چراغ سبز گردشگری سلامت به محور توسعه استان

 2سال می‌شود که گردشگری سلامت در یکی از معاونت‌های دانشگاه علوم پزشکی تعریف شده است.
گردشگری سلامت معاون درمان دانشگاه بوعلی‌سینا از آن زمان توسط یکی از بانوان فارغ‌التحصیل رشته دکترای مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه UKM مالزی مدیریت می‌شود.
وی با کارشناس مامایی از دانشگاه علوم پزشکی ایران جذب بدنه درمانی شده بود، سال 1372 در دانشگاه بوعلی استخدام شد، اما چند سال بعد به قصد ادامه تحصیل به مدت 6 سال مرخصی بدون حقوق گرفت و پس از دریافت مدرک دکتری دوباره به کار بازگشت.
پس از بازگشت به کار، علایق و تحصیلاتش او را با حوزه گردشگری سلامت گرده زد، حالا 51 سال دارد و با انگیزه و انرژی در حال فعالیت است.
2 سال پیش مدیر گردشگری سلامت جایگاه شغلی تازه‌تعریفی بود که با چالش‌های مربوط به خودش آن روزها آغاز شد، زمانی که کمتر گوشی این واژه را شنیده بود و کمتر کسی امید رونق این حوزه را در همدان داشت.
اما ویدا سمیعی به‌عنوان مدیر گردشگری سلامت دانشگاه بوعلی سینا می‌دانست این بخش از گردشگری که با درمان هم‌مسیر شده است می‌تواند ناجی اقتصاد و درآمدزایی از توریسم باشد.
در زمینه چگونگی آغاز به کار در این حوزه وقتی توضیحات را ارائه می‌دهد؛ تسلط بر گردشگری سلامت در گفته‌هایش محسوس است، وی می‌گوید: برای توریسم درمانی که گاهی از آن به‌عنوان توریسم سلامت و یا گردشگری سلامت نام برده می‌شود تعاریف گوناگونی بیان شده است.
به‌طور خاص گردشگری سلامت به استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامت و افزایش جهانی گردشگری (WTO) روحیه (با استفاده از آب‌های معدنی، آب‌وهوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت ، اقامت فرد در بیش از 24 ساعت به طول می‌انجامد، اطلاق می‌شود.
مقوله گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است و رکود کسب درآمد از گردشگری به واسطه شیوع کرونا حالا دامن این حرفه تازه بنیان را هم گرفته است.
از زمان همه‌گیر شدن این ویروس نادلچسب جذب گردشگر بیمار خارجی هم متوقف شده است. این اتفاقات بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی کوتاه به میزبانی همدان‌پیام از مدیر گردشگری سلامت معاونت درمان دانشگاه بوعلی رقم بخورد که در ذیل گزیده آن را می‌خوانید.

 علاقه شما به گردشگری با توجه به تحصیلاتتان در حوزه درمان چگونه ایجاد شد؟
از آنجا که فارغ‌التحصیل رشته‌های مترجمی زبان فرانسه از دانشگاه آزاد تهران و مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد همدان بودم ارتباط با گردشگران خارجی را دوست داشتم و همین زمینه‌ها مرا به یک راهنمای تور تبدیل کرد. 25 سال پیش تورهای فرانسه زبان را به‌دلیل علایقم مدیریت می‌کردم و همین موجب شد این تمایل در وجودم نهادینه شود. زمانی هم که پس از یک وقفه به‌دلیل تحصیلات تکمیلی به محل کارم بازگشتم واحد مدیریت گردشگری سلامت را به من پیشنهاد کردند و موجب شد ایده‌های جدیدی در ذهن من برای توسعه پایدار در حوزه توریسم متولد شود.

 پذیرفتن مسئولیت در حوزه گردشگری سلامت برایتان چگونه رقم خورد؟
2 سال پیش که این کار را قبول کردم هیچ زیرساختی در استان مهیا نبود. من کار را با یک زونکن باریک در اداره آغاز کردم؛ حتی مردم محلی هم شناختی از این حوزه نداشتن اما برنامه‌ریزی کردیم تا زیرساخت‌های درمانی شاخص استان را در زمینه گردشگری پویا کنیم، زیرساخت فیزیکی و فرهنگی را آماده کردیم و آغاز به آموزش پرسنل کردیم.

 گام‌های ابتدایی برای آغاز به کار در گردشگری سلامت چگونه برداشته شد؟
اواخر شهریور ماه 1398 دانشگاه علوم پزشکی همدان در راستای تحقق گردشگری سلامت گام‌های مؤثری را به لحاظ ایجاد زیرساخت‌های پزشکی برداشت.
در واقع گردشگری پزشکی یا درمانی حساس‌ترین نوع گردشگری است و با سلامت افراد مرتبط است پس مهیا کردن زیرساخت‌های پزشکی و فضای درمانی با حساسیت بالایی شکل گرفت و استفاده از فضای درمانی برخی بیمارستان‌های همدان مطرح شد.

 کدام یک از بیمارستان‌های همدان کاندیدای بهره‌گیری برای گردشگری سلامت شدند؟
در بیمارستان بوعلی با حمایت مدیران بیمارستان و برنامه‌ریزی علوم پزشکی 2 اتاق به صورت VIP آماده شد. بیمارستان قلب فرشچیان که ظرفیت بالایی داشت و دکتر منافی رئیس آن هم از پزشکان متخصص و حاذق کشور بود، بسیار نیز تأثیرگذار بود. همت علوم پزشکی استان و مدیران بیمارستان بعثت موجب برقراری بخش گردشگری سلامت در این بیمارستان شد و سپس زیرساخت ویژه پذیرش بیمار خارجی کلینیک‌های خصوصی افق و شفا مهیا شد.
بیمارستان آتیه (تأمین اجتماعی همدان) با ظرفیت مطلوب به چرخه جذب گردشگر خارجی برای درمان پیشنهاد شد و اینگونه 6 مرکز درمانی در همدان آمادگی جذب بیماران خارجی را پیدا کرد.

 در این مراکز درمانی چه برنامه‌هایی ارائه و اجرا شد؟
در واقع از اواخر تابستان سال 1398 تا امروز به‌دنبال تکمیل زیرساخت‌های مورد نیاز برای این صنعت بوده‌ایم، زیرا فعالیت در این حوزه نیازمند فراهم بودن زیرساخت‌های خاص همچون اتاق‌های VIP، پذیرش بیمار به‌صورت ویژه، ارائه بسته‌های خاص درمانی و نیز تعیین و تعریف قیمت درمان در بیمارستان‌ها بود.
درحال‌حاضر 5 بیمارستان در همدان مجوز کامل را دریافت کرده‌اند و یکی از بیمارستان‌ها هم مدارکش در حال تکمیل است که متأسفانه شرایط کرونا موجب توقف اجباری پیگیری‌ها شد.

 حالا چرا گردشگری سلامت و چه تأثیری برای استان خواهد داشت؟
ورود به این حوزه از گردشگری ارزآور است و به‌راحتی می‌توان با جذب گردشگر خارجی با هدف درمان یک مسیر تردد و هزینه‌کرد در اقامت و درمان در سطح درجه یک را برای مسافر تعریف کرد که جذب درآمد آن نسبت به دیگر بخش‌های گردشگری در سطح بالایی است و هیچ بخشی با آن قابل رقابت نیست. قطع‌به‌یقین کسب درآمد ارزی از این گردشگر به چرخه درآمد مردم محلی هم در بخش خدمات، اقامت و حمل و نقل تأثیرگذار است.

 تعداد بیماران پذیرش شده در قالب گردشگری سلامت در همدان مشخص است؟
در سال 1398 ما توانستیم در همدان 370 بیمار خارجی را پذیرش کنیم که این آمار نسبت به سال گذشته 120 درصد افزایش داشته است.
اما شیوع کرونا راه این پیشرفت را سد کرد. البته در این محدوده زمانی روی بخش‌های دیگر تمرکز و کار کردیم.

 شیوع کرونا و توقف جذب گردشگر بیمار تمرکز شما را در این مدت به کجا معطوف کرد؟
در این بازه زمانی تمرکز را روی شرکت‌های تسهیل‌گر در گردشگری سلامت گذاشتیم. این شرکت‌ها درحال‌حاضر به‌عنوان رابطان فعال و دارای مجوز هستند که از زمان معرفی ظرفیت درمان به بیمار تا جذب و انتقال بیماران به همدان و ارائه خدمات در زمان اقامت نقش تأثیرگذاری دارند.
از آنجا که در این میان برخی مسافران ناآشنا با دلالان ارتباط می‌گیرند و دلالان کارنابلد می‌توانند موجب تخریب تصویر پزشکی و ظرفیت‌های استان شوند که این شرکت‌های تسهیل‌گر می‌توانند ناجی استان باشند. البته دلالان مسلط هم داریم که می‌توانند با ارائه اطلاعات مفید موجب ارتباط گردشگر بیمار با استان شوند که اینها هم جای کار دارند.
درحال‌حاضر 4 شرکت تسهیل‌گر دارای مجوز در همدان فعال هستند و 2 شرکت دیگر هم در حال ثبت می‌باشند؛ از 4 شرکت تسهیل‌گر یک شرکت پروانه بهره‌برداری را دریافت کرده و 3 شرکت دیگر دارای موافقت اصولی هستند. اینها با تسلط بر زبان‌های انگلیسی، عربی و کردی می‌توانند به گردشگران درخواست‌کننده خدمات درمانی از کشورهای همسایه بهترین خدمات را ارائه دهند. به نظر من در صورت کار روی این حوزه میزان آورده مالی گردشگری سلامت برای همدان بسیار قابل توجه خواهد بود.

 در زمینه درمانی از همدان در کدام بخش‌ها توسط توریست‌های خارجی استقبال می‌شود؟ و در مراکز درمانی همدان چه خدماتی پیش‌بینی شده است؟
همدان در غرب کشور قطب پزشکی قابل قبولی محسوب می‌شود، زیرا توانمندی مراکز درمانی همدان و نزدیکی به پایتخت ایران همه و همه یک معیار ارزشمند است.
حضور تعداد چشم‌گیری هیأت علمی دانشگاه، پزشکان فوق تخصص و نیز ارائه‌دهندگان خدمات متنوع خاص پزشکی به لحاظ بیمارستانی همدان را از گزینه‌های مطرح برای انتخاب بیماران قرار داده است.
به‌عنوان مثال بیمارستان فوق تخصصی بعثت دارای اساتید برجسته پزشکی است که اغلب از هیأت علمی دانشگاه هستند و تعداد آنها 12 نفر است؛ در کلینیک تازه‌تأسیس افق نیز 8 پزشک متخصص و فوق تخصص در حوزه‌های درمانی کلیه، مجاری ادراری، گوش،حلق و بینی، ارتوپد دست و زانو و جراحی صورت و زیبایی خدمات شاخص ارائه می‌کنند.
ایجاد تیم (آی پی دی) در بیمارستان‌ها که شامل پزشکان عمومی، متخصص، پرستار، کاردان اتاق عمل و بیهوشی از جمله زیرساخت‌های مهیا در بیمارستان‌های همدان است.

چالش و مشکلات گردشگری سلامت در همدان را در چه می‌بینید؟
همدان را کمتر کسی در حوزه سلامت در آن سوی مرزها می‌شناسد؛ هنوز نتوانسته‌ایم ظرفیت شاخص آب و هوا، درمان و اقامت در هتل‌های مطلوب همدان را به گردشگران خارجی معرفی کنیم.
هنوز خیلی از متقاضیان درمان از آن سوی مرزها نمی‌دانند چه ظرفیت شاخصی به نام همدان در ایران جای خوش کرده است همدان از کلان منطقه‌های 3 کشور در وزارت بهداشت است، اما شاید حتی در عرصه ملی هم معرفی ظرفیت‌های ما محدود و بدون برنامه بوده است.
در زمینه تبلیغات خیلی نیاز به کار داریم.
امنیت در ایران حرف نخست را می‌زند؛ این را خیلی از گردشگران خارجی نمی‌دانند، اگر کرونا پیش نیامده بود تا سال 1400 می‌توانستیم آنقدر در این حوزه قوی کار کنیم که به‌عنوان یک مقصد شناخته شده در حوزه گردشگری سلامت مشتری داشته باشیم.

 آینده گردشگری سلامت در همدان را چگونه ارزیابی می‌کنید؛ آیا سرمایه‌گذاری در این حوزه منطقی خواهد بود؟
خوشبختانه گام‌های نخست تحقق گردشگری سلامت در بخش زیرساخت‌های شهر همدان برداشته شده است، اما نباید از این نکته غافل شد که باید در روند ایجاد زیرساخت‌ها تعجیل کرد، زیرا گردشگری سلامت یک صنعت پویا است و نباید به رقیبان در منطقه فرصت بردن مشتریان را داد.
هر روز این صنعت به اقتضای زمان زیرساخت مدرن‌تری را طلب می‌کند؛ بنابراین طولانی شدن روند ایجاد زمینه لازم برای پذیرش بیماران به نوعی فرصت سویی محسوب شده و راه را برای دیگر استان‌ها باز می‌کند.
از این مسأله غافل نشویم که تنها ملاک عمل در این حوزه، زیرساخت پزشکی است و باید دیگر زیرساخت‌های خدماتی مانند واحدهای اقامتی و پذیرایی مجهز در همدان را در حوزه هتلداری به چرخه پذیرش گردشگری وارد کنیم و از ارائه خدمات تفریحی و گردشی نباید به بیماران در زمان نقاهت غافل شویم.
اگر بیمار با ذهنیت مطلوب و خدمات شایسته پس از کسب خدمات پزشکی از استان بدرقه شود می‌توان امیدوار بود نفرات بعدی را برای سفر به همدان برای دریافت خدمات درمانی تشویق کند. قطع‌به‌یقین سرمایه‌گذاری در این حوزه در همدان منطقی و دارای آینده درخشان خواهد بود.

 حرف آخر:
همدان دارای بدنه پزشکی نام‌آور و قابل احترام در عرصه ملی و بین‌المللی با نام ابوعلی سینا است و داشتن این پیشینه قوی می‌تواند یک ظرفیت خاص باشد.
همدان در غرب کشور قطب پزشکی مهمی محسوب می‌شود و نباید این توانمندی نادیده گرفته شود. تعداد زیاد اعضای علمی دانشگاه و فوق تخصصان حاذق در استان و پزشکان نام‌دار می‌تواند هر یک برندی برای جذب گردشگران خواهان خدمات درمانی باشد و از این مهم نباید غافل شویم.