تابستان فصل رسیدن انواع میوه و سبزیجات خوشمزه و خوشبو فرا رسیده است، فصلی که علاوه بر وفور محصولات کشاورزی، به دلیل خشکی و دمای بالا بیماریهای خطرناکی نیز در کمین مردم نشسته است.
در این فصل خرید و استفاده از انواع سبزیجات خوش عطر و بو درسفره غذایی مردم اهمیت خاصی دارد اما با توجه به داستان دنبالهدار آبیاری زمینهای کشاورزی با فاضلاب، متأسفانه مردم آگاهانه و یا ناآگاهانه محصولی را خریداری میکنند که به جای حفظ تندرستی، انتقال انواع بیماریها را موجب میشود.
بهرغم هشدارهای مکرر طی سالهای طولانی برای جلوگیری از آبیاری سبزیجات توسط فاضلاب این قصه تلخ همچنان در همدان ادامه دارد و مردم محصولی را بر سر سفرههایشان میبرند که حاصل آبیاری با فاضلاب است.
در نهایت پیگیری و تصمیم مسئولان در این رابطه تنها در حد کارگروه امنیت غذایی بدون اینکه نتیجهای از آن حاصل شود، برای جلسات بعدی و بعدی و بعدی میماند.
گویا خانواده ها مطمئن هستند که متولیان بهداشتی جامعه بر نحوه تولید و عرضه این محصول نظارت کامل دارند ولی به نظر میرسد به دلیل تولید بخشی از این محصول در مزارع حاشیه شهر همدان خانوادهها باید کنترل بیشتری در این راستا داشته باشند.
در حال حاضر 140 هکتار از مزارع سبزی در همدان با فاضلاب تغذیه میشوند و مسئولان بهداشتی معتقدند مهمترین عامل زمینهساز این پدیده در دسترس و ارزان بودن فاضلاب برای کشاورزان است.
با این حال توصيه مسئولاني كه نتوانستهاند از پس سودجويي خاطيان برآيند، ضدعفوني صحيح سبزيجات است تا بلكه مقاومت بدن را در برابر بيماريهاي مختلف ناشي از مصرف سبزيجات آلوده به فاضلاب انساني افزايش دهند.
اما واقعيت اين است كه اين راهكار دردي از مردم كه به قول خودشان محصول سبزي را حداقل یکبار در هفته استفاده ميكنند دوا نخواهد كرد.
فاضلابها هنوز با وجود خبرهایی مبنی بر راهاندازي و افتتاح تصفيهخانههاي فاضلاب، در حاشيه شهرها جارياند و رودهاي روان فاضلاب كه هنوز به شبكه متصل نشدهاند، فرصت مناسبي براي كساني است كه به بهانه رایگان بودن استفاده از كانال فاضلاب، بينیازي به انرژی برق و داشتن ازت و فسفر، آبياري با فاضلاب را ترجيح ميدهند.
افزایش بیماریهای واگیر و بیماریهای ناشناخته از یک سو و طغیان سرطان را شاید بتوانیم برای از سر بازکنی از جمله تبعات هوای آلوده شهرها بدانیم اما بر خطری که با استفاده از این محصولات از بیخ گوشمان میگذرد نمیتوانیم به این راحتی چشم ببندیم.
با پیگیری اخبار چند سال گذشته درمییابیم که مدیران جهاد کشاورزی در کارگروه اقتصادی و تولیدی بخش کشاورزی و نیز کارگروههای امنیت غذایی شهرستان تنها به این جمله بسنده کردهاند که آبیاری سبزیجات با فاضلاب خام برای صیفیکاران هزینهای در برندارد غافل از اینکه این اقدام بیهزینه آنها هزینههای جبرانناپذیری را به مردم تحمیل میکند که به قیمت به خطر افتادن سلامتیشان تمام میشود.
بسیاری از کشاورزان و صیفیکاران همدانی نیز به دلیل آسانبودن این شیوه، نبود متولی پا به کار و ناظر بر عملکرد آنان و نیز ضعف اطلاعرسانی مسئولان به مردم، زمینهای زیر کشت خود را با استفاده از فاضلاب آبیاری میکنند.
فرماندار همدان نیز در آخرین صحبتهای خود در این خصوص، سوق دادن کشاورزان به کشت گلخانهای و یکپارچهسازی مناطق کشت سبزی را از راه حلهای عرضه سبزی سالم به شهروندان اعلام کرده و همانند همه مدیران در نهایت گفته است: این برنامهها حمایت و همکاری همه دستگاههای اجرایی را میطلبد تا سریعتر به هدف نهایی یعنی سلامت شهروندان جامعه برسیم!
علی تعالی، با تأکید بر اینکه متولی اصلی نظارت بهداشت مواد غذایی بر عهده مرکز بهداشت است، گفت: جلوگیری از کشت سوم سبزی، اصلاح دیوار سر ریز فاضلاب با استفاده از بتن، جمعآوری پمپهای فاضلاب، استقرار تیم گشت شبانه در محلهای مورد نظر و... از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه است.
تا 4 سال دیگر صادرکننده سبزی بهداشتی خواهیم بود
اما مدیرگروه بهداشت محیط و حرفهای استان همدان وعده میدهد که برنامه راهبردی در راه است
وی نیز در قبول برخوردهای مقطعی و پراکنده با کشاورزانی که از فاضلاب برای آبیاری مزارع خود استفاده میکنند گفت: این برخوردها بازدارنده نیست.
حسینعلی نوروزی افزود: معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اقدام به تدوین برنامه راهبردی در این خصوص کرده است که در یک زمانبندی 4 ساله در راستای جلوگیری از آبیاری مزارع با فاضلاب خام از سال 93 در سطح استان قابل اجراست.
وی بیان کرد: انتظار میرود با اجرایی شدن این برنامه راهبردی در 4 سال آینده معضلی با عنوان آبیاری مزارع با فاضلاب شهری و برداشت سبزیجات ناسالم نداشته باشیم تا حدی که بتوانیم صادرکننده سبزیجات سالم به سایر استانها نیز باشیم.
نوروزی استفاده از فاضلاب در آبیاری سبزیجات را به سرقت کشاورزان و صیفیکاران از شبکه فاضلاب شهری نسبت داد که گویا در این راستا نیروی انتظامی مسئول است.
این مسئول در توضیح این ادعای خود بیان کرد: کشاورزان اقدام به شکستن لولههای انتقال فاضلاب به تصفیهخانه فاضلاب کرده و از آن برای آبیاری مزارع خود استفاده میکنند و در چنین مواردی شرکت آب و فاضلاب با همکاری نیروی انتظامی با این کشاورزان برخورد قانونی میکند.
وی خاطر نشان کرد: گزارشهایی از استفاده فاضلاب برای آبیاری مزارع سبزی و... تهیه شده و بهداشت محیط و حرفهای استان تاکنون با 25 کشاورز متخلف پس از صدور اخطاریه و جرایم نقدی برخورد شده است.
آبیاری مزارع سبزیجات و صیفیجات با آبهای آلوده و فاضلابها مسألهای است که سالها میان ادارات متولی همدان رد و بدل میشود و متأسفانه به نظر میرسد مسئولان در جلوگیری از آبیاری مزارع سبزی و صیفیجات با آبهای آلوده و فاضلابها موفق نبودهاند.
سبزیجات حاشیه شهر همدان در حالی همچنان با فاضلاب برای تولید بیشتر در واحد سطح آبیاری میشوند که در بسیاری کشورهای دنیا از روشهای جدید برای تولید بیشتر غذا با رعایت موازین بهداشتی و حفظ سلامت انسانها استفاده میشود.
در جلسات مختلف کارگروه امنیت غذایی شهرستان همدان برخورد با فروشندگان اغذیه پشت وانتبارها در بلوار ارم و نیز برخورد با عرضهکنندگان قلیان را شاهد بودیم که به جد این موضوعات پیگیری میشود اما متأسفانه برخورد با کشاورزانی که سبزیجات را با فاضلاب آبیاری میکنند چنان کمرنگ است که سالهاست روی این موضوع به صورت گذری بحث میشود اما در عمل عقیم میماند؛ بنابراین لازم است مسئولان با کمی جدیت دستور جلسه ویژهای را در این کارگروهها به این امر اختصاص دهند تا به واقع مشخص شود که سلامت مردم تا چه اندازه برای مسئولان مهم است.