می‌گویند روابط عمومی یک شغل اداری نیست بلکه یک شوق اداری است، زیرا فعالان در این حوزه با عشق، شور و نشاط، بهره‌گیری از تکنولوژی روز و ایده‌های نو و همچنین تزریق هنر و تفکر خلاق در حوزه اداری گام برمی‌دارند.
27 اردیبهشت‌ماه در تقویم، به روز جهانی ارتباطات و روابط عمومی معروف است، شاید اگر این مناسبت هم نبود پرداختن به جایگاه روابط عمومیها همچنان در حاله‌ای از ابهام در حوزه تحلیل‌ها قرار می‌گرفت.
این روز فرصتی است تا در کنار تقدیم یک خداقوت به همه مدیران پویا در حوزه روابط عمومی‌های دولتی و بخش خصوصی استان همدان به بررسی نقش و جایگاه روابط عمومی به‌عنوان هنر هشتم در سطح جامعه بپردازیم.
روابط عمومی رابط میان دستگاه دولتی یا حتی بخش خصوصی با رسانه و مردم است جایگاهی که برایش تعریف کرده‌اند، جایگاه تأثیرگذار و تصمیم‌گیرنده است.
نگاه رهبری
در نگاه مقام معظم رهبری، روابط عمومیها می‌توانند به ارتباط میان مردم، دستگاه‌ها و مسئولان کمک شایانی کنند و موجب هم‌اندیشی مردم و مسئولان در تصمیم‌گیری‌ها برای سوق به اهداف می‌شود.
همین نگاه و دقت‌نظر کافی است تا بدانیم این جایگاه کلیدی نیازمند نقش‌آفرینی افرادی است که تخصص، اختیار و اعتبار لازم را در دست داشته باشند و غیر از این نمی‌توان به خروجی مطلوب ایفای وظایف آنها امیدوار بود.
اما شرایط موجود بیانگر چیزهای دیگری است. شاکله فعالیت روابط عمومی‌های دستگاه‌های متولی در هر استانی به روابط عمومی استانداری گره می‌خورد.
اندر احوالات شورای هماهنگی
روابط عمومی‌های همدان
استانداری، نهاد مسئول گرداندن و مدیریت یک استان است که در بخش‌ها و معاونت‌های زیرمجموعه همین مسئولیت تقسیم می‌شود.
اساس‌نامه شورای هماهنگی روابط عمومی‌های همدان همچون دیگر استان‌ها سال 1383 ابلاغ شد؛ طبق اساس‌نامه بالاترین مقام اجرایی استان یعنی استاندار ریاست این شورا، مدیرکل ارشاد و فرهنگ اسلامی استان قائم مقام و مدیر روابط عمومی استانداری دبیر این شورا تعیین شدند.
این شورا تقریباً در تمام استان‌های کشور فعالیت خود را آغاز کرد، ارتقای سطح علمی روابط عمومیها از اولویت‌های کاری این مجمع تعیین شد.
به هرحال از سال 1390 هر سال انتخابات هیأت رئیسه این شورا برگزار شد تا اینکه سال 1397 پس از برگزاری آخرین انتخابات، تصمیم بر دوسالانه شدن این انتخابات شد.
اعضای شورای هماهنگی روابط عمومیها که درحال‌حاضر آخرین روزهای فعالیت را پیش‌روی دارند و قطع به یقین در آینده نزدیک انتخابات دیگری رقم می‌خورد 2 سال از فعالیت خود را در این شورا پشت‌سر گذاشتند.
در شورای فعال فعلی روابط عمومی‌های میراث فرهنگی، مخابرات، دانشگاه آزاد، اداره کل زندان‌ها، ارشاد اسلامی، دانشگاه فرهنگیان و بانک ملی به‌عنوان اعضای اصلی مسئولیتی بر عهده گرفتند.
اما پس از انتخاب آنها اتفاقات متعددی دامان روابط عمومی‌های استان را گرفت که بیش از هر چیز به تغییر و تحولات مداوم گره خورد.
تغییرات متعدد مدیران روابط عمومی
تغییر مدیران روابط عمومی اتفاق سؤال برانگیزی نیست و البته که مدیران ارشد اختیار لازم را برای جابه‌جایی‌ها دارند اما آنچه ایجاد سؤال می‌کند، این است که چرا در انتخاب شورا و روابط عمومیها و حفظ اعضای این شورا برای اتخاذ بهترین تصمیمات و اعطای اختیارات لازم برنامه‌های مدون پیش از تشیکل آن اتخاذ نمی‌شود.
همین شورای فعلی که می‌توانست آنقدر اختیار داشته باشد که بدون تأیید آنها روابط عمومی‌های دستگاه‌ها رسمیت نداشته باشند و نگاه کارشناسانه آنها می‌توانست به ارتقای جایگاه روابط عمومیها کمک کند، چقدر موفق بودند؟
در این ۲ سال پس از آخرین انتخابات شورا، یکی از اعضای منتخب در شورای روابط عمومیها بازنشسته شد و ۲ روابط عمومی دیگر تغییر کرد. در کنار این اتفاقات، روابط عمومی استانداری شاهد ۳ تغییر در انتخاب مدیر روابط عمومی بود؛ این تحولات یکی پس از دیگری خود بیانگر از هم گسیخته شدن تصمیماتی بود که برای اتخاذ آنها وقت و اعتبار گذاشته شده بود اما به هر ترتیب بنیادی‌ترین شاکله ارتباطات در استان پیش از آنکه شاهد خروجی مطلوب کاری باشد، شاهد تغییر و تحول و رفت‌وآمدهای متعدد بود. در کل می‌توان گفت تخصص، اعتبار و اختیار لازمه روابط عمومی پویا بوده و هست، که در این زمینه همدان مورد نقد است.
تنزل پست سازمانی روابط عمومی
در دولت تدبیر امید
اگر منصفانه به جایگاه روابط عمومیها در دولت تدبیر و امید نگاه کنیم، باید بگوییم برخلاف سختی کار روابط عمومیها، این جایگاه از نظر پست سازمانی در وضعیت مناسبی نیست.
یکی از پست‌های سازمانی که با بیشترین اضطراب کاری مواجه است ولی امتیاز خاصی در این باره ندارد، پست روابط عمومی است.
این نگاه به نقد عملکرد دولت تدبیر و امید در تنزل جایگاه روابط عمومیها برمی‌گردد و یک خطای راهبردی است که حتی اگر آسیبی به جایگاه روابط عمومی نرساند اما سبب کاهش انگیزه مدیران روابط عمومی شده است.
این تنزل ناشی از بحث تبدیل روابط عمومی استانداری‌ها به اداره کل یا تنزل در حد معاون مدیر کل حوزه استانداری بود که می‌توان گفت این تغییر، اختیارات را هم در حوزه مدیریتی کار آنها و هم در جایگاه دبیر شورای هماهنگی روابط عمومیها محدودتر خواهد کرد.
از زمانی که چنین تصمیماتی در ساختار روابط عمومیها رقم خورد برنامه‌محور نبودن آنها بیشتر خود را نمایان کرد.
وقتی تغییرات مدیران روابط عمومی استان همدان که عضو شورای هماهنگی بودند یکی پس از دیگری در ۲ سال اخیر اتفاق افتاد، به‌واقع شاهد فعال نشدن کمیته‌های زیرمجموعه و کارگروه‌ها در شورای روابط عمومیها هم بودیم که این خود دلیلی بر مختل شدن مسیر برنامه‌ریزی‌ها بود.
خسارات غیر تخصصی‌ها
از سوی دیگر نگاه مدیران به جایگاه روابط عمومی و انتخاب مدیران در این سمت نیز خود جای بحث دارد.
متأسفانه آنگونه که انتظار می‌رود، به‌کارگیری نیروهای متخصص، خلاق و صاحب‌نظر در حوزه روابط عمومی و اطلاع‌رسانی برخی از ادارات رقم نمی‌خورد، این مهم می‌تواند موجب افتی جدی در جهت ایستایی و نزول عملکرد ادارات شود.
یک کارشناس ارتباطات امور بین‌الملل معتقد است: حوزه روابط عمومی به‌عنوان قلب تپنده یک سازمان، نقش به‌سزایی در معرفی جایگاه حقیقی آن مجموعه ایفا می‌کند و اگر مدیری در تعیین و انتصاب مدیر روابط عمومی خود دقت نظر نداشته باشد، باید منتظر خسارت جبران‌ناپذیر و عواقب تلخی برای دستگاه و اداره خود باشد.
محمد رحمانی فضل می‌گوید: درج اخبار صحیح و منظم و اطلاع‌رسانی به‌موقع و ارتباط تنگاتنگ با خبرنگاران و اصحاب قلم، یکی از وظایف اصلی حوزه روابط عمومی است که گاهی شاهد بی‌توجهی به این موضوع از سوی برخی مدیران این حوزه هستیم.
این کارشناس تأکید کرد: بر کسی پوشیده نیست که در جوامع امروزی، ارتباطات نقش بسیار مهمی در پیشبرد اهداف یک سازمان ایفا می‌کند. بهبود کمی و کیفی فعالیت‌های سازمان، افزایش بهره‌وری از امکانات و نیروی انسانی در سایه انعکاس فعالیت‌های سازمان با جامعه و بهره‌گیری از امکانات و قابلیت‌های اجتماع و مشارکت عمومی افراد آن است.
در این راستا روابط عمومیها به‌عنوان حلقه ارتباطی سازمان‌ها با جامعه نقش بسیار مهمی دارند. هرچه این حلقه ارتباطی گسترده‌تر و محکم‌تر باشد، به‌همان اندازه سازمان در پیشبرد اهداف و فعالیت‌های خود موفق‌تر خواهد بود.
پس روابط عمومیها برای اینکه بتوانند این حلقه ارتباطی سازمان را با جامعه حفظ کنند، باید در جست‌وجوی تکنیک‌ها، الگوها و شیوه‌های مناسب و جدید باشند. یکی از این شیوه‌ها و الگوها خلاقیت است که عامل مهم موفقیت برنامه‌های روابط عمومی است و اگر به‌درستی به‌کار گرفته شود، بسیاری از ضعف‌های فنی و اجرایی را پوشش می‌دهد و چون موضوع کار روابط عمومی از تنوع و حیطه بالایی برخوردار است، امکان ظهور خلاقیت در آن به مراتب بیشتر از سایر حوزه‌های کاری سازمان‌ها است.
امید است مدیران ساعی در حوزه روابط عمومی دستگاه‌ها و ادارات، هرچه بهتر در حوزه اطلاع‌رسانی صحیح برای آگاه‌سازی مردم پیدا کنند و با ارتباط خوب و مؤثر با اصحاب قلم و رسانه، جایگاه حوزه روابط عمومی را هرچه بهتر معرفی کنند.
