3سال می‌شود که گردشگری سلامت در یکی از معاونت‌های دانشگاه علوم پزشکی تعریف شده است.
اواخر شهریور ماه 1398 دانشگاه علوم پزشکی همدان در راستای تحقق گردشگری سلامت گام‌های مؤثری را به لحاظ ایجاد زیرساخت‌های پزشکی برداشت.
در واقع گردشگری پزشکی یا درمانی حساس‌ترین نوع گردشگری است و با سلامت افراد مرتبط است پس مهیا کردن زیرساخت‌های پزشکی و فضای درمانی با حساسیت بالایی شکل گرفت و استفاده از فضای درمانی برخی بیمارستان‌های همدان مطرح شد.
در بیمارستان بوعلی با حمایت مدیران بیمارستان و برنامه‌ریزی علوم پزشکی 2 اتاق به صورت VIP آماده شد. بیمارستان قلب فرشچیان که ظرفیت بالایی داشت و دکتر منافی رئیس آن هم از پزشکان متخصص و حاذق کشور بود، بسیار نیز تأثیرگذار بود. همت علوم پزشکی استان و مدیران بیمارستان بعثت موجب برقراری بخش گردشگری سلامت در این بیمارستان شد و سپس زیرساخت ویژه پذیرش بیمار خارجی کلینیک‌های خصوصی افق و شفا مهیا شد.
بیمارستان آتیه (تأمین اجتماعی همدان) با ظرفیت مطلوب به چرخه جذب گردشگر خارجی برای درمان پیشنهاد شد و اینگونه 6 مرکز درمانی در همدان آمادگی جذب بیماران خارجی را پیدا کرد.
درحال‌حاضر 5 بیمارستان در همدان مجوز کامل را دریافت کرده‌اند و یکی از بیمارستان‌ها هم مدارکش در حال تکمیل است که متأسفانه شرایط کرونا موجب توقف اجباری پیگیری‌ها شد.
ورود به این حوزه از گردشگری ارزآور است و به‌راحتی می‌توان با جذب گردشگر خارجی با هدف درمان یک مسیر تردد و هزینه‌کرد در اقامت و درمان در سطح درجه یک را برای مسافر تعریف کرد که جذب درآمد آن نسبت به دیگر بخش‌های گردشگری در سطح بالایی است و هیچ بخشی با آن قابل رقابت نیست. قطع‌به‌یقین کسب درآمد ارزی از این گردشگر به چرخه درآمد مردم محلی هم در بخش خدمات، اقامت و حمل و نقل تأثیرگذار است.اما تا به امروز هرگز همدان نتوانسته است از ظرفیت مهیای گردشگری سلامت برای استان ارز آوری داشته باشد .
این مهم جای کار دارد، حوزه گردشگری همدان آسیب دیده از شیوع کروناست اما عدم برنامه ریزی و توجه از درآمد زایی توریستهای عراقی همچنان همدان را در بن بست درآمد زایی از گردشگری سلامت نگاه داشته است .
شرکت‌های خصوصی ایران و عراق به تازگی توافق کرده‌اند سفرهای انفرادی عراقی‌ها به ایران را با قیمت‌های مناسب و ارزان، سامان‌دهی کنند تا به تدریج دلال‌ها و واسطه‌های غیرقانونی و بدون مجوز، حذف شوند. گزارش‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همچنین اظهارات برخی از شرکت‌های گردشگری نشان می‌دهد در سال‌های اخیر حضور دلال‌ها که تعهدی در ازای خدمات به ویژه برای خدمات درمانی و پزشکی نمی‌دهند و همچنین بدتعهدی برخی شرکت‌های واسطه درمان، میزان نارضایتی مسافران عراقی را بیشتر کرده است.
عراق جزو پنج بازار در اولویت ایران است که برای افزایش تعداد مسافر و همچنین درآمد بیشتر از این کشور، هدف‌گذاری شده است.
اگر حضور ماندگار افغانستانی‌ها در ایران را حساب نکنیم، عراقی‌ها در بین اتباع خارجی که به ایران سفر می‌کنند، بیشترین زمان را در کشورمان می‌گذرانند، معمولا یک ماه. انگیزه سفر آن‌ها بیشتر زیارت، درمان و گردش است، اما سفر هر عراقی به ایران چقدر خرج برمی‌دارد؟
عراقی‌ها بعد از زیارت بیشتر برای درمان به ایران سفر می‌کنند، بیشتر هم به قصد جراحی پلاستیک می‌آیند. این اطلاعات را مدیران آژانس‌های عراقی که هفته گذشته به ایران سفر کردند، به ایسنا می‌دهند. آمارهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز حاکی از این است که عراقی‌ها در صدر مسافران خارجی واردشده به ایران قرار دارند، سال ۹۸ سه میلیون و ۱۶۵ هزار و ۸۳۹ نفر عراقی به ایران سفر کردند که حدود ۲۱ درصد بیشتر از سال ۹۷ بود.
در سال ۹۷ با ریزش سفر اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به ایران تحت‌تاثیر وضعیت روابط بین‌الملل، تشدید تحریم‌ها و البته کاهش ارزش پول ملی، چرخشی در سیاست‌های بازاریابی گردشگری ایران رخ داد و تمرکز روی جذب گردشگر از کشورهای همسایه بیشتر شد. در آن سال‌ها، مسئولان گردشگری در بخش دولت بر این باور بودند که درآمدزایی گردشگران کشورهای همسایه ریزش آمار گردشگران اروپایی را جبران می‌کند، چرا که آمارها نشان می‌دهد تعداد گردشگران اتحادیه اروپا در سال‌های گذشته به ۳۰۰ هزارنفر هم نرسیده درحالی‌که جمعیت گردشگران کشورهای همسایه بیش از دو، سه میلیون نفر بوده است.
ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق سال ۹۸ نیز پس از آن‌که سفر عراقی‌ها افزایش چشم‌گیر پیدا کرد، گفت: هر عراقی که به ایران سفر می‌کند دست‌کم ۱۰۰۰ دلار هزینه می‌کند و این درآمد خوبی از نظر اقتصادی برای ایران در دوره تحریم‌های ظالمانه است.
علی ساوه، مدیرعامل یک شرکت هواپیمایی و توریستی که در شهرهای بغداد، نجف، کربلا و سماوه شعبه دارد، درباره میانگین هزینه‌کرد عراقی‌ها در سفر به ایران، به ایسنا می‌گوید: میانگین این هزینه بسته به این‌که توریستی یا زیارتی به ایران سفر کنند یا انگیزه درمان داشته باشند و البته مدت زمانی که در ایران می‌مانند، متفاوت است. برای مسافری که قصد درمان دارد نمی‌توان مبلغ مشخصی را اعلام کرد، چون هزینه درمانی که انجام می‌دهد نقش پررنگی در مخارج او دارد.
وی ادامه می‌دهد: بیشتر عراقی‌ها برای جراحی زیبایی به ایران می‌آیند، اما آن‌هایی که برای زیارت و گردش سفر می‌کنند از ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار در ایران هزینه می‌کنند. این مبلغ برای افرادی است که معمولا یک ماه در ایران می‌مانند. هر چه مدت زمان سفر آن‌ها کوتاه‌تر باشد قطعا مبلغ این هزینه پایین‌تر می‌آید، ولی در کل، هر عراقی روزانه بین ۳۰ تا ۵۰ دلار در ایران خرج می‌کند. یک عده هم هستند که در هتل‌های کلاس بالا می‌روند آن‌ها روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار هم خرج می‌کنند که البته مدت زمان اقامت این دسته از مسافران خیلی کوتاه است.
عراقی ها بیشتر مشهد می‌روند. قم مقصد بعدی آن‌ها است، اگر هوا خوب باشد شمال ایران هم می‌روند. قصد بیشتر عراقی‌ها از سفر به ایران زیارت است، بعد هم درمان، بیشتر هم برای جراحی پلاستیک می‌آیند. قیمت‌ها در ایران ارزان و کشور امن است و مردم راحت می‌توانند زیارت کنند. این مطالب را معتمد عبدالحسن، مدیرعامل شرکت جهانگردی در نجف عراق به ایسنا می‌گوید.
سیدموسی موسوی، مدیرعامل شرکت مسافرتی و زیارتی در شهر کربلا که ۱۱ سال در بازار ایران کار می‌کند، به ایسنا می‌گوید: بیشتر عراقی‌ها خودشان به ایران می‌آیند، یعنی با تور سفر نمی‌کنند. این اواخر هم شرکت تقلبی زیاد شده برای همین ترجیح می‌دهند شخصا برنامه‌ریزی و سفر کنند. خیلی‌ها از فیس‌بوک پزشک پیدا می‌کنند و مستقیم ارتباط می‌گیرند. خود من هم سال‌ها به این شکل کار می‌کردم، چندتایی دکتر می‌شناختم که بیمار به آن‌ها معرفی می‌کردم، اما حالا قرار است با آژانس‌های ایرانی کار کنیم تا ضمانت خدمات داشته باشیم و اگر مشکلی به وجود آمد حداقل یک نفر پاسخگو باشد.
عراقی‌ها در مقایسه با کویتی‌ها و عربستانی‌ها کمتر از هتل استفاده می‌کنند. یوسف بیدخوری، معاون گردشگری استان خراسان رضوی این مطلب را به ایسنا می‌گوید و اضافه می‌کند: کویتی‌ها از بهترین هتل‌های مشهد استفاده می‌کنند. بعد از آن‌ها عربستانی‌ها، عمانی‌ها، قطری‌ها و بحرینی‌ها هستند. عراقی‌ها در سال‌های اخیر به هتل می‌روند، به هر حال ارزش پول در تغییر این ذائقه بی‌تاثیر نبوده است. بیشتر عراقی‌ها هم در هتل‌های اطراف حرم ساکن می‌شوند. پاکستانی‌ها هم بیشتر به حسینه و هتل آپارتمان‌ها می روند که، ارزان‌تر است.
