صمت میزبان گردهمایی رؤسای ادارات فرش استان‌های کشور

خانه فرش همدان مغفول مانده است

 دهمین گردهمایی رؤسای ادارات فرش 31 استان کشور روز گذشته درحالی در همدان برگزار شد که مشکلات عدیده فرش روی دست استان مانده است .

در یک سال اخیر چند رویداد جمعی برای فرش همدان برگزار شد اما اغلب این برنامه‌ها به نظر می‌رسد بیشتر به صرف هزینه منتج شد تا کسب نتیجه برای بهترشدن اوضاع اقتصادی و فعالیت فعالان حوزه فرش.

به گزارش همدان‌پیام ، این گردهمایی که از روز گذشته آغاز و تا امروز 23 اردیبهشت در استان ادامه دارد به نقل از متولیان امور در اداره کل صنعت معدن تجارت استان از محل اعتبارات وزارت صمت با هدف معرفی و شناسایی ظرفیت‌های کم‌نظیر فرش دستباف  کهن دیار همدان و رونق بخشیدن به بازار این هنر صنعت با حضور رئیس مرکز صنایع خلاق وفرش ایران برگزار شد.

برگزاری چنین برنامه‌هایی چند تحلیل را به خود اختصاص می‌دهد نخست آن که گردهم آمدن افرادی که می‌توانند در حوزه فرش تأثیرگذار باشند می‌تواند فرصتی برای مرور داشته‌های همدان در این زمینه باشد و سپس آن که اگر چنین برنامه‌هایی در غیبت نمایندگان مجلس و مسئولان ارشد استان برگزار شود نمی‌تواند راه به جایی ببرد که نتیجه درستی از آن به دست آید .

استان همدان دارای ۴۰ برند فرش بوده که هر شهر استان دارای 2 تا 3 طرح است ازجمله برندهای معروف شهرستان همدان می‌توان به پرطاووسی، حاج‌خانمی و انجلاس ازجمله معروف‌ترین طرح‌ها و نقشه‌های بومی فرش دستباف  شهرستان ملایر میشن، جوزان، 4چنگ وحسین‌آباد، شهرستان بهار طرح "تاج‌آباد"، شهرستان تویسرکان طرح "آقا صادقی" و "ماهی" و "مالیچه" ، شهرستان اسدآباد ماهی درهم (هراتی )، شهرستان رزن طرح "سوزن"، شهرستان نهاوند طرح کله‌گلی، سالاری، نقشه تاریخی، عشوند، گل حیدر اشاره کرد.

در حالی‌که شرایط موجود بیانگر آن است که برای تولید فرش دستباف در استان همدان مشکل نداریم اما هدایت فرش از دار تا بازار دارای چالش‌های عدیده‌ای است که درمان آن برگزاری گردهمایی و همایش آن هم بدون یاری گرفتن از رسانه و مسئولان نیست.

آنچه در استان سال‌هاست به‌عنوان مشکل و چالش و گره‌کوری که درزمینه فرش دستباف استان با آن مواجه هستیم مطرح می‌شود، در رابطه با فروش فرش بوده است که نیازمند حل‌وفصل است.

در یک کلام می‌توان گفت، مشکل و چالش همدان فروش وبازاریابی فرش دستباف بوده و درواقع بیشتر از هر چیز و هر کس و هر تخصصی درزمینه فرش دستباف نیاز به بازرگان و بازاریاب داریم و درصورتی‌که بازرگان وجود داشته باشد قطعاً تولید نیز ارتقاء یافته و به هر میزان که به فرش نیاز باشد تولیدکنندگان فرش به هراندازه که نیاز باشد، تولید خواهند کرد .

 خانه خلاق همدان همچنان در انتظار تعیین تکلیف

درسال‌های اخیر قرار بود برای جمع شدن ظرفیت‌های همدان خانه خلاق فرش ایجاد شود و قرار بود تأسیس خانه‌های خلاق متناسب با ظرفیت هر شهرستان در دستور کار قرار گیرد .

اما تا امروز این مکان‌ که می‌توانست به صورت علمی با هدف انتقال علم و تجربه به فعالان این صنعت ایجاد شود مغفول مانده است، شاید اگر در چنین گردهمایی‌هایی افراد تصمیم‌گیر برای مشخص کردن مکان خانه خلاق فرش  دعوت می‌شدند حالاپس گردهمایی نتایج بهتری به دست می‌آمد .

این مهم بر کسی پوشیده نیست که بیشتر بافندگان فرش دستباف استان همدان به‌صورت فصلی نسبت به بافت فرش مشغول هستند و همین نمی‌تواند بازار فرش همدان را پویا نگاه دارد.

مقاصد بازار صادرات فرش دستباف کشور ایران ازجمله استان همدان متفاوت بوده و بیشتر اروپا و آمریکاست که در چندسال اخیر به دلیل تحریم‌ها بازار فرش ایران نیز تحت تأثیر قرارگرفته است و این نکته دیگری است که می‌تواند در برنامه‌های مهم مورد برنامه‌ریزی و تعیین تکلیف قرار گیرد اما از آنجا که نه‌ رسانه‌های تأثیرگذار و نه نمایندگان مجلس مسئولان تصمیم‌گیر در بطن چنین برنامه‌هایی نیستند نتایج همچنان مغفول می‌ماند .

 جریان صادرات فرش دستباف آزاد نیست

در رابطه با میزان سالیانه صادرات فرش دستباف استان به سایر کشورها همچنان مشکلات از سالیان گذشته حل نشده باقی مانده است زیرا به دلیل شرایط تحریم جریان صادرات فرش آزاد نیست و برخی از افراد به‌صورت مخفی نسبت به صادرات تولید فرش اقدام می‌کنند که به همین دلیل به هیچ‌نحو نمی‌توان آمار دقیقی از جریان صادرات فرش ارائه داد.

آنچه آمار نشان می‌دهدوجود ۱۵تا ۲۰ هزار دار قالی فعال در سطح این استان است، استان همدان دارای ۵۰هزار نفر بافنده فرش بوده که از این تعداد ۲۰ هزار نفر دارای کارت قالی‌بافی هستند و از این افراد بیش از ۱۳هزار نفر بیمه تأمین اجتماعی شده‌اند.

این آمار کافی است که دریابیم حل مسائل فرش تنها با برگزاری همایش و گردهمایی بدون حضور افراد تأثیرگذار در همدان حل وفصل نخواهد شد.

میانگین تولید سالیانه فرش دستباف به ازای هر بافنده فرش در استان همدان کم‌تر از نیم متر است و در حال حاضر ۱۵۰واحد پشتیبان، 3 مجتمع تولیدی دارای مجوز، یک اتحادیه استانی، 7 اتحادیه فراگیر و یک انجمن فرش در استان همدان دارای فعالیت هستند.

محوریت برنامه بررسی ظرفیت‌های فرش در استان همدان بود که البته در راستای بررسی مسائل و مشکلات حوزه فرش دستباف در استان‌های مختلف کشور، ایجاد هماهنگی بیشتر بین این ادارات، یافتن راهکارهای بهبود در هنر صنعت فرش دستباف ایران و هم‌فکری درباره برنامه‌های آتی حوزه فرش دستباف برنامه‌ریزی شده بود .

گفتنی است، الوند مغرورانه نظاره‌گر جاده شاهی که از دامنه او می‌گذرد و روزگاری دور راهی پررونق از قلب پایتخت هخامنشی(همدان) به اروپا بوده تا نقش‌های قالی از شاخه گاوی منطقه "مهربان" کبودراهنگ ‌که نمادی برجای‌مانده از بیش از 4 هزارسال زمانی که گاو در این منطقه نماد ثروت بوده و قربانی کردن گاو نشان‌دهنده پاکی‌نفس، تا نقش گل سیب برفرش نهاوند که آن نیز نماد ثروت و تقدس درخت سیب در این دیار است و گلدان‌های پر گل در 4 طرف قالی و نقش‌های باستانی بر فرش تاریخی این شهرستان و همچنین قالی زیبای "جوزان ملایر" که نماد عشق و ازدواج است و دختران دم‌بخت آن را برای جهیزیه و بردن به خانه شوهر می‌بافته‌اند و نقش درخت مو در  ملایر نماد ثروت است چنانچه فرش "چارچنگ" سفره صبحانه‌ای پهن با سماور و قوری سینی و سبدی پر از تخم‌مرغ بوده و آناهیتا الهه خورشید در گوشه بالای این فرش نظاره‌گر سفره است.

در دامنه‌های الوند شهرستان تویسرکان  و اسدآباد با قالی‌هایی که ماهی بر آن نقش بسته و در این شهرستان‌های کهن ماهی نماد زندگی و شاد زیستن است و البته نقش‌های زیبا و تازه‌ای  که در شهرستان همدان شاید حدود صد سال قدمت نشان از ارتباط با دنیای جدید با نقش‌های دم‌طاووسی و حاج‌خانمی که به سفارش بانویی ثروتمند بافته‌شده با گل‌هایی رنگارنگ، خوشه‌های انگور، گل رز و گل‌های شاه‌عباسی است .

فرش استان همدان به‌طور عمده روستایی بافت، تک نقشه ذهنی بافت بوده با ترکیب طرح‌های ساده چشم‌نواز هندسی که با اعتدال رنگ و تصاویر دل‌پذیر بافته‌شده، طرح شکسته و از خروجی چندضلعی در متن فرش تشکیل‌شده، ترکیب‌ها نماد دین و الهی از زندگی، طبیعت، مردمان این مرزوبوم بوده و رنگ‌های اشتری ،سرخ روناسی، قرمز قرمز دانه، پرطاووسی و بلوطی تیره است. قالی، تابلو و کتابی زیبا وزنده است که داستان زندگی مردم استان را از زمانی که دین آنان میترا و مزدا‌پرستی بوده را تا به کنون روایت می‌کند.  

صحبت‌ها گویای آن است که فرش اگرچه بافرهنگ و هنرما عجین شده اما امروزه این هنر صنعت با بی‌مهری مواجه شده است زیرا باوجود ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل در این صنعت، تولید فرش دستباف و بازار آن در همدان این روزها رونق پیشین را ندارد و صادرات آن‌هم چنگی به دل نمی‌زند بنابراین مدیران باید پای‌کار باشند تا با همکاری یکدیگر مشکلات را حل کنند و رونق را به این هنر صنعت بازگردانند.