تورم یا همان افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در کشورها باعث می‌شود که ابعاد پولی کوچک از چرخش ایستاده و صرفاً واحدهای پولی دُرشت در حرکت باشند.
بانک‌های مرکزی با پایش چرخش پول‌های فیزیکی، این موضوع را شناسائی کرده و برای رفع آن تصمیم به متعادل‌سازی ابعاد پول فیزیکی می‌گیرند. یکی از روش‌های متعادل‌سازی چرخش ابعاد پولی، حذف تعدادی صفر از واحد پولی قبلی و ایجاد واحد پولی جدید است.
بانک مرکزی نیز در ایران با تشخیص این موضوع، برنامه حذف چهار صفر از پول کشور و ایجاد واحد پولی جدیدی را در دستور کار خود قرار داده است. متعادل‌سازی چرخش واحدهای پولی مختلف تنها یکی از اثرات حذف صفر از پول کشور بوده و این کار تاثیرات دیگری نظیر کاهش انتظارت تورمی، نمایش عزم بانک مرکزی در کنترل تورم، افزایش اعتبار پول کشور، ساده‌سازی گزارش‌های مالی و افزایش سرعت و سهولت انجام پرداخت‌ها را به همراه دارد.
یکی از معایبی که درباره حذف صفر از پول گفته شده، افزایش سطح قیمت‌ها در نتیجه رُند شدن قیمت‌ها (به بالا) به سمت کمترین بُعد پولی (یک تومان)، از واحد پولی جدید کشور است. بدین ترتیب قیمت کالاها حداکثر به میزان یک تومان (۱۰۰۰۰ ریال فعلی) افزایش می‌یابد. با فرض اینکه نیمی از تعداد ۲۳۴۱ میلیون تراکنش ماهانه مشمول این شرایط شوند، این کار باعث می‌شود، حدوداً ۱۱۷۰۷ میلیارد ریال به ارزش تراکنش‌های ماهانه اضافه شود که معادل افزایش ۰.۴۴ درصدی قیمت‌ها خواهد بود.
به طور معمول حذف صفر از پول کشورها موجب می‌شود تا بُعدهای پولی بزرگتر ایجاد شده و از این رو تعداد واحد پولی که مردم برای یک مبادله نیاز به جابجایی خواهد داشت، کاهش یافته و در نتیجه سرعت و سهولت مبادله افزایش یابد ولی در شرایط فعلی با توجه به دسترس‌پذیری بالای سیستم پرداخت کارتی و اینکه اغلب مردم به همین دلیل وجه نقد کمی را با خود جابجا می‌کنند، بنابراین ممکن است تغییر محسوسی در سرعت و سهولت پرداخت‌ها ایجاد نشود در واقع حذف صفرها به تنهائی موجب تغییر روش پرداخت مرسوم مردم نخواهد شد.
با توجه به اینکه در شرایط فعلی بخش عمده‌ای از تراکنش‌ها (حتی با مبالغ خرد) از طریق شبکه پرداخت الکترونیکی انجام می‌شود، به نظر می‌رسد ممکن است حذف صفرها، تأثیر ویژه‌ای بر گردش ابعاد پولی مختلف نداشته باشد. اگرچه لازم است پیش از این اقدام، با بررسی‌های دقیق، تأثیر حذف صفر بر گردش ابعاد پولی مختلف سنجیده شود.
برای متعادل‌سازی این روند، لازم است پس از حذف صفر از پول ملی با تغییر تنظیمات کارمزدی شبکه پرداخت، بخشی از تعاملات خرد را به سیستم پرداخت با پول فیزیکی منتقل کرد.
حذف صفر از پول با هزینه‌هایی همچون چاپ اسکناس و ضرب سکه‌های جدید، از رده خارج کردن پول‌های فیزیکی قبلی، اطلاع‌رسانی و تغییرات در سیستم‌ها برای کشور همراه خواهد بود که خوب است پیش از اجرائی کردن آن با انجام تحقیقات مورد نیاز، پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد.
اگرچه حجم تغییرات مورد نیاز در سیستم‌های بستگی به راهکار اتخاذ شده برای اعمال تغییرات خواهد داشت ولی در بدترین حالت با فرض تبدیل کلیه مبلغ ریالی در سیستم‌ها به معادل واحد پولی جدید، تغییرات ذیل قابل شناسائی می‌باشند:
تغییرات در بانک‌های اطلاعاتی نرم‌افزارها با هدف تبدیل مبالغ ریالی به معادل واحد پولی جدید
تغییرات در فرم‌های ورود اطلاعات برای نمایش واحد پولی جدید
تغییرات در گزارش‌های خروجی و صفحه‌های نمایش برای نمایش واحد پولی جدید
* محمود کریمی
تحلیل‌گر حوزه پرداخت الکترونیک
