یک باستان‌شناس و ایران‌شناس اسکاتلندی، دربازه زمانی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶، در 6فصل کاوش در ارگ باستانی نوشیجان ملایر حضور داشت و هیأتی را سرپرستی می‌کرد که اعضایش کسانی چون مایکل روف، روزالیند هاول، جان کورتیس، کلاوس شیپمان و دیوید بیوار بودند که اکنون هر یک چهره‌های برجسته‌ای در جهان ایرانشناسی هستند.
دیوید استروناخ، بنای عظیم خشتی این محوطه تاریخی را منسوب به دوره ماد می‌داند. نتایج این مطالعات در 4جلد کتاب فراهم آمد که مجلدات اول و دوم آن، در سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۴ منتشر شد. استروناخ، پس از سال‌ها، هفتم مارس ۲۰۰۷، در دانشگاه استنفورد، در نشست «جست‌وجوی مادها در کاوش‌های نوشیجان تپه» حاضر شد و از سال‌ها پژوهش در این‌باره سخن گفت.
وی در سن ۸۹سالگی در 6 تیر ماه 1399درگذشت.
اکنون یک سال از مرگ استروناخ می‌گذرد، وی که متخصص تاریخ پیش از اسلام بود، در یافتن بازمانده‌های پاسارگاد و همچنین تمدن بین‌النهرین نقش مهمی داشت.
این باستان‌شناس و ایران‌شناس اسکاتلندی در بررسی‌های انجام داده در ملایر، تحقیقاتی در مورد نخستین آتشکده و نخستین بنای خشتی دنیا، ارگ باستانی نوشیجان ملایر به دست آورد. استروناخ سال‌های مدید در دانشنامه ایرانیکا می‌نوشت و در دهه 45خورشیدی، مدیر مؤسسه بریتانیایی پژوهش‌های ایرانی در تهران بود.
دیوید استروناخ کیست؟
وی متخصص تاریخ باستان در خاور نزدیک بود. به اعتقاد باستان‌شناسان، عمده دانسته‌های امروز از کارکرد تل‌تخت پاسارگاد به کاوش‌های هیأت باستان‌شناسی دانشگاه لندن به سرپرستی وی در سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ مربوط می‌شود. از جمله دیگر تجربه‌های فعالیت استروناخ در ایران، به کاوش باستان‌شناسی در شهر اشکانی صددروازه صورت گرفت. همچنین وی درباره برج‌های سلجوقی ازجمله برج شبلی دماوند مطالعه کرد.
استروناخ که فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج بود، از سال ۱۹۸۱ به مدت 23سال در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی آمریکا تدریس کرد. وی به دلیل دستاوردهای برجسته‌اش در باستان‌شناسی در سال ۲۰۰۴ جایزه مدال طلا از سوی مؤسسه باستان‌شناسی آمریکا را دریافت کرد.
از وی کتاب‌های «نوشیجان یک: بناهای بزرگ دوره ماد» با ترجمه کاظم ملازاده در انتشارات دانشگاه بوعلی‌سینا همدان و «پاسارگاد: گزارشی از کاوش‌های انجام شده توسط مؤسسه مطالعات ایرانی بریتانیا (از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳)» با برگردان حمید خطیب‌شهیدی در انتشارات سازمان میراث فرهنگی وقت، به فارسی منتشر شده است. مقالاتی همچون «3 آرامگاه برجی از دوران سلجوقی» با ترجمه مجید ورهرام در مجله بررسی‌های تاریخی (شماره ۲۳ و ۲۴، آذر ماه – اسفند ماه ۱۳۴۸) و «پاسارگاد مرکز جهان» در مجله بررسی‌های تاریخی (شماره ۴۰، مرداد ماه و شهریور ماه ۱۳۵۱) با ترجمه علی‌رضا رحمتی در ایران برگردانده شده است.
وی در یک سخنرانی در جایگاه «مدیرعامل مؤسسه ایرانشناسی بریتانیا» که در «هفته ایران باستان» به تاریخ اردیبهشت ۱۳۵۰ ایراد شد و در نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان به چاپ رسید، از دستاوردهای 10سال حضورش در ایران گفت: «در10سال گذشته یک رشته اکتشافات تازه در ایران به‌عمل آمده است که تصویر روشن‌تری از تاریخ فرهنگ آغاز فرمانروایی هخامنشی و آنچه از دودمان‌های قبلی که در غرب ایران سلطنت می‌کرده‌اند به وام گرفته‌اند به‌دست می‌دهد. اکتشافات نزدیک همدان کمک کرد که دریابیم مادها چه سهمی در منابع معماری هخامنشیان داشته‌اند.»
نقش وی در بازیابی و بازشناسی تاریخ و فرهنگ ایران باستان خدشه‌ناپذیر است.
