کودکان بهدلیل بیدفاع بودن و آسیبپذیری بالا، مستعد آزاردیدگی بیشتری در جامعه هستند. برخی از آنها نظیر کودکان کار، گاه برای رسیدن به حداقل معیشت حاضرند در برابر آزارهای روانی و جسمی سکوت کنند و حتی خود تن به آزارهایی دهند که زندگی برایشان ایجاد کرده است اما گاهی نیز شرایط متفاوت است، این آزارها از سوی والدین بر کودکان وارد میشود و کودک بهدلیل ناآگاهی از حقوق خود شرایط را میپذیرد و سکوت میکند.
به گزارش ایسنا، اغلب کودکان در معرض خشونت از اطلاعرسانی این موضوع ترس دارند، تصور میکنند با بیان موضوع انگشت اتهام سوی خودشان گرفته میشود و چون نمیتوانند از خود دفاع کنند در نهایت مقصر اصلی شناخته میشوند. گاهی هم با شرایط آزار در زندگی بزرگ میشوند و بدون آگاهی از این آزارها آنها را میپذیرند. در نهایت تمامی این عوامل به افزایش و ادامه روند کودکآزاری منجر میشود.
روانشناس درباره تأثیرات خشونت بر روان کودکان گفت: بین تجربه پیوسته قرار گرفتن در معرض خشونت با بیاعتمادی، اعتماد بهنفس پایین، رفتارهای ناسازگارانه، قدرت پایین انطباق و سازگاری، و احتمال انجام رفتارهای خشونتآمیز کودک در آینده، رابطه وجود دارد. در واقع خشونت به هر نوعی از رفتار از کلامی، فیزیکی، نژادی و جنسی گفته میشود که موجب آزار فرد شود. با اینحال، کودکانی که شاهد خشونت هستند با کودکانی که خود قربانی خشونت هستند، متفاوتند.
رفتارهای ضداجتماعی کودکان خشونتدیده
نرگس حسینینیا، افزود: این موضوع درحالی مطرح است که با توجه به تحقیقات انجامشده، هر 2 گروه از کودکان شاهد خشونت و قربانی خشونت ممکن است اختلالاتی از جمله افسردگی، اضطراب، استرس پس از سانحه، جسمیسازی یا رفتارهای ضداجتماعی را از خود نشان دهند، هرچند ممکن است علائم در گروه قربانی شدیدتر باشد.
به گفته وی، کودکانی که به هر نوعی مورد خشونت قرار میگیرند، اغلب با شرم، خودسرزنشی و اضطراب دست و پنجه نرم میکنند و تغییرات رفتاری یا هیجانی ناگهانی کودکان میتواند بهعنوان زنگ خطری برای پیگیری بیشتر والدین درنظر گرفته شود. توجه والدین به این امر از این حیث اهمیت پیدا میکند که در برخی موارد کودکان به دلایل مختلف از جمله شرم یا ترس، ممکن است تمایلی به صحبت با والدین در این خصوص نداشته باشند.
والدین گاهی بهصورت ناخواسته عامل خشونت کودکان هستند
حسینینیا افزود: در مطالعهای که در سال ۲۰۱۹ در آمریکا انجام شد، متأسفانه حدود نیمی از قربانیان خشونت توسط افرادی که با آنها ارتباط نزدیک دارند مورد خشونت واقع شدهاند. در این زمینه گاهی والدین بهصورت ناخواسته عامل خشونت میشوند. این موضوع بهویژه درباره کودکان گروه نخست یعنی شاهدان خشونت، رایج است که والدین حین تعاملات بینفردی خود از رفتارهای پرخاشگرانه استفاده میکنند و این امر میتواند موجب شود کودکان شاهد پرخاشگری و خشونت شوند. در برخی موارد دیگر والدین با شیوههای برخوردشان با کودک، ممکن است بهصورت ناخواسته کودکان را در گروه قربانیان خشونت قرار دهند.
وی معتقد است که در برخی مواقع کودک بهدلیل ناآگاهی از حقوق خود مورد خشونت واقع میشود و والدین میتوانند این حقوق را به کودکان آموزش دهند. برای مثال، والدین میتوانند قسمتهای خصوصی بدن را به کودکان آموزش دهند و به آنها تأکید کنند که هیچکس اجازه دستدرازی به این قسمتها را ندارد. همچنین والدین باید به کودک اطمینان دهند که تحت هر شرایطی از آنها حمایت خواهند کرد و کودکان میتوانند موضوعهای مختلف را با والدین در میان بگذارند.
هر فرد زیر ۱۸ سال میتواند بهشخصه از آزارگر شکایت کند
فریده طه، فعال حقوق کودکان نیز در گفتوگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که آیا از لحاظ سازوکار قانونی کودکان و نوجوانان میتوانند بهشخصه نسبت به آزارهای وارده به خود، شکایت کنند؟ گفت: با توجه به قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، هر فرد زیر ۱۸ سال که مورد هرگونه خشونت از سوی افراد آشنا یا غریبه قرار گرفته و یا در معرض بزهدیدگی واقع شده باشد، خود میتواند تقاضای رسیدگی و تعقیب مجرم را مطرح کند.
همچنین نظر به اینکه این جرایم نیاز به شکایت شاکی خصوصی ندارد، این کودکانمیتوانند درصورت اطلاع از هرگونه خشونت علیه دوستان خود نیز دادگاه را مطلع و تقاضای رسیدگی کنند زیرا به موجب ماده ۳۰ این قانون حتی گزارشات بدون هویت اگر معقول بهنظر برسند قابل پیگیری و تعقیب هستند؛ اما نکته قابل تأمل این است که کودکان اغلب بهدلیل ناآگاهی از حقوق خود به چنین آزارهایی تن میدهند.
شرم کودکان از بیان حقیقت، عامل سکوت در برابر آزار
وی افزود: در معرض خشونت بودن بهویژه خشونت جنسی، یکی از مشکلاتی است که کودکان با توجه به آسیبپذیری بالای خود با آن مواجه هستند، اما اغلب شاهد این هستیم که کودکان بهدلیل ناآگاهی از حقوق خود به چنین آزارهایی تن میدهند، از سوی دیگر یکی از عوامل سکوت کودکان در برابر چنین آزارهایی ترس یا شرم آنها از بیان حقیقت است؛ اینکه در برخی موارد، خود کودک مورد مواخذه و بازخواست قرار گیرد عاملی برای بازگو نکردن موارد آزار و خشونت است. بهویژه در مواردی که عامل خشونت غیر از والدین و اعضای خانواده هستند، بنابراین والدین هم باید این ارتباط صمیمی را با کودکان خود فراهم کنند که درصورت هرگونه بزهدیدگی و در معرض خطر بزه دیده شدن؛ والدین و سرپرستان قانونی خود را در جریان قرار دهند.
