به‌صورت رسمی و مأموریتی تحت یک حکم، مشخص نشده است.
با این همه، عبادرضا اسلامی نیز پروژه نمایندگی‌های اطلاع‌رسانی گردشگری در خارج از کشور را متوقف‌شده و یا منتفی ندانست و در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تصمیم بر بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری دارد.
وی توضیح داد: از نظر وزارتخانه تکلیف روشن است، قرار شد شیوه‌نامه اصلاح شود و مجددا در دستور کار قرار گیرد. علاوه بر این کانون جهانگردی و اتومبیلرانی بنا بر اساسنامه‌اش در این حوزه وظایف مشخص‌شده‌ای دارد؛ هم می‌تواند به نمایندگی‌ها مجوز بدهد و هم می‌تواند آن را فاقد اعتبار کند. این یکی‌از بندهای صریح اساسنامه کانون است. ما 2 مدل در ارتباط با دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری پیش‌بینی کرده‌ایم که تا چند ماه آینده هیأت‌مدیره کانون درباره آن تصمیم می‌گیرد.
مدیرگردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ادامه داد: به‌نظر می‌رسد وزارتخانه به راه‌اندازی دوباره دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری با شکل جدید اعتقاد دارد و فکر می‌کنم آن‌ها دوباره راه‌اندازی شوند. اصلاحات جدی‌تری اتفاق خواهد افتاد. نمایندگی‌های پیشین موضوع اطلاع‌رسانی گردشگری را پیگیری می‌کردند درحالی‌که درباره تأمین منابع اعتباری و درآمدی آن‌ها پیش‌بینی نشده بود و وظایفشان هم با جزئیات و دقیق مشخص نبود، اما در بازنگری و اصلاحات اساسنامه، این پیش‌بینی‌ها لحاظ می‌شود.
اسلامی در پاسخ به این سؤال که آیا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و کانون جهانگردی و اتومبیلرانی به‌طور موازی درحال اصلاح و بازنگری اساسنامه دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری هستند، گفت: دبیرخانه‌ی این دفاتر اطلاع‌رسانی در کانون بوده و براساس تجربه‌ای که دارد، به وزارتخانه پیشنهادهایی می‌دهد. ما این دبیرخانه را تحویل می‌دهیم تا اصلاحاتشان را اعمال کنند.
وی ادامه داد: پیشنهاد و ایده جدی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی برای اصلاح جریان پیشین، راه‌اندازی «افیس توریسم» است تا عملکرد فعال‌تری در این حوزه داشته باشند و منابع هزینه‌ای و درآمدی آن‌ها نیز مشخص باشد.
اسلامی در پاسخ به این پرسش که با توجه به پایان اعتبار مجوزهای دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری در خارج از کشور، آیا نظارتی می‌شود که آن‌ها با این عنوان فعالیتی نداشته باشند، زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از این نمایندگی‌ها کماکان با این عنوان و زیر تابلوی ایران به فعالیت پیشین خود ادامه می‌دهد و به‌عنوان سفیر گردشگری ایران شناخته می‌شوند، گفت: ما به همه سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌ها که ازپیش از این عناوین بهره می‌بردند نامه زده‌ایم که فعلا حق استفاده از این آرم و لوگو را ندارند تا دستورالعمل جدید ابلاغ شود. فکر نمی‌کنم موردی باشد که تخلف کند. البته فرصت می‌خواهیم که این مسأله را بیشتر بررسی کنیم. هرچند در بررسی‌های اولیه نیز مشاهده کردیم که این عنوان در برخی سایت‌ها هنوز وجود دارد، تذکر هم داده شده است و دوباره به آن‌ها اعلام می‌شود.
به گزارش ایسنا، نمایندگی‌های اطلاع‌رسانی گردشگری ایران با هدف اطلاع‌رسانی، تبلیغات، بازاریابی و جذب سرمایه‌گذار از سال ۱۳۹۴ در خارج از ایران فعالیت خود را آغاز کردند. در آن سال سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با هماهنگی و همکاری کانون جهانگردی و اتومبیلرانی به ۹ ایرانی مقیم خارج از کشور مجوز داد تا در اسپانیا، ایتالیا، ژاپن، سوئیس، سنگاپور، چین، مالزی و عمان دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری راه‌اندازی کنند.
با وجود این پس‌از یک‌سال، بدون هیچ توضیحی نمایندگان اطلاع‌رسانی گردشگری ایران در کشورهای سوئیس، مالزی، سنگاپور و ایتالیا خلع مسئولیت شدند.
شرایط احراز هویت این نمایندگی‌ها از سوی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی این‌گونه اعلام شده بود: «احراز صلاحیت‌های عمومی لازم و استعلام عدم سوءپیشینه از مراجع ذی‌صلاح، اقامت در کشور هدف، دارا بودن یا ثبت شرکت، مؤسسه یا نمایندگی با مجوز رسمی فعالیت در حوزه گردشگری از مراجع رسمی کشور هدف، برخورداری از توانایی مکالمه و مکاتبه به زبان فارسی یا زبان کشور هدف و یا در استخدام داشتن فردی مسلط به مکالمه، مکاتبه و مذاکره به زبان فارسی در محل نمایندگی و سابقه حداقل ۵ سال تجربه و فعالیت در حوزه گردشگری کشور هدف.»
بودجه و منابع مالی حمایتی از دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری در خارج از کشور مشخص نبود و به‌طور معمول این نمایندگی‌ها با سرمایه‌های شخصی وارد عمل شدند. بیشتر آن‌ها افرادی بودند که در کشور هدف فعالیت‌های گردشگری داشتند، در نتیجه اعتبار دولت ایران به فعالیت‌های آن‌ها، سطحی کلان و وجهه‌ای رسمی می‌بخشید. برخی از این دفاتر در مقطعی حتی خود را سفیر و نماینده گردشگری ایران معرفی می‌کردند.
دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری، ایده‌ای بود که در دوره‌ی ریاست اسفندیار رحیم‌مشایی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و زمانی که محمدشریف ملک‌زاده معاون گردشگری بود، مطرح شد. ایدئولوژی اولیه ملک‌زاده راه‌اندازی این دفاتر در ۲۰ کشور بود. او در مقطعی از راه‌اندازی این نمایندگی‌ها در کشورهای عمان، کویت، سوئد، ایتالیا، لیبی و ترکیه خبر داد. ابهام‌هایی درباره فعالیت نمایندگی‌های آن دوره مطرح بود، اما هرگز به آن‌ها پاسخی داده نشد. در دوره جدید با گذشت 4 سال از عمر دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری، سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری بدون ارائه گزارشی عمومی از عملکرد و فعالیت این نمایندگی‌ها، صرفا با بیان نارضایتی کلی، توقف فعالیت این دفاتر را اعلام کرد.
