حضرت موسی‌بن جعفر(ع) مشهور به امام موسی کاظم(ع) امام هفتم شیعیان، در بیستم ماه ذی‌الحجه سال ۱۲۸ هجری قمری، در قریه ابواء(بین مکه و مدینه) دیده به جهان گشود. بعضی مکان تولد ایشان را مدینه دانسته‌اند.
در مورد تاریخ تولد امام کاظم(ع) اختلاف است؛ طبری میلاد ایشان را در ذی‌الحجه و طبرسی آن را در ۷ صفر دانسته است. پدر بزرگوارشان امام صادق(ع)، امام ششم شیعیان و مادر مهربان مکرمه‌شان، حمیده کنیزی از اهل مغرب یا اندلس(کشور اسپانیا) بوده است و نام پدر حمیده را صاعد مغربی(بربری) گفته‌اند.
دوران امامت امام موسی کاظم(ع)
موسی‌بن جعفر(ع)، پس از شهادت امام جعفر صادق در سال ۱۴۸ قمری در ۲۰ سالگی به امامت رسید.
دوران امامت امام موسی کاظم(ع) با پادشاهی 4 تن از خلفای عباسی همزمان بود. حدود ده سال از امامت او در حکومت منصور، ۱۱ سال در حکومت مهدی عباسی، یک سال در خلافت هادی عباسی و ۱۳ سال در حکومت هارون سپری شد. مدت امامت موسی‌بن جعفر(ع) ۳۵ سال بود و با شهید شدن وی در سال ۱۸۳ ق امامت به فرزندش، امام رضا(ع) انتقال یافت.
اخلاق و فضائل امام موسی کاظم(ع)
امام کاظم(ع) به‌علت حلم و بردباری در برابر تجاوزکاران و فرونشاندن خشم و غضب خویش به «کاظم» ملقب بود. خریدن غلام و آزاد ساختن غلام یكى از برنامه‌هاى عبادتى امام موسی‌کاظم(ع) بوده است، به‌حدى كه در مدت عمر خویش بیش از هزار نفر را خریدارى و در راه خدا و جلب رضایت و خشنودى او آزاد ساخته است.
کاظم، فروبرنده خشم
حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) پیشوای هفتم مسلمانان به القابی چون کاظم، صالح، صابر و امین لقب یافته بود، ولی مشهورترین لقب ایشان کاظم، یعنی فروبرنده خشم است. ظلم و ستمی که در زمان خلافت حاکمان عباسی برآن حضرت رفت، بسی بیشتر و سخت‌تر از آن است که در قلم آید، ولی آن امام هُمام در کنار تحمل همه این مرارت‌ها، صبر پیشه کرد، خشم خود را فروبرد و با دشمنان با بردباری رفتار کرد و بدین جهت، به «کاظم» شهرت یافت.
هشیاری امام
منصور دوانیقی، خلیفه ستمکار عباسی، پس از به شهادت رساندن امام جعفرصادق(ع) در نامه‌ای خطاب به فرماندار مدینه، محمدبن سلیمان، دستور داد: «اگر جعفربن محمد شخصی را جانشین خود قرار داده، او را احضار کن و گردنش را بزن.» پس از مدتی نامه‌ای از فرماندار به دست او رسید که چنین گزارش داده بود: «جعفربن محمد ضمن وصیتنامه خود، 5 نفر را وصی خویش قرار داده است که عبارتند از: منصور دوانیقی خلیفه وقت، فرماندار مدینه محمدبن سلیمان، عبدا... و موسی‌بن جعفر فرزندانشان و حمیده همسر آن حضرت». بدین‌وسیله، توطئه خلیفه عباسی بر ضد امام بی‌نتیجه ماند و به خواست خدا، هشیاری و دانایی امام صادق(ع)، از گسستن رشته امامت پیشگیری کرد و امام موسی‌بن جعفر که بارها در میان دوستان از سوی پدر بزرگوارش به‌عنوان جانشین معرفی شده بود، به امامت رسید.
برخوردهای سیاسی
دوران امامت پیشوای هفتم، امام موسی کاظم، دورانی سرشار از خفقان و ظلم و فشار بود. آن امام بزرگوار که در راه حفاظت از علویان و پاسداری از امت رسول خدا(ص) موظف به تقیه بود، در عین تقیه در برابر حُکّام جور، گاه با برخوردی سیاسی، چهره غیراسلامی حاکمان عباسی را افشا می‌ساخت؛ چنان که گویند: روزی هارون به زیارت مرقد مطهر رسول خدا آمده و گفت: «سلام بر تو ای رسول خدا؛ سلام بر تو ای پسرعمو». در این هنگام، حضرت موسی‌بن جعفر که در آن مجلس حاضر بود، پیش آمد و خطاب به رسول خدا این‌گونه سلام کرد که: «سلام بر تو ای پدر». با شنیدن این سخن، رنگ از رخسار هارون پرید و خطاب به امام گفت: «به‌راستی که این مایه افتخار توست» و امام با این عمل، برحق نبودن هارون را در جمع مردم افشا و حقانیت خویش را اثبات کردند.
تاریخ شهادت موسی‌بن جعفر(ع)
تاریخ شهادت امام موسی کاظم(ع) را جمعه هفتم صفر، یا پنجم یا بیست‌و‌پنجم رجب سال ۱۸۳ قمری در ۵۵ سالگی گفته‌اند. گروهی هم روز پنجم رجب سال ۱۸۳ و گروه اندکی هم سال ۱۸۶ دانسته‌اند. شیخ مفید روز جمعه ۲۴ رجب را روز شهادت ایشان می‌داند، ولی تاریخ معروف و مشهور، همان ۲۵ رجب سال ۱۸۳ قمری است.
* منابع:
دائره‌المعارف شیعه، دانشنامه رشد
