■ جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد: جریان تفکر در روزگار امروز ما با سه بحران جدی مواجه است که بحران حقیقت، عدالت و اخلاق را شامل میشود
پس از گذشت هزار و 77 سال از درگذشت بوعلي سينا، پزشك، فيلسوف و دانشمند ايراني، عقلانيت اين حكيم فرزانه در ديار الوند در قالب همايشي با حضور انديشمندان ايراني و مسئولان رده بالاي فرهنگ كشورمان و نيز مقامات استاني مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
مسئولان همدان در دومين سال از فعاليت دولتي كه شعار «تدبير و اميد» را براي خود انتخاب كرده است، عنوان عقلانيت در حكمت سينوي را براي روز پاسداشت بوعلي سينا و روز همدان انتخاب كردند تا عقلانيت را زمينهساز تدبير و پيشرفت فرهنگ ايراني قرار دهند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي مهمان ويژه همايش بود كه صبح ديروز در حلقه استقبال استاندار همدان و معاونان وي، همچنين فرماندار همدان و مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان با خودرو وارد ديار بوعلي سينا شد.
مراسم روز همدان و همايش عقلانيت در حكمت سينوي با اداي احترام اين مسئولان و جمعي از انديشمندان فلسفه كشورمان به مقام بوعلي سينا در آرامگاه وي آغاز شد.
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه شهر همدان در این آیین نکوداشت، انسانهای بزرگ را نکوداشت بشریت دانست و همزمانی روز همدان با سالروز تولد بوعلی سینا را افتخار بزرگی برای این استان عنوان كرد و گفت: تجلیل از مقام عرفانی این دانشمند بزرگ و روز بزرگداشت همدان نقطه عطفی برای استان همدان به شمار میرود.
به اعتقاد آیتا... غیاثالدین طه محمدی، بوعلی سینا از لحاظ علمی، ادبی و اندیشه خدمت بزرگی به دنیا کرده و وظیفه همگان برای تعالی علم و اندیشه، تجلیل از مقام این پزشک والامقام است.
بوعلي شناسنامه ماست
پس از اين آیين، مسئولان در همايش عقلانيت در حكمت سينوي حاضر شدند و اين همايش به طور رسمي با پيام حضرت آيتا... جواديآملي كه به صورت كليپ پخش شد، آغاز به كار كرد.
حضرت آیتا... جوادیآملی در بخشی از پیام خود به همایش عقلانیت در حکمت سینوی آورده است: فردی مثل ابنسینا بینظیر میماند که نه استاد داشته و نه شاگرد! چند نفری بیش در اسلام این گونه نیستند و ابنسینا هم جزو آنها به شمار میرود.
وی در بخشی از این پیام عنوان کرد: اولین روز جهل ما وقتی است که بگوییم فارغالتحصیل هستیم، کسی که بگوید بس اشتباه کرده است تا نفس میکشیم قلم به دست میگیریم یا باید بخوانیم و یا بنویسیم.
آیتا... جوادی آملی بیان کرد: بوعلی میگوید من بخش منطقیات را نزد کسی خواندم و بقیه جاها را خودم حل کردم، فلسفه، طب، نجوم و ریاضیات را بیاستاد حل کرد و تدریس هم کرد و احدی هم پای او نبود با اینکه برخی فلاسفه قدر در این رشته حضور دارند، اما خیلی با او فاصله دارند، بنابراین اینجاست که شرقی و غربی به او افتخار میکنند.
وی افزود: ما دارای شناسنامه هستیم؛ یعنی اگر رشد کنیم، بوعلی در کارنامه ما هست، مشکل ما این است که تصور میکنیم باسواد شدن گناه است و بیسواد شدن و نزدیکی به عوام فضیلت دارد، یک مقدار جلوتر برویم به قول بوعلی یادمان میدهد.
این مرجع تقلید اظهار کرد: بوعلی در شرح حالش آورده و بهمنیار نیز میگوید. خود شیخ میگوید من هر زمان مشکلی داشتم و مطلبی برایم حل نمیشد، وضو میگرفتم، مسجد جامع میرفتم و با خدا صحبت میکردم، میگوید من شاگرد ابن صلات هستم که عمودالدین است، بهمنیار و دیگران شاگردان فردی چون بوعلی سینا هستند.
40 درصد از آثار بوعلي حتي يك بار چاپ نشده است
سخنراني غلامرضا اعوانی، دبیر علمی همایش حکمت سینوی بخش ديگر مراسم بود كه با اعلام ميرهاشم ميري، مجري همايش كه از شاعران كهن ديار همدان است به روي سن آمد و به ايراد سخن پرداخت.
وي با تأکید بر اینکه تدوین آثار ابن سینا در دستور کار است، اظهار کرد: کتاب قانون ابن سینا تاکنون پنج بار به زبال لاتین تصحیح شده که آخرین بار آن به ۲۰ سال پیش بازمیگردد.
اعواني با بیان اینکه ابن سینا یکی از بزرگترینها در هر عرصه و دوران بوده است، گفت: عظمت ابن سینا از شهرت او بیشتر است و این بزرگی و عظمت تکرارنشدنی است.
وی در مدح حكيم هزارهها گفت: حکیم بوعلی سینا بزرگترین و تأثیرگذارترین شخصیتی بوده که در تمام شرق و غرب شهره بوده و توانسته عظمت این بزرگی را در فلسفه و طب به رخ جهانیان بکشد.
دبیر علمی همایش حکمت سینوی با تأکید بر اینکه ابن سینا بزرگترین کسی است که فلسفه را همراه با طب دارد، افزود: ابن سینا بزرگترین فیلسوف و بزرگترین طبیب است و بر این اساس همواره در هر علمی دست داشته است.
وی با بیان اینکه در تاریخ طب گذشته طب اسلامی و طب چینی مرسوم بوده است، بیان کرد: طب اسلامی هم به اندازه طب چینی بزرگ بوده و به قدری که طب ابن سینا را طب ابن سینایی نام نهادهاند.
اعوانی افزود: نخستین کتابی که در سال 1452 چاپ شد انجیل و سپس قانون ابن سیناست که قانون ابن سینا پنج مرتبه تجدید چاپ شده است و در این راستا باید بحق ابن سینا را از بزرگترین حکمای دوران دانست.
وی عقلانیت را از شاخههای مهم ابن سینا دانست و با اشاره به پایههای علمی محکم ابن سینا یادآور شد: پایهای که ابن سینا گذاشت ستون محکمی بود که نتوانستند آن را سست کنند و با تربیت شاگردان حلقه فلسفی مستحکمی را ایجاد کردند.
دبیر علمی همایش حکمت سینوی با بیان اینکه حکمت از دیدگاه ابن سینا به معنای دقیق کلمه است و این موضوع سبب افتخار همه اسلام و شیعیان شده است، بر تدوین آثار ابن سینا تأکید کرد.
وی خاستگاه ابن سینا را در فرهنگستانهای جهان دانست و گفت: 40 درصد آثار ابن سینا هنوز حتی یک بار هم چاپ نشده و اگر چاپی هم هست علمی دانشگاهی نیست.
اعوانی با اشاره به اینکه چاپها باید علمی باشد، اظهار کرد: کتاب شفا که در همایش هزاره ابن سینا تصحیح خوبی شده بود اکنون مورد قبول نیست و چاپهای اروپایی غلط اعتبار ندارد.
همدان قدمگاه اهل معرفت است
رئيس بنياد بوعلي سينا و امام جمعه همدان نيز در سخنان كوتاهي از وزیر ارشاد خواست تا نسبت به تخصیص مکانی در شأن بوعلی سینا در همدان اقدام کند و گفت: مردم همدان به آرامگاه بوعلی سینا به عنوان مرکز گردشگری نگاه نمیکنند بلکه این آرامگاه محلی فرهنگی برای تبادل اندیشهها شده است.
استاندار همدان نيز در سخناني گفت: از اینکه این همایش بزرگ ملی در شهر همدان، پایتخت تاریخ و تمدن ایران برگزار میشود، مباهـات میکنیم و به خاطر اینکه به برکت آرامگاه بزرگترین فیلسوف و طبیب اسلام و ایران و بلکه جـهان؛ شهـر و استـان ما همه ساله قدمگاه اهل معرفت، دانش و حکمت و پزشکی است، بر خود میبالیم.
محمدناصر نیکبخت اظهار كرد: سخن گفتن در جمع دانشمندان، فلاسفه و حکیمانی که هر یک الگوی دانایی و حکمتاند درباره رئیسالفلاسـفه و سلطانالاطبا، بسیار سخت و دشوار است.
استاندار همدان گفت: ابنسینای بزرگ در هزارههای گذشته به القابی از جمله، «یگانه پرستی»، «حکمت دوستی»، «نجابت»، «راستاندیشی» و «راستکیشـی» شهرت داشته است و وی پرورشیافته مکتبی است که «آزاداندیشی»، «تَفَقّه»، «اجتهاد» و «گفـتوگو» و «انتـقـاد علمـی» را موتور محرکه توسعه و تکامل قرار داده است.
وی افزود: ابن سینا به عنوان فرزند ارجمند تمدن اسلامی و ایرانی؛ خود از پایهها و ستونهای افراشتهای است که هزار سال تمدن و فرهنگِ پس از خود را هدایت و ماندگار کرده است.
نیکبخت با اشاره به آثار شیخالرئیس بوعلی سینا تصریح کرد: اگر به کارنامه علمی ابوعلیسینا که در دایرهالمعارفهای فلسفی و پزشـکـی و رسالـهها و مکاتبـات سرآمد است نگاه کوتاهی بیندازیم مواردی چون بومیسازی دانشها و اندیشـههـای یـونــانـی و غیـر آن، سختکوشی در فراگیری، تولید و نشـر علم، علمآموزی از همه ثمراتِ دانشِ جهانیان، نواندیشی و ابتکارِ علمی و مواجهه با پرسشهای زمانه، مبارزه با تحجر و جموداندیشی، گسترش مرزهایِ دانش و ترویجِ فرهنگِ آن و... الگوسازی کاملی برای استفاده آیندگان باقی گذاشته است.
ابن سینا نماد عقلانیت ایرانی است
سخنان علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي پايانبخش مراسم افتتاحيه اين همايش يك روزه بود كه وي در سخنانش بر اهميت عقلانيت تأكيد كرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آموزه مهم بوعلی سینا را ترویج و تقویت عقلانیت سینوی نزد نخبگان و اندیشمندان دانست و با تأکید بر موضوع عقلانیت سینوی افزود: ابن سینا همواره میکوشد تا مسائل را به روش عقلانی حل کند؛ زیرا برای عقل مرجعیت بیبدیلی قائل بوده و عقل در نظام فکری او از جایگاه والایی برخوردار است.
جنتی با بیان اینکه ابن سینا نماد عقلانیت ایرانی است اظهار امیدواری کرد تکریم این حکیم دانشمند زمینهساز نقد عقلانیت در جامعه باشد.
وی بوعلی سینا را متعلق به تمام کره خاکی دانست و بیان کرد: همدان افتخارات زیادی دارد که بوعلی سینا یکی از آنهاست و این حکیم و فیلسوف دانشمند با علم، شهر همدان را در میان شهرهای زمان خود برای اقامت پسندیده و انتخاب کرده است.
تمدن اسلامی، تمدن عقلانی است
وی با بیان اینکه بوعلی سینا تنها پزشکی بلندآوازه نیست، اظهار کرد: فلسفه فکری و علمی بوعلی هنوز برای اهل علم تازگی دارد و شعر موسیقی هم از دستاندازی او بر این عرصه بر خود میبالد و او حتی وارد فرهنگ عامه مردم شده و اسطورهها و داستانهای گوناگونی حول شخصیت او شکل گرفته است.
وی با تبیین تحکیم بنیان عقلانیت در تمدن اسلامی گفت: تمدن اسلامی، تمدن عقلانی است و کتاب مقدس اسلام بیش از هر کتاب دیگری به تفکر و تعقل دعوت کرده است و بیشک تمدنی که عقل را در جایگاه والای خود قرار ندهد ماندگار نخواهد شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ابن سینا یکی از دو فیلسوف بزرگ ایرانی است، گفت: ابن سینا از ابن رشد بالاتر است؛ زیرا از چارچوب ارسطویی فراتر رفته و فلسفه اصیل خود را بیان کرده است.
وی ادامه داد: آنجا که بوعلی سینا فلسفه مینویسد، تمام اندیشه و گفتارش را در خدمت عقل برهانی قرار میدهد. او یک متفکر درونزای ایرانی است که بر میراث فلسفی یونان افزوده است.
وی تصریح کرد: ما برای پیشرفت فرهنگ ایرانی به ترویج فلسفه به روش ابن سینا نیازمندیم و باید فرهنگ علمگرایی را در جامعه رواج دهیم که تدبیر و امید که رئیسجمهور به عنوان شعار دولت یازدهم برگزید، ریشه در همین معنا دارد.
وی تبیین کرد: عقلگرایی و تفکر فلسفی از پژوهش آغاز میشود تا در تصمیمگیریها از فرهنگ و اقتصاد تا سیاست خارجی نهادینه شود و گام نخست برای این منظور انتشار نسخههای تصحیح و ترجمه آثار بوعلی سینا همراه با تفسیر و شرح روزآمد آنهاست.
وی تأکید کرد: تحلیل آرای ابن سینا و شرح آموزشی اندیشههای او باید در قالب کتابهای ساده و خوشخوان گسترش یابد.
نگران افول اخلاقم
جنتی در ادامه سخنانش تشریح کرد: جریان تفکر در روزگار امروز ما با سه بحران جدی مواجه است که بحران حقیقت، عدالت و اخلاق را شامل میشود.
وی گفت: حقیقت، گمشده امروز ما است و بازخوانی عدالت در اندیشه ابن سینا از ضرورتهای علمی و فلسفی روزگار ماست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: سالهای گذشته بنیانهای اخلاقی در جامعه ما در حال دگرگون شدن است و افول اخلاقی جامعه نگراني بسیاری از صاحب نظران را برانگیخته است که در این زمینه ابن سینا تعلیم و تربیت را دارای دو بعد فردی و اجتماعی میداند و به فلسفه و حکمت پایبند است؛ در حالی که این دو مقوله در روزگار ما مهجور است و امری تزئینی به شمار میرود.
جنتی در پایان اظهار کرد: تمدن ایران به پاس بزرگانی چون ابن سینا همواره پایدار و ماندگار مانده است.
با پايان يافتن مراسم افتتاحيه، 17 تن از بزرگان حكمت و فلسفه ايران تا پاسي از شب به بررسي مقالات ارائه شده در اين همايش پرداختند.
کریم مجتهدی با مقاله شرح حی بن یقظان ابن سینا، «عبدالواحد شمال اف» با مقاله بررسی مقایسهای شک فلسفی نزد ابن سینا، غزالی و دکارت، «قاسم کاکایی» با موضوع عقلانیت و عرفان، «ضیاء موحد» با مقاله ابن سینا و عقلانیت منطقی و «انشاءا... رحمتی» با موضوع فرشته شناخت ابن سینا و سهروردی، به ارائه و تشریح مقالات خود پرداختند.
ارائه مقالات
“محسن جوادی» با موضوع جستاری در چیستی عقلانیت و حکمت سینوی، «علیرضا ذکاوتی» با موضوع بینش ابن سینا علمی یا منطقی، «نجفقلی حبیبی» با موضوع فلسفه احکام اسلامی از نظر ابن سینا، «شهین اعوانی» با مقاله جایگاه عقل در مقامات العارفین، «محمد ذبیحی» با مقاله ابن سینا نماد خرد و عقلانیت، «حسین معصومی همدانی» با مقاله فلسفه سینوی در قرن پنجم هجری از ديگر ارائهدهندگان مقالات در همايش بودند.
در ادامه، پژوهشگرانی همچون «محمود یوسف ثانی» با مقاله عقلانیت به مثابه روش در المباحثات، «سید حسین موسویان» با موضوع علم عقلی و علم نقصانی در نظر ابن سینا، «محمدجواد رضایی» با مقاله عقلانیت سینوی و مشکلات آن، «یوسف شاه حسینی» با موضوع حکمت سینوی و اندیشههای میان فرهنگی و «غلامرضا اعوانی» با موضوع رساله فی العشق به ارائه مقالات و یافتههای خود پرداختند.