با ثبت جهانی شهر همدان در فهرست یونسکو، تعداد شهرهای تاریخی ثبت جهانیشده جهان به عدد ده خواهد رسید. مسئولان کشوری وزارتخانه میراث فرهنگی حالا عزم خود را جزم کردهاند تا همدان را با منظر شهری جهانی کنند.
پرونده تکمیل ثبت جهانی منظر شهری تاریخی از هگمتانه تا همدان دربرگیرنده محوطه تاریخی هگمتانه و سیر تاریخی شهر همدان است که براساس مستندات ارائه شده توسط میراث فرهنگی همدان پس از سالها وارد فاز اجرایی میشود.
همدان با پیشینه تاریخی چند هزار ساله و در جایگاه یکی از کهنترین شهرهای ایران دارای بافتهای تاریخی فراوانی بوده که متأسفانه حجم زیادی از آن در طول قرنها از بین رفته یا دستخوش آسیب شده اما هنوز هم میتوان رد پای تاریخ را در این شهر دید.از آنجا که بافتهای واجد ارزش میراثفرهنگی، بهنوعی نشاندهنده هویت تاریخی همدان هستند حفظ آنها یک ضرورت به نظر میرسد که از جنبههای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حائز اهمیت است.
اگر همه برنامههای مدونشده درست پیش رود و اگر متولیان امور شهری و میراثی در همدان دستبهدست هم شوند در آیندهای نهچندان دور به جای هگمتانهای ۴۰ هکتاری یک منظر شهری در همدان میراث جهانی خواهد شد.
همدان میراث جهانی میشود؟
میراث جهانی یونسکو عبارتی است که به گوش همه ما آشناست و به مکان یا چشماندازی گفته میشود که توسط سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) بهعنوان مکانی دارای ارزش تاریخی، علمی و فرهنگی قلمداد شده و از طریق معاهدات بینالمللی مورد محافظت قرار میگیرد. این مکانها بهطور معمول برای منافع جمعی بشری اهمیت فوقالعادهای دارند.
یک مکان برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو باید در وهله نخست یک مکان طبقهبندی شده بوده و بهعنوان مکانی دارای ارزش تاریخی یا فیزیکی، از بعد جغرافیایی یا تاریخی نیز منحصر به فرد باشد؛ برای نمونه میتوان به ویرانههای تاریخی یا بناهای فرهنگی، شهر، مجموعه، بیابان، جنگل، جزیره، دریاچه، بنای یادبود، کوهها و حیات وحش اشاره کرد. این مکانها میتوانند انعکاسدهنده یک دستاورد مهم بشری بوده و شاهدی بر تاریخ معنوی بشر بر روی کره زمین باشند.
یکی از دلایل محافظت از این مکانها حفظ آنها برای آیندگان است؛ در غیر اینصورت در معرض تهدیدهای انسانی، حیوانی یا طبیعی قرار میگیرند. باید بدانید که این لیست توسط بخشی از یونسکو با عنوان برنامه میراث جهانی یونسکو که در اختیار کمیتهای با همین نام است، حفاظت میشود. گفته میشود که در این کمیته ۲۱ نماینده از ۲۱ کشور جهان عضویت دارند که توسط مجمع جهانی انتخاب میشوند.
میراث جهانی یونسکو مجموعه مکانهای فرهنگی یا طبیعی هستند که در سازمان جهانی یونسکو توسط کمیتهای به همین نام (کمیته میراث جهانی یونسکو) ثبت میشوند. بر پایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو میتوانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی خود را نامزد ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو کنند، حفاظت از این آثار پس از ثبت در این لیست در حیطه حاکمان کشور مربوطه به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.
شهرهای جهانی
به جز یزد ایران و احمدآباد هند که در سالهای اخیر وارد فهرست یونسکو شدهاند، ۵ شهر دیگر پیش از این در لیست یونسکو قرار گرفتهاند. شهر تاریخی سوکره متعلق به قرن شانزدهم در بولیوی که پایتخت قانونی این کشور است اما دولت در شهر لاپاز قرار دارد؛ شهر تروگیر در کرواسی که از سال ۱۹۹۷ بهعنوان یک مرکز تاریخی در فهرست مکانهای ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته؛ شهرهای مکناس که از ۴ شهر سلطنتی مراکش است و در قرن یازدهم میلادی بنا شده است؛ شهر رباط در مراکش که پایتخت فعلی آن است؛ شهر ویگان در فیلیپین که متعلق به قرن شانزدهم است؛ شهر تولدو در اسپانیا که قدمتی بیش از ۲ هزار سال دارد و درنهایت شهر آیوتایای تایلند که قدمت آن به قرن چهاردهم میلادی بازمیگردد.
حال باید منتظر ماند و دید آیا ثبت جهانی منظر فرهنگی شهر همدان به نتیجه مطلوبی ختم خواهد شد؟ اگر ثبت جهانی منظر فرهنگی همدان محقق شود دریچه امید جدیدی برای میزبانی بیشتر شهر و ورود گردشگران خارجی به آن گشوده خواهد شد.
این رویداد میتواند علاوهبر اینکه از نظر اقتصادی نیز وضعیت شهر را بهبود بخشد، برای ایران نیز درآمدزایی و توسعه وجهه فرهنگی را در پی داشته باشد و بهعنوان نوعی تبلیغ برای سفر به ایران و بازدید از جاذبههای تاریخی فراوان کشور تلقی شود
