اتفاق پیچیده نیست، روال بررسی و مواجهه با آن پیچیده شده است. تغییر و تحول منطقهای که به واسطه جذب سرمایهگذار رقم میخورد، در هر کجای دنیا غیرقابل انکار است. روزی سرمایهگذاری دار و ندار خود را جمع میکند و راهی میشود تا با صرف سرمایه خود مسیر توسعه را در یک منطقه هموار کند.
در ابتدا سازمانهایی پای کار میآیند تا پیشنهادات او را بررسی کنند. در این میان دوستداران طبیعت هم نظرات خود را ارائه میدهند اما در آخر تصمیم چگونگی تعیین مسیر سرمایهگذاری با متولیان امور است، آنهایی که با صدور مجوز اجازه حضور سرمایهگذار را در یک منطقه طبیعی به وی میدهند تا زیرساختهای جذب گردشگر را به نفع تحول اقتصاد جامعه محلی مهیا کند.
تا اینجای ماجرا همهچیز روی روال است؛ از آن روزها در دهه 70 تا امروز هزار و یک چالش برای سرمایهگذار، فعالان گردشگری و حتی متولیان امور ایجاد میشود. یکی از مهمترین آنها این است که مرز تعیینشده برای محوطه و منطقه مشخص که در اختیار مجموعه تفریحی توریستی تلهکابین گنجنامه قرار گیرد همچنان مبهم است و هنوز هم که هنوز است کسی نمیداند منطقه مشخص و در اختیار سرمایهگذار از کجا تا کجاست؟
شاید اگر این مهم شفاف میشد و در اختیار صاحبنظران قرار میگرفت این همه هرج و مرج، تحلیل و انتقاد دامان تغییرات و تحولات را نمیگرفت و همهچیز واضح و مبرهن بود. اینکه سرمایه سرمایهگذار صرف توسعه شهری شود و از سوی دیگر اعمال تغییرات مغایر اختیارات مجاز تلقی شود و به جای حمایت تیر انتقادات به وی شلیک شود و اینکه مسئولان با هدف رقم خوردن توسعه، مجوزهایی را به سرمایهگذار اعطا کنند و بهدلیل نبود نظارتها موجب مشکلاتی شوند از سوی دیگر سبب شده است که امروز به جای حل و فصل ماجرا پای توجیهها و چه کنم و چه کردیها به ماجرا باز شود. توجیههایی که پاسخ سؤال خبرنگاران، فعالان و دوستداران محیطزیست است.
فارغ از اتفاقات و انتقادات سالهای گذشته، چالش جدید پیش روی این مجموعه، تسطیح و درختکاری جادهای مشهور به زیگزاگ (سلامت) در دل الوند است که در هفتههای گذشته همدان را در سرتیتر رسانههای حامی گردشگری و محیطزیست قرار داده است، اتفاقی که جریان رسانهای آن نهتنها در همدان مدیریت نشد بلکه مسیر توضیح خبر درست و پاسخگویی به سؤالات خبرنگاران و فعالان را هر روز نامتوازنتر رقم زد.
در این میان متأسفانه بیتفاوتی و پاسخهای برخی مسئولان مرتبط از همه بیشتر سؤالبرانگیز شد. کار را به جایی کشاند که فعالان گردشگری و رسانهای موضوع را برای نماینده ولیفقیه طرح کردند. آنجا که پای تأکیدات ایشان به میان آمد فضای پاسخگویی به سؤالات رسانهها و فعالان گردشگری از سوی متولیان امر منسجمتر شد.
حجتالاسلاموالمسلمین حبیبا... شعبانی در استان همدان با ورود به موضوع از ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان خواستار بررسی و پیگیری موضوع تخریب دامنه الوند بهعنوان یک مطالبه عمومی شد.
در این میان در روزهای اخیر همین انتقادات سبب شد تا به دعوت شورای شهر همدان مدیران استان برای اعمال نظر در مسیر تغییرات این جاده عصرگاه شنبه ۲۴ خردادماه حاضر شوند. اما متأسفانه رئیس شورا و تعداد چشمگیری از اعضای شورای شهر در این بازدید بنا به دلایلی که شخصی مطرح شد، حاضر نشدند.
اما این حضور برخلاف بینتیجه ماندن خروجی اعمال نظرات، موجب شد مواردی از سوی فعالان گردشگری و مدیران استان رسانهای شود که پرداختن به گزیده آنها برای تحلیل ماجرا خالی از لطف نیست.
علیرضا گوهری، رئیس کوهنوردی استان همدان:
جاده زیگزاگ به سمت میدان میشان به شدت عریض شده و بوتههای بسیاری از بین رفته است. تعریضی که روی جاده زیگزاگ انجام شده به طور قطع فرسایش حجم زیادی از خاک را بهدنبال خواهد داشت و آسیب جدی به آن میزند. همچنین با توجه به اینکه این منطقه در شیب قرار دارد پس از 2 یا 3 فصل دچار تغییراتی خواهد شد و بهتر بود که این جاده قدیمی به شکل گذشته حفظ میشد، اما حالا برگرداندن جاده به حالت نخست هم اصلا به صلاح نیست، زیرا آسیب جدیتر خواهد شد. اجازه دهیم طبیعت خودش پاسخ این تغییر را خواهد داد.
این جاده حدود 50 سال قدمت دارد و بازسازیهای غیراصولی در طول سالها به جاده زیگزاگ آسیب زده و آن را عریضتر کرده است و متأسفانه مخالفتی از سوی دستگاههای متولی این امر نیز دیده نمیشود
رضوان سلماسی، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر همدان:
بهنظر من اینجا آسیب دیده است و تعریضهای زیاد و خاکبرداریهای غیراصولی انجام شده است.
شهر همدان هم با اشاره به اینکه فضای کوهنوردی آن همدان را مطرح کرده در کل کشور یک برند است، طرفداران محیطزیست و کوهنوردان درخواست کردند مسئولان مسیر و آسیبهای جدی وارد شده به آن را از نزدیک ببینید.
در بازدید چند هفته پیش مسئولان از منطقه عنوان شد که اتفاق خاصی در مسیر نیفتاده است و برای اینکه مشخص شود اتفاق خاصی افتاده یا نه یا حد اتفاق چه میزان است درخواست بازدید دیگری داشتیم. حضور در منطقه و دیدن اتفاقات و شرایط فعلی کمک میکند که بدانیم تصمیمگیریهای آینده چقدر بر مدار این است که محیطزیست تحت تأثیر قرار نگیرد یا کمترین مداخله را در آن داشته باشیم. اینکه گفته میشد جاده دسترسی اتفاق افتاده و در حال تعریض است و بخشی از آن که تخریب شده بابت امدادرسانی بوده است، با پیگیریهای ما این سؤال مطرح شد که ساختمانهایی که ساخته شده چه میزان مشکلات امدادرسانی در کوهستان را پوشش میدهد.
سعید ترابیان، رئیس هیأت مدیره دهکده توریستی گنجنامه:
امسال بهدلیل سیلاب 250 کامیون خاک شسته شده الوند را برگرداندیم، کارشناسان متعددی آوردیم و گفتند برای جلوگیری از سیلاب باید جاده بزنید و کانالی هم تا رودخانه گنجنامه زدیم تا آب سیلاب به رودخانه هدایت شود.
این شن و ماسهها مربوط به سال گذشته است و قرار نبود برای زیرسازی جاده بهمنظور آسفالت کردن آن استفاده شود.
40 هزار اصله درخت کاشتهایم درختهایی که در مسیر جاده کاشته شده بهمنظور جلوگیری از فرسایش خاک است، ما فکر میکردیم اقدام مثبتی است اما حالا که مخالفانی دارد درختها را جمعآوری میکنیم.
برای حفاظت از محیطزیست گنجنامه سیستم مدرن تصفیه فاضلاب ایجاد کردیم، مجموعه تلهکابین حکم فرزند من را دارد و زبالههایی را که مردم در الوند رها کردهاند هر هفته توسط مجموعه دهکده توریستی گنجنامه جمعآوری میشود.
در ایام کرونا که دهکده تعطیل بود و ما برای پرداخت دستمزدهای پرسنل مشکل داشتیم کسی حال ما را نپرسید. من هر انتقادی را میپذیرم. ما باید با کوهنوردان، خبرنگاران و فعالان محیطزیست بیشتر تعامل میکردیم اما مشکلات موجود اجازه نداد.
حسن خانجانی، دادستان همدان:
متأسفانه مدیرکل منابع طبیعی تاکنون (روز 26 خردادماه 99) هیچ شکایتی انجام نداده است. این یک دروغ بزرگ است؛ اما خود ما وارد بررسی شدیم و معاون من شخصا از محل بازدید کردهایم. عکسها و نقشههای هوایی مربوط به گذشته برای دستیابی به نتایج لازم باید بررسی شود و درنتیجه کارشناسان هستند که باید به ما اعلام کنند که آیا تغییری در این منطقه نسبت به وضعیت گذشته جاده انجام شده است یا خیر؟
با این حال بررسی خواهیم کرد، وظیفهی همه ما است که از سرمایهگذاری حمایت کنیم اما نه به هرقیمتی! اما حالا پس از اینکه بررسی کردیم و پس از اعمال نظرات کارشناسانه در هر حد و اندازهای که بود باید با آن برخورد کنیم.
تردد مدیرکل راه و شهرسازی با خودرو از جاده جنجال برانگیز
در این حضور آنچه بیش از این موارد مورد سؤال خبرنگاران قرار گرفت؛ استقرار خودروی شاسی بلند مدیرکل راه و شهرسازی در ارتفاع نزدیک به 3 هزارمتری بود. جریان از این قرار بود که مدیرکل راه شهرسازی با خودروی اداری خود از همان جادهای به میدان «میشان» آمده بود که تسطیح و تعریض آن مورد اعتراض رسانهها و فعالان محیطزیست بود.
وقتی عبور با ماشین توسط مدیر با اعتراض برخی خبرنگاران در یک ویدیوی خبری منتشر شد توضیحات داریوش حسینی، مدیرکل راه و شهرسازی از همه بیشتر تأمل برانگیز بود.
وی میگوید : قرار شد با ماشین بیاییم تا ببینیم اصلا این جاده چیست تا بتوانیم پاسخگوی رسانهها باشیم.
کسی هم نگفت که تردد در این جاده ممنوع است. جادهای باز بود و ما آمدیم ببینیم این جاده چه شرایطی دارد. ما از ایجاد این جاده اطلاعی نداشتیم و مجوزی هم برای این کار صادر نکردیم. با انعکاس این اتفاق برخی کارشناسان رسانه بر این باورند هیچ اتفاقی به اندازه تردد مدیر راه و شهرسازی با خودروی شخصی نمیتوانست به همه ثابت کند این جاده مسیری مهیا و بدون ممانعت برای رفت و آمد آسان با خودرو به میدان میشان است.
علی بیات، راهنمای کوهستان میگوید:
در روزهایی که در تعطیلات و قرنطینه به سر میبردیم و کشور در حالت نیمهتعطیل بود، بخش خصوصی از این موقعیت برای ورود لودر سوءاستفاده کرده است و جادهای که بسیار باریک بوده است و میتوانست برای کارهای متفرقه و دسترسی به کوه استفاده شود، بهطور خاص مورد تعریض در ایستگاه مبدأ قرار گرفت.
علی مالمیر، مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان:
این جاده هم قسمتی از کوهستان الوند است و درحد حداقل و ضروری در این مسیر تغییری باید اتفاق بیوفتد.
حاتم نیکخو، رئیس دیوان محاسبات استان همدان:
ایراد از شرح وظایف دستگاههایی هست که باید نظارت میکردند. برای هر قدم و هرکاری که انجام میشود اگر پروژه مجوز داشته باشد باید دستگاههای متولی نظارت کنند و اگر مجوز نداشته باشد کار باید متوقف شود.
تخریب در این منطقه حتما اتفاق افتاده است اما باید بررسی جامع و علمی در این مورد صورت بگیرد. با مسئولان ذیربط جلسه خواهیم گذاشت اقدامات انجام شده اگر قانونی نباشد دیوان به این موضوع ورود میکند.
از معترضان این اقدام و مسئولان دهکده تفریحی و توریستی گنجنامه درخواست ارائه مستندات خود به دیوان محاسبات را دارم، ما نظرات کارشناسی و مستندات را بررسی و نتیجه نهایی را به رسانهها و مسئولان ذیربط اعلام میکنیم. الوند تنها متعلق به همدان و ایران نیست و به همه مردم دنیا تعلق دارد و باید در حفظ از آن بکوشیم.
اسفندیار خزایی، مدیرکل آبخیزداری و منابع طبیعی استان همدان:
تسطیح جاده زیگزاگ گنجنامه از لحاظ کارشناسی برآورد خسارت شد و بهصورت کیفری و حقوقی به مراجع قضایی شکایت ارسال شده است.
■ آنچه مسلم است وقتی یک منطقه بکر و طبیعی برای توسعه گردشگری یک شهر مجاز به تحول میشود توجه و نظارت مسئولان مرتبط را بهگونهای جدی میطلبد.
الوند شاخصه پایتختی است که توصیف قدمت تاریخ و تمدن را به یدک میکشد، الوند متعلق به همدان نیست و فارغ از اهمیت شاخص آن در طول تاریخ حیات بشر ، از سال 1389 که این کوهستان ثبت ملی شد هر ایرانی نسبت به آن تعلق خاطر ویژهای دارد . توسعه گردشگری برای حال خوبتر گردشگری رقم میخورد این مسیر توسعه که هم سرمایه سرمایهگذار را صرف میکند و هم استان را در مسیر جاذبههای شاخص گردشگری قرار میدهد قرار بود انعکاس خبری تحولاتش به نفع استان باشد نه به ضرر! حالا بهنظر میرسد کوتاهی در تعامل و نظارت ارگانهای مرتبط و مشخص نکردن محدوده اختیارات برای سرمایه گذار هم او را سر در گم کرده و هم سبب اتفاقاتی شده است که بهجای گذراندن روال قانونی اظهار نظرات شایسته مطالب نادرست دامان این تحولات و تغییرات را بگیرد.
بیتردید توسعهای ارزشمند است که پایدار باشد و آسیبی به محیطزیست نرساند. ضمن اینکه در قانون اساسی نیز به صراحت آمده است حفظ محیطزیست بر هر توسعهای ارجح است. حالا باید یک بار دیگر با خود این جمله را مرور کنیم که ما در برابر آیندگان برای حفظ میراث تاریخی و طبیعی مسئولیم.
