استخراج رمزارز، کسبوکاری نوپاست. همه ابعاد این کسبوکار هنوز کاملا شناخته شده نیست. در ایران با توجه با توجه به سوق پیدا کردن علاقهمندان به این سمت، وزارتخانههای صمت، نیرو و ارتباطات و ... از سال گذشته، پس از تصویب قوانین مربوطه، موانع را از پیش پای سرمایهگذاران برداشتند و راه حضور آنها را تسهیل کردند.
به گزارش ایسنا، با اینحال چندی است شایعاتی در این زمینه در فضای مجازی مطرح شده است. بهمنظور شفافسازی در این خصوص مصطفی رجبیمشهدی معاون برنامهریزی و امور اقتصادی توانیر و سخنگوی صنعت برق به پرسشها پاسخ داد که در سایت وزارت نیرو منتشر شده است.
■ آیا استخراج رمزارز (ماینینگ) در ایران مجاز است؟
با تصویب هیأت وزیران از ۱۳ مرداد سال ۱۳۹۸ استخراج بیت کوین و سایر رمزارزها در ایران یک فعالیت قانونی به حساب آمده و پس از کسب مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برای عموم مردم آزاد است. تأمین برق مراکز استخراج رمزارزها با تعرفه برق صادراتی (بدون یارانه) انجام میشود و این امر به یکی از 2 طریق دریافت انشعاب برق از شبکه سراسری یا ساخت نیروگاه جدید توسط متقاضی میسر است.
آندسته از افراد که متقاضی استخراج رمزارز هستند، میتوانند پس از اخذ جواز تأسیس از وزارت صمت، نسبت به دریافت انشعاب استخراج رمزارز از شرکتهای توزیع نیروی برق یا شرکتهای برق منطقهای اقدام کنند.
■ حجم فعالیت مجاز استخراج رمزارز در ایران چقدر است؟
تاکنون ۲۴ مرکز استخراج رمز ارز با ظرفیت بیش از ۳۱۰ مگاوات نسبت به اخذ انشعاب برق مجاز از وزارت نیرو اقدام نمودهاند که حدود ۷۰ درصد از آنها درحالحاضر فعال هستند. مراکز استخراج رمزارز مستقر در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان استان کرمان با ظرفیت ۱۴۰ مگاوات، منطقه آزاد ماکو استان آذربایجان غربی با ظرفیت ۳۰ مگاوات و منطقه ویژه اقتصادی پیام استان البرز با ظرفیت حدود ۵ مگاوات در زمره بزرگترین مراکز قانونی استخراج رمز ارز در کشور هستند.
تعرفه برق تمامی مشترکان استخراج رمزارز با میانگین قیمت برق صادراتی محاسبه و اعمال میشود که این تعرفه بدون یارانه است.
■ سهم ایران از استخراج رمز ارز در کل دنیا چقدر است؟
همانگونه که در بخش گذشته ذکر شد درحالحاضر ظرفیت قانونی فعال در حوزه استخراج رمزارز حدود ۳۱۰ مگاوات است. علاوهبر این مقدار تاکنون بیش از هزار و ۶۳۸ مرکز استخراج (با ظرفیت حدودی ۲۶۰ مگاوات) که بهصورت غیرقانونی فعالیت میکردهاند کشف و فعالیت آنها متوقف شده است. لذا میتوان گفت که ظرفیت مراکز استخراج رمزارز کشور که در نیمه نخست سالجاری مشغول فعالیت بودهاند حدوداً برابر با ۵۷۰ مگاوات بوده است.
بهتازگی در فضای مجازی و خبرگزاریهای داخلی اطلاعاتی مبنیبر تخمین سهم ۸ درصدی ایران از کل فعالیتهای استخراج رمزارز در دنیا منتشر شده است که بهظاهر مبتنی بر گزارش سایت BitOoda ارائه شده در تاریخ ۱۵جولای ۲۰۲۰ (۲۵ تیرماه ۱۳۹۹) است. در آن تاریخ میزان توان برق اختصاص داده شده به استخراج رمزارز در جهان حدود ۶ هزار و ۸۰۰ مگاوات بوده است. با توجه به ظرفیت کل ۵۷۰ مگاواتی شناسایی شده جهت استخراج رمزارز در کشور، سهم ایران از این فعالیت در جهان به حدود ۸ درصد میرسد.
■ آیا آلودگیهای اخیر تهران میتواند ناشی از فعالیت استخراج رمز ارز باشد؟
آلودگی هوای کلان شهرها در فصول سرد سال پدیدهای است که معلول عوامل و فعالیتهای مختلف بوده و متأسفانه نزدیک به یک دهه است که از معضلات پایتخت کشور شده است. مسلماً هر فعالیتی که نیاز به مصرف انرژیهای فسیلی داشته باشد در آلوده نمودن هوا سهیم خواهد بود. با اینحال، طبق آماری که در بخش قبل ارائه شد و باعنایت به ظرفیت تخصیص داده شده به استخراج رمزارزها، طرح این ادعا که استخراج رمزارز عامل آلودگی کلان شهرها است، صرفاً منجر به سادهسازی مسأله شده و ما را از یافتن راهکار پایدار و بلندمدت برای رفع معضل آلودگی منحرف خواهد کرد.
■ وزارت نیرو چه عوامل تشویقی برای مراکز قانونی استخراج رمز ارز درنظر گرفته است؟
برمبنای مصوبه وزیر نیرو، بهمنظور مدیریت مصرف در طول ایام گرم (از ابتدای خرداد تا پایان شهریور)، بهای هر کیلووات-ساعت انرژی در 8 ماهه غیرگرم سال با ضریب ۵/۰ محاسبه و دریافت میشود. همچنین بهای برق دریافتی از مراکز استخراج رمزارز متصل به سطوح ولتاژ ۴۰۰ و ۲۳۰ کیلوولت با ۲۰ درصد تخفیف و سطوح ولتاژ ۱۳۲، ۶۶ و ۶۳ کیلوولت با ۱۲ درصد تخفیف محاسبه و دریافت میشود. بهعلاوه برق مصرفی مراکز استخراج رمزارزها که براساس تأیید مراجع ذیصلاح به استخرهای استخراج داخل کشور متصل میشوند علاوهبر تخفیفهای ذکرشده، مشمول ۱۵ درصد تخفیف هستند.
از دیگر عوامل مهم تشویقی برای مراکز قانونی استخراج رمز ارز تخفیف استفاده از برق صرفهجویی شده حاصل از سرمایهگذاری در طرحهای بهینهسازی مصرف در تمامی ایام سال است. بر این اساس به سرمایه گذاران در طرحهای بهینهسازی، گواهی صرفهجویی داده خواهد شد و دارنده گواهی صرفهجویی مجاز است معادل انرژی الکتریکی مندرج در گواهی را براساس مقررات جاری، از طریق بورس انرژی (بهطور مستقیم یا از طریق قراردادهای دوجانبه با مالک نیروگاه) خریداری و برای مصرف نهایی به هر یک از کاربردهای رایج از جمله استخراج رمز ارزها، تخصیص دهد.
■ نحوه برخورد شرکت توانیر با مراکز رمز ارز غیرمجاز چگونه است؟
استخراج غیرمجاز (غیرقانونی) رمز ارز بهمعنای استفاده از برق با تعرفهای به غیر از تعرفه رمز ارز (مانند تعرفه خانگی، کشاورزی، صنعتی و ...) است. وزارت نیرو ضمن حمایت از فعالیت استخراج قانونی رمز ارز، با آندسته از افراد که بهصورت غیرقانونی اقدام به استخراج رمزارزها مینمایند به شدت برخورد میکند. در این راستا، درصورت کشف فعالیت غیرقانونی استخراج رمز ارزها، جریان برق مشترک مربوطه قطع و علاوهبر معرفی افراد خاطی به مراجع قضایی، هزینه برق مصرفی با تعرفه رمز ارز و خسارات وارده به شبکه برق نیز از متخلفان دریافت میشود. شایان ذکر است تاکنون هزار و ۱۶۳۸ مرکز غیرمجاز با ظرفیت حدود ۲۶۰ مگاوات شناسایی شدهاند.